فضای مجازی ؛ آسیب ها و تهدیدها (بخش اول )

1. کاهش ارتباطات انسانی

• انزوای اجتماعی: تحقیقات مختلف نشان دهنده این موضوع است که استفاده افراطی از فضای مجازی منجر به افسردگی، انزوای اجتماعی، کاهش ارتباطات خانوادگی، شرکت نکردن در مجامع عمومی، اضطراب، کاهش عزت نفس، بدبینی، نارضایتی از ظاهر، پرخاشگری، هیجان زیاد، افزایش رفتارهای پرخطر جنسی، تنوع طلبی جنسی، افزایش رویکرد مثبت به رفتارهای رفتارهای ضداجتماعی  و غیراخلاقی و ... می شود.
• احساس تنهایی: در مجموع نگاه روانشناسان به فضای مجازی اینگونه است که این رسانه تاثیری منفی بر فرد دارد؛ گروهی از روانشناسان در پژوهشی، اینترنت را همچون رسانهای محدود و جانشینی نه چندان مطمئن برای زندگی واقعی در نظر گرفته اند که به احساس تنهایی و افسردگی منجر می شود.گروهی دیگر از محققان به این نتیجه رسیدند که نوجوانانی که از اینترنت استفاده زیادی میکنند، ارتباط و تماسشان با والدین کاهش مییابد و همچنین از نظر اجتماعی گوشهگیر و کنارهگیر می شوند.
• راه فرار از مشکلات: اندرسون بیان میکند که فرد، ارتباط با اینترنت را به عنوان راه فرار از مشکلات واقعی یا خلاص شدن از احساس کسالت و ملال خود، رهایی از احساس درماندگی،  گناه، تنهایی، اضطراب یا افسردگی میداند و از آن استفاده میکند. تخقیقات انجام شده در ایران روی دانشآموزان نشان میدهد که هرچه میزان تنهایی ادراکشده فرد در مدرسه بیشتر باشد، استفاده او از فضای مجازی بیشتر می شود. بنابراین میتوان گفت بیشتر افراد از شبکههای اجتماعی برای بیان جنبههای خوب و مثبت زندگی استفاده میکنند و این امر باعث میشود واقعیتهای زندگی آنها که شاید چندان خوب و شیرین نباشد، از چشم بقیه پنهان بماند.
• افزایش استرس و ناخشنودی از خود: از آنجایی که افراد در فیسبوک همیشه درحال دیدن قسمتهای خوب و شاد زندگی دیگران هستند، در صورتی که فرد پیش زمینه افسردگی را داشته باشد، ممکن است در مواجهه با مشکلات زندگی، دست به مقایسه خود با خوشی دیگران بزند و چار غم و ناامیدی شده و در موارد شدید به افسردگی دچار شود. از سوی دیگر فیسبوک موجب میشود که برخی از کاربران از ظاهرشان راضی نباشند. به نظر میرسد وقتی افراد برخی از عکسهای دیگران را می بینند، نقاط ضعف و ظاهر خود بزرگتر از آنچه هست در نظرشان جلوه میکند. از سوی دیگر فیسبوک به کاربرانش استرس وارد میکند. هدف اصلی فیسبوک برقراری ارتباط و دوستی با کاربران دیگر است، ولی گاهی درخواستهای دوستی افراد از یکدیگر آنها را دچار استرس میکند.
• برآوردن نیازهای طبیعی از راههای غیر طبیعی: از آنجایی که ارتباطات در فضای مجازی به هیچ عنوان تامین کننده همه نیازهای ناشی از رابطه کامل نیست، بنابراین باید به این نکته توجه داشت که اگر نیازهای طبیعی فرد، مانند نیاز به کسب توجه و ارتباط، از راههای دیگری غیر از مسیر طبیعی خود برآورده شود، ممکن است فرد را به این سمت هدایت کند که برای تامین نیازهایش به دنیال راههای طبیعی نباشد یا تامین این نیازها را به تاخیر بیندازد. مانند فردی که با تغذیه از اسنک (هله هوله)، احساس سیر بودن می کند و دیگر برای پاسخ به نیازهای طبیعی بدن، به مصرف سایر مواد مغذی اقدام نمیکند. مطالعات مختلف نشانگر آن  است که اثر خصوصیات شخصیتی و استفاده از فضای مجازی بر یکدیگر دوسویه است. افراد افسرده و منزوی از فضای مجازی استفاده بیشتری میکنند و هرچه فرد استفاده بیشتر از فضای مجازی کند، احتمال افسردگی و انزوای اجتماعی وی بیشتر خواهد شد.
• ایجاد احساس اجبار برای مصرف بیشتر: از آنجایی که استفاده از فضای مجازی استعداد بالایی را برای تبدیل شدن به فعالیتی مصرفی دارد، همانند همه رفتارهای مصرفی تبدیل به چرخهای معیوب میشود و درنهایت فرد نسبت به استفاده از آن احساس اجبار میکند و صورت عدم دسترسی، اضطراب و ناراحتی شدیدی در خود احساس میکند. تحقیقات متعدد روی احساس اجبار برای استفاده از فضایمجازی یا نوموفوبیا، نیز این موضوع را تایید میکند.

2. اعتیاد اینترنتی

بیشتر بخوانید:
نوموفوبیا؛ یا اختلال هراس جدایی از تلفن همراه
فضای مجازی چیست؟ (بخش دوم)