قبل از آماده شدن در انجام کارها عجله مکن

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

مِنَ الْخُرْقِ الْمُعَاجَلَةُ قَبْلَ الْإِمْکَانِ وَ الْأَنَاةُ بَعْدَ الْفُرْصَةِ.

پیش از آنکه وسایل دستیابی به کارها فراهم شود عجله کردن نشانه حماقت است و بعد از به دست آمدن فرصت و امکانات سستی ورزیدن نیز علامت نادانی است.

نهج البلاغه: حکمت 355

شتاب در کاری که سنجیده نشده و شرایط موجود نیست و سستی در مواقعی که شرایط آماده و امکانات فراهم است هر دو اشتباه است.

فرصت شناسی جان کلام امام علیه السلام است انسان کارهای مهمی در زندگی دارد که با فرصت شناسی می تواند با موفقیت به انجام رساند عقل و درایت افراد در همین مواقع معلوم میشود که در نبود شرایط عجله نکنند و با وجود شرایط کوتاهی ننمایند.

ایوب بن حر می گوید از امام صادق علیه االسلام شنیدم که در پاسخ سوال مردی که از حضرت می پرسید میانه روی و تدبیر زندگی نیمی از کسب است فرمودند:
لابَل هُوَ الکَسبُ وَ مِن التَّدبیرِ فِی المَعِیشَهِ
نه بلکه تمام کسب است نه نیمه آن و تدبیر در کیفیت زندگی جزء دین محسوب می شود.(1)

تدبیر در زندگی همان موقع شناسی است که چه موقع دست به کار شویم تا گرفتار ضرر و اشتباه نگردیم. به طور کلی درنگ و تامل در مسائل حکایت از اندیشه سالم می کند.

امام صادق علیه السلام می فرمودند:
الفِکرَهُ مِرآهُ الحَسَناتِ وَ کَفِارهُ السَیِّئاتِ؛
اندیشه آینه خوبی ها و پوشاننده بدی هاست.(2)

شرح ابن میثم
شتابزدگى براى رسیدن به حاجتى و شتافتن به سمت آن پیش از فرا رسیدن وقت ممکن، افراط در جستن آن است، و سستى در آن نیز در وقت ممکن تفریط است و این هر دو نکوهیده است و صاحب آنها نیز کار را بى موقع انجام داده است و این نادانى روشن و کاستى در عقل و کم تدبیرى است. و راه درست همان میانه روى یعنى انجام کار در وقت ممکن و فرصت مناسب مى باشد.(3)

پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 1، ص 199
2- بحارالانوار، ج 1، ص 326
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 709 و 710

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.