ورثه و حوادث، دو شریک اموال
امام علی علیه السلام فرمودند:
لِکُلِّ امْرِئٍ فِی مَالِهِ شَرِیکَانِ الْوَارِثُ وَ الْحَوَادِثُ.
برای ثروت هر کس دو شریک هست یکی ورثه و دیگری حوادث.
نهج البلاغه: حکمت 329
شرح حدیث:
ظاهرا اینجا نوعی از جبر است چه بخواهی و چه نخواهی هر آنچه را که اندوخته داری یا به وارث می رسد و یا در اثر حوادث طبیعی و غیر آن از چنگ بیرون می رود. از مال دنیا فقط سه قطعه پارچه سفید به ما تعلق دارد بقیه را مجاز نیستیم با خود ببریم مگر آنکه قبل از اینکه به اختیار وارثان و حوادث قرار گیرد در امور خیریه مصرف کنیم. و اموال اضافی خود را صدقه جاریه قرار دهیم تا بعد از ما به طور مستمر نیازمندان استفاده کنند.
امام علیه السلام در وصیت خود به امام مجتبی علیه السلام فرمودند:
اِنَّما لَکَ مِن دُنیاکَ ما اصلَحتَ بِهِ مَثواکَ فَانِفق فِی حَقٍّ وَ لا تَکُن خازِناً لِغیرِک؛
در حقیقت بهره تو از دنیایت همان است که با آن آخرتت را بسازی پس در راه حق خرج کن و برای دیگران گنج باقی نگذار.(1)
رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به اصحاب خود فرمودند:
اَیُّکُم مالُ وارِثِه اَحَبُّ اِلَیهِ ماِلِه؟ قالُوا یا رَسولَ الله ما مِنّا اَحَدٌ اِلّا مالُهُ اَحَبٌّ اِلَیهِ مِن مالِ وارِثِهِ اَحَبُّ قالَ: فَاِنَّ مالَهُ ما قَدَّمَ وَ مالَ وارِثِهِ ما اَخَّرَ؛
کدام یک از شما مال وارثش را بیشتر از مال خود دوست دارد؟
اصحاب عرض کردند: ای رسول خدا هیچ یک از ما نیست مگر این که مال خودش را بیشتر از مال و دارایی و ارثش دوست دارد.
حضرت فرمودند: مال هر کس همان است که برای آخرت پیش می فرستد و مال وارثش آن است که پس از خود بر جای می گذارد.(2)
حوادث شریک دوم اموالند حوادث گاه طبیعی است مثل زلزله و سیل و طوفان های سهمگین و گاه غیرطبیعی مثل آتش سوزی ها ورشکستگی و چپاول اموال توسط کلاهبرداران و نیرنگ بازان. پس صاحب مال باید هوشیار باشد قبل از آنکه اموالش را وارثان و حوادث به تاراج برند فکری بیندیشد که بدان اشاره کرده شد و اگر با داشتن امکانات قصور کند اموالش جاهایی مصرف می شود که نه دنیا دارد و نه آخرت.
امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَن مَنَعَ حَقَّاً لِلهِ عَزَّوجَلَّ اَنفَقَ فِی باطِلٍ مِثلَیهِ؛
هر که یک حق از خدای عزوجل دریغ ورزد دو چندان آن را در راه باطل خرج کند.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- تحف العقول، ص 83
2- الترغیب و الترهیب، ج 2، ص 50
3- کافی ج 3، ص 506
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
امام علیه السلام در وصیت خود به امام مجتبی علیه السلام فرمودند:
اِنَّما لَکَ مِن دُنیاکَ ما اصلَحتَ بِهِ مَثواکَ فَانِفق فِی حَقٍّ وَ لا تَکُن خازِناً لِغیرِک؛
در حقیقت بهره تو از دنیایت همان است که با آن آخرتت را بسازی پس در راه حق خرج کن و برای دیگران گنج باقی نگذار.(1)
رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به اصحاب خود فرمودند:
اَیُّکُم مالُ وارِثِه اَحَبُّ اِلَیهِ ماِلِه؟ قالُوا یا رَسولَ الله ما مِنّا اَحَدٌ اِلّا مالُهُ اَحَبٌّ اِلَیهِ مِن مالِ وارِثِهِ اَحَبُّ قالَ: فَاِنَّ مالَهُ ما قَدَّمَ وَ مالَ وارِثِهِ ما اَخَّرَ؛
کدام یک از شما مال وارثش را بیشتر از مال خود دوست دارد؟
اصحاب عرض کردند: ای رسول خدا هیچ یک از ما نیست مگر این که مال خودش را بیشتر از مال و دارایی و ارثش دوست دارد.
حضرت فرمودند: مال هر کس همان است که برای آخرت پیش می فرستد و مال وارثش آن است که پس از خود بر جای می گذارد.(2)
حوادث شریک دوم اموالند حوادث گاه طبیعی است مثل زلزله و سیل و طوفان های سهمگین و گاه غیرطبیعی مثل آتش سوزی ها ورشکستگی و چپاول اموال توسط کلاهبرداران و نیرنگ بازان. پس صاحب مال باید هوشیار باشد قبل از آنکه اموالش را وارثان و حوادث به تاراج برند فکری بیندیشد که بدان اشاره کرده شد و اگر با داشتن امکانات قصور کند اموالش جاهایی مصرف می شود که نه دنیا دارد و نه آخرت.
امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَن مَنَعَ حَقَّاً لِلهِ عَزَّوجَلَّ اَنفَقَ فِی باطِلٍ مِثلَیهِ؛
هر که یک حق از خدای عزوجل دریغ ورزد دو چندان آن را در راه باطل خرج کند.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- تحف العقول، ص 83
2- الترغیب و الترهیب، ج 2، ص 50
3- کافی ج 3، ص 506
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
