نیکى به بازماندگان دیگران

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

أَحْسِنُوا فِی عَقِبِ غَیْرِکُمْ تُحْفَظُوا فِی عَقِبِکُمْ.

به بازماندگان و فرزندان دیگران نیکی کنید تا بعد از شما از فرزندان و بازماندگانتان محافظت نمایند.

نهج البلاغه: حکمت 256

در دنیا هر عملی خواه خیر یا شر عکس العملی دارد اگر خیر و محبت به دیگران باشد دیگران بر ما و خانواده ما نیکی خواهن کرد واگر اذیت و آزار به دیگران باشد به همان نسبت اذیت و آزار خواهیم داد.

إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا؛
اگر نیکی کنید به خود نیکی کرده اید و اگر بدی کنید باز هم به خود بد کرده اید.(1)
از مکافات عمل غافل نشو
گندم از گندم بروید جو ز جو

وَأَحْسِنْ کَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْکَ؛
به مردم نیکی کن همچنان که خدا به تو نیکی کرده است.(2)

امام علیه السلام آیه را تبیین کرده و می فرمایند:
اَحَقُّ النّاسِ بالاِحسانِ مَن اَحسَنَ اللهُ اِلَیه و بَسَطَ بِالقُدرَهِ یَدَیهِ؛
سزاوارترین مردم به نیکی کردن به دیگران کسی است که خداوند به او نیکی کرده و قدرت در اختیارش نهاده است.

همان گرامی هشدار می دهد که اگر کسی امکانات نیکی به دیگران داشته باشد ولی انجام ندهد خداوند از او سلب توفیق می کند.

مَن قَطَعَ مَعهُوَد اِحسانِهِ قَطَعَ اللهُ مَوجودَ اِمکانِهِ؛
کسی که رشته احسان خود را قطع کند خداوند توانایی او بر نیکی کردن به دیگران را از او می گیرد.(3)

شرح ابن میثم
عقب، کسانى از فرزند و فرزندانى است که انسان پس از خود به جا مى گذارد. و براستى چنان است که امام علیه‌ السلام فرمود، زیرا مکافات یک ضرورت طبیعى است، و خوشنامى ناشى از نیکوکارى، باعث جلب نظر مردم نسبت به اولاد شخص نیکوکار، پس از مرگ او مى گردد.

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره اسراء، آیه 7
2- سوره قصص، آیه 77
3- غرر الحکم، ح 3369 و 8130
4- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 641 و 642

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.