مهارت های جلب همکاری کودکان (بخش اول)

 حرف شنوی کودک، ارتباط مستقیم با تعامل ما با آنها دارد.
 

همه ما می‌خواهیم فرزندان‌مان حرف‌شنو باشند. وقتی فریاد می‌زنیم که بایست! نرو وسط خیابان؛ توقع داریم کودک‌مان اطاعت کند. یا اگر به او می‌گوییم که برو مسواک بزن، یا بخواب، توقع داریم بدون هیچ حرفی این کار را انجام دهد. با ما در این بخش همراه شوید تا برخی از این مهارتها را فراگیرید.

تعداد کلمات 1583 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه

 

خیلی اوقات، وادار کردن بچه‌ها به این که رفتار شایسته‌ای داشته باشند مشکل است. روش «هر چه می‌گویم همان است» که بیشتر والدین به آن متوسل می‌شوند، معمولاً بی‌فایده است. خوش‌بختانه روش‌هایی برای اداره رفتار بچه‌ها وجود دارد که بدون برخورد، بدون اشک و قهر، فریاد، کتک کاری یا توهین زبانی است. در حالی که اصولی وجود داد که عمل به آن‌ها به شما و فرزندتان کمک می‌کند تا به هدف مطلوب برسید.
شروع واقعی این گونه تربیت، از سال‌های آغاز کودکی است. به خاطر داشته باشید که در سنین پیش دبستانی، بچه‌ها کارهای عادی روزمره و مهارت نظم و انضباط را که لازمه زندگی است، به راحتی یاد می‌گیرند.
استفاده از مهارت‌های جدید هرگز دیر نیست. در بسیاری از موارد این‌ها مهارت‌هایی هستند که به کمک آن‌ها می‌توانید با همسرتان نیز بهتر ارتباط برقرار کنید.

 

بیشتر بخوانید : حرف شنوی در کودکان

برای ایجاد همکاری در کودکان، باید آن‌ها را به گوش دادن و جواب مساعد دادن به درخواست‌های خود تشویق کنید. به عنوان نخستین اقدام باید بیاموزید که چگونه به مؤثرترین شکل ممکن فرزندان‌تان را اداره کنید. دستور دادن پیوسته و بی‌وقفه مؤثر واقع نمی‌شود. برای لحظه‌ای موضوع را به کارتان ارتباط دهید. آیا دوست دارید کسی پیوسته به شما امر و نهی کند که چه باید بکنید؟ هر روز کودک پر از صدها دستور و امر و نهی است. بی‌دلیل نیست که مادرها می‌گویند فرزندان‌مان به حرف ما گوش نمی‌دهند. آیا اگر کسی پیوسته از شما انتقاد کند و به شما امر و نهی کند راضی می‌شوید؟
زندگی یک کودک پر از امر و نهی و دستور است: این را کنار بگذار، خواهرت را کتک نزن، آن را آنجا نگذار، با برادرت این گونه حرف نزن، خواهرت را اذیت نکن، بند کفش‌هایت را ببند، دکمه‌های پیراهنت را ببند، برو دندان‌هایت را مسواک بزن؛ تلویزیون را خاموش کن، بیا شامت را بخور، سبزیجات غذایت را بخور، با غذایت بازی نکن، این قدر حرف نزن، اتاقت را تمیز کن، با چنگال غذا بخور، آشغال‌ها را جمع کن؛ برو بخواب، همین حالا به رخت‌خواب برو، خواهرت را هم ببر؛ راه برو ندو، لباس‌هایت را روی زمین نینداز، مواظب باش، از دستت رها نشود، این قدر داد نزن و... .
 درست همان طور که پدر و مادر از این همه دستور دادن خسته می‌شوند، بچه‌ها هم از این همه دستور گرفتن کلافه می‌شوند. دستورات پی‌درپی، خطوط ارتباطی را ضعیف‌تر می‌کند.
مهارت تربیت مثبت فرزندان به جای دستور دادن و توقع داشتن و غرولند کردن، درخواست می‌کند. آیا به نظر شما خواهش کردن بهتر از دستور دادن نیست؟ نه تنها شما واکنش بهتری نشان می‌دهید، بلکه بچه‌های شما هم به احساس بهتری می‌رسند. تغییری جزیی است اما به تمرین زیاد احتیاج دارد. مثلاً به جای این‌که بگویید: «برو دندان‌هایت را مسواک بزن.» می‌گویید: «ممکنه دندان‌هایت را مسواک بزنی؟» و به جای: «خواهرت را کتک نزن» می‌گویید: «ممکنه خواهش کنم خواهرت را کتک نزنی؟»
هنگام طرح خواسته خود به جای «می‌توانی؟» از کلماتی با مفاهیم «ممکنه خواهش کنم؟» استفاده کنید. «می‌توانی؟» ایجاد مقاومت می‌کند اما «ممکنه خواهش کنم؟» نتیجه مطلوب می‌دهد. «ممکنه خواهش کنم لوازمت را جمع کنی؟» باید درخواست خود را به گونه‌ای طرح کنید که به فرزندتان انگیزه همکاری کردن بدهید.
جمله درخواست اگر شکل امری یا «می‌توانی؟» داشته باشد پیام متفاوتی ارائه می‌دهد. اگر پدر به فرزندش بگوید «می‌تونی لوازمت را جمع کنی؟» کودک به احتمال زیاد از سخن او این گونه برداشت می‌کند:
«باید لوازمت را جمع کنی!»
«باید تا به حال لوازمت را جمع می‌کردی.»
«نباید این را من به تو بگویم.»
«قبلاً هم به تو گفتم که لوازمت را جمع کنی.»
«تو به گفته من عمل نمی‌کنی.»
«متناسب با سن و سالت رفتار نمی‌کنی.»
«تو اسباب دردسر من هستی.»
«اشکالی در تو هست.»
«عجله دارم و نمی‌توانم همه را به تنهایی انجام دهم.»
با آن‌که ممکن است عبارات صریحاً به این شکل ابراز نشوند اما کودک به شکلی که توضیح دادیم برداشت می‌کند. برخورد غیر مستقیم و دادن احساس گناه نتایج احتمالی تربیت مثبت را از بین می‌برد. وقتی این روش‌ها را تمرین می‌کنید به این نتیجه می‌رسید که اگر صراحت به خرج دهید و تولید احساس گناه و هراس نکنید، تأثیر حرف‌تان به مراتب بیشتر می‌شود.

بیشتر بخوانید : بخواهید اما دستور ندهید و متوقع نباشید

بدتر از عبارات دستوری و استفاده از مفاهیم «می‌توانی؟» طرح سؤال به شکل بازی با کلمات است. البته اگر قصد دارید کسی را به قبول چیزی متقاعد کنید استفاده از این روش بدون اشکال است، اما برای جلب همکاری فرزندتان شیوه خوبی نیست. در کار تربیت فرزندان، مفهوم پیام منفی تولید کننده احساس گناه است که پدر و مادر نمی‌خواهند مستقیماً آن را به زبان بیاورند. به همین دلیل پدر و مادر متوجه نیستند که پیام منفی مخابره می‌کنند اما با کمی دقت وجود این خصیصه به خوبی احساس می‌شود.
مادرها به خصوص برای وادار کردن فرزندان‌شان به اطاعت در لفافه حرف می‌زنند. مثلاً مادری می‌خواهد که فرزندش اتاقش را مرتب کند. اما به جای این‌که بگوید: «ممکنه اتاقت را مرتب کنی؟» به طور غیر مستقیم حرف می‌زند، احساسی از گناه ایجاد می‌کند و مثلاً می‌گوید: «چرا اتاقت هنوز نامرتب است؟» به چند مورد دیگر توجه کنید.
سؤال در لفافه:
- چرا این اتاق هنوز نامرتب است؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- باید این اتاق را مرتب می‌کردی.
- تو بچه شلخته‌ای هستی. آن طور که لازم است به حرف من گوش نمی‌دهی.
 
سؤال در لفافه:
- کی می‌خواهی بزرگ شوی؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- رفتار نابالغ‌ها را داری.
- از طرز رفتارت خجالت می‌کشم.
- تو بچه بزرگی هستی.
- باید طور دیگری رفتار کنی.
 
سؤال در لفافه:
- چرا برادرت را می‌زنی؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- بچه بدی هستی که برادرت را می‌زنی.
- به راستی احمق هستی.
- بدون این‌که دلیل موجهی داشته باشی برادرت را کتک می‌زنی.
 
سؤال در لفافه؟:
- حالت خوبه؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- اشکالی در تو هست.
- به طرز غریبی رفتار می‌کنی.
- اگر دلیل به خصوصی نداشته باشی رفتارت ابداً خوب نیست.
 
سؤال در لفافه:
- چه‌طور فراموش کردی این کار را بکنی؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- یا احمق هستی یا بد و بی‌احساس.
- تو مرا در زندگی ناراحت می‌کنی.
- نمی‌توانم در هیچ کاری به تو اعتماد کنم.
 
سؤال در لفافه:
- چرا هنوز داری حرف می‌زنی؟
پیام احتمالی که برداشت می‌شود:
- باید خواب باشی.
- بچه بدی هستی.
- بارها و بارها به تو گفتم، اما تو گوشت بدهکار نیست.
 
اگر پدر و مادر صحبت در لفافه را کنار بگذارند بهتر می‌توانند همکاری فرزندشان را جلب کنند. در غیر این صورت بچه‌ها به حرف پدر و مادرشان گوش نمی‌دهند. اجتناب از در لفافه حرف زدن نه تنها همکاری کودک را جلب می‌کند، بلکه آن‌ها را از مهارت‌های ارتباطی به دور می‌کند.
 

یکی از نکات مهمی که مادران باید بیاموزند این است که به خصوص با پسرهای کم‌سالشان صراحت به خرج دهند. زن‌ها اغلب نارضایتی خود را ابراز می‌کنند اما متعاقب آن درخواستی را مطرح نمی‌سازند. این کار آن‌ها شبیه ماهیگیری در بیابان است زیرا شانس زیادی برای رسیدن به خواسته خود پیدا نمی‌کنند.
در ادامه مطلب به نمونه‌هایی از نداشتن صراحت توجه کنید: