ضرورت اطمینان به وعده های الهی
امام علی علیه السلام فرمودند:
لَا یَصْدُقُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّى یَکُونَ بِمَا فِی یَدِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِی یَدِهِ.
ایمان بنده راست نیست مگر آنکه اعتماد او به آنچه در اختیار پروردگار است از اعتماد وی به آنچه در دست خودش می باشد بیشتر باشد.
نهج البلاغه: حکمت 302
شرح حدیث:
اولین مرحله اعتماد ما به خدا نسبت به آنچه در اختیار ماست این است که آنچه نزد خدا باقی می باشد را با دوام و آنچه نزد ماست فانی و زوال پذیر بدانیم.
وَلَا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِیلًا إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛
عهد با پروردگار را به بهایی ناچیز نفروشید زیرا آنچه نزد پروردگار است برای شما بهتر است اگر بدانید آنچه مربوط به شما می شود از بین رفتنی است و آنچه نزد خداست ماندگار وباقی است و البته به اهل صبر پاداشی خیلی بهتر از آنچه را که انجام داده اند خواهیم داد.(1)
در مرحله بعد اعتماد به اینکه در کار خدا و آنچه نزد اوست خطایی رخ نمی دهد اما بسیاری از مواقع انچه مربوط به ما می شود لغزش و خطا در آن اتفاق می افتد.
لقمان به پسرش می گفت:
هَل مِن اَحَدٍ وَثِقَ بِاللهِ فَلَم یُنجِهِ؛ آیا کسی هست که به خدا اعتماد کرده باشد و خداوند او را نجات نداده باشد؟(2)
امام باقر علیه السلام می فرمودند:
مَن هذَا الَّذی وَثِقَ بِهِ فَلَم یُنجِهِ؛ کیست که به خدا اعتماد کرده باشد و خدا نجاتش نداده باشد.
اعتماد به خدا نباید کمتر از صد در صد باشد و اگر کسی بخشی به خود و یا مردم و بخشی به خدا اعتماد کند نشان عدم صداقت اوست نسبت به کارآیی و قدرت پروردگار متعال. باید باور کند که اعتماد به خدا دژ محکمی است که هیچ گاه نمی شکند و از بین رفتنی نیست.
امام علیه السلام نیز فرمودند:
الثِّقَهُ بِاللهِ حِصنٌ لا یَتَحَصَّنُ فِیهِ اِلاّ مُومِنٌ اَمینٌ؛ اعتماد به خدا دژی است که کسی جز مومن امین در آن پناه نگیرد.(3)
و یا فرمودند: الثِّقَهُ بِاللهِ اَقوی امَلٍ؛ اعتماد به خدا نیرومندترین امید است.(4)
و نیز فرمودند:
مَن وَثِقَ بِاللهِ صانَ یَقیِنِه؛ هر که به خدا اعتماد کند یقینش را حفظ کرده است.(5)
شرح ابن میثم
درستى ایمان و اعتقاد به چیزى همان یقین نسبت به آن چیز و کمال یقین است. و از نشانه هاى کمال یقین خوشبینى به خدا و توکّل بر اوست به حدّى که بر آنچه نزد خداست مطمئنتر باشد تا بر آنچه که نزد اوست. از آن رو که ایمان و اعتقاد او به رسیدن روزى از جانب خدا و اطمینان به آن، بیشتر است از قطع و اطمینان او به آنچه در دست خودش مى باشد چون این در معرض تلف و ناپایدار است. و این حالت مرتبه عالى از مراتب توکّل است.(6)
پی‌نوشت‌ها:
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره نحل، آیه 95 و 96
2- بحارالانوار، ج 78، ص 156 و ص 183
3- بحارالانوار، ج 78، ص 79
4- غرر الحکم، ح 605
5- غرر الحکم، ح 8264
6- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 675
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
وَلَا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِیلًا إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛
عهد با پروردگار را به بهایی ناچیز نفروشید زیرا آنچه نزد پروردگار است برای شما بهتر است اگر بدانید آنچه مربوط به شما می شود از بین رفتنی است و آنچه نزد خداست ماندگار وباقی است و البته به اهل صبر پاداشی خیلی بهتر از آنچه را که انجام داده اند خواهیم داد.(1)
در مرحله بعد اعتماد به اینکه در کار خدا و آنچه نزد اوست خطایی رخ نمی دهد اما بسیاری از مواقع انچه مربوط به ما می شود لغزش و خطا در آن اتفاق می افتد.
لقمان به پسرش می گفت:
هَل مِن اَحَدٍ وَثِقَ بِاللهِ فَلَم یُنجِهِ؛ آیا کسی هست که به خدا اعتماد کرده باشد و خداوند او را نجات نداده باشد؟(2)
امام باقر علیه السلام می فرمودند:
مَن هذَا الَّذی وَثِقَ بِهِ فَلَم یُنجِهِ؛ کیست که به خدا اعتماد کرده باشد و خدا نجاتش نداده باشد.
اعتماد به خدا نباید کمتر از صد در صد باشد و اگر کسی بخشی به خود و یا مردم و بخشی به خدا اعتماد کند نشان عدم صداقت اوست نسبت به کارآیی و قدرت پروردگار متعال. باید باور کند که اعتماد به خدا دژ محکمی است که هیچ گاه نمی شکند و از بین رفتنی نیست.
امام علیه السلام نیز فرمودند:
الثِّقَهُ بِاللهِ حِصنٌ لا یَتَحَصَّنُ فِیهِ اِلاّ مُومِنٌ اَمینٌ؛ اعتماد به خدا دژی است که کسی جز مومن امین در آن پناه نگیرد.(3)
و یا فرمودند: الثِّقَهُ بِاللهِ اَقوی امَلٍ؛ اعتماد به خدا نیرومندترین امید است.(4)
و نیز فرمودند:
مَن وَثِقَ بِاللهِ صانَ یَقیِنِه؛ هر که به خدا اعتماد کند یقینش را حفظ کرده است.(5)
شرح ابن میثم
درستى ایمان و اعتقاد به چیزى همان یقین نسبت به آن چیز و کمال یقین است. و از نشانه هاى کمال یقین خوشبینى به خدا و توکّل بر اوست به حدّى که بر آنچه نزد خداست مطمئنتر باشد تا بر آنچه که نزد اوست. از آن رو که ایمان و اعتقاد او به رسیدن روزى از جانب خدا و اطمینان به آن، بیشتر است از قطع و اطمینان او به آنچه در دست خودش مى باشد چون این در معرض تلف و ناپایدار است. و این حالت مرتبه عالى از مراتب توکّل است.(6)
پی‌نوشت‌ها:
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره نحل، آیه 95 و 96
2- بحارالانوار، ج 78، ص 156 و ص 183
3- بحارالانوار، ج 78، ص 79
4- غرر الحکم، ح 605
5- غرر الحکم، ح 8264
6- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 675
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
