مراقبت های دوران بارداری

 آسیب های به جنین در دوران بارداری، می تواند تا پایان عمر ماندگار باشد.
 

چکیده : مهمترین شاخص بهداشتی هر کشوری شاخص مرگ و میر زنان باردار می باشد که با پیشرفت جوامع و دسترسی اکثریت افراد به خدمات بهداشتی خوشبختانه میزان این شاخص رو به  کاهش می باشد. در این نوشتار به برخی از مراقبت های دوران بارداری اشاره خواهد شد. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1569 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه

 
 
مراقبت های دوران بارداری

دوش گرفتن در طول حاملگی مشکلی ایجاد نمی کند. معمولا خانم های حامله بیشتر عرق می کنند و ترشحات مهبلی بیشتری دارند. بنابراین حمام روزانه نه تنها آرام بخش است، بلکه از عفونت های مختلف نیز جلوگیری می کند. بهتر است از همان اول از دوش (به جای وان) استفاده شود و زن حامله روی زمین نیز ننشیند. استفاده از حمام های لغزنده و پوشیدن دمپایی های ابری در حمام خطرناک می باشد؛ زیرا احتمال بهم خوردن تعادل و لغزیدن زیاد است. آب حمام بهتر است ملایم باشد، نه خیلی گرم و نه خیلی سرد، چون آبهای خیلی گرم یا سرد باعث تحریک شدید رحم شده و ممکن است به سقط بینجامد.
 

لباس در دوران بارداری، باید راحت و نرم و متناسب با فصل انتخاب شود. در موقع زمستان باید از زیر پوش های کلفت و پالتوهای ضخیم و گرم استفاده کرد. از ماه چهارم به بعد از پوشیدن لباس های تنگ و بستن کمربند چرمی به دور شکم باید خودداری کرد؛ چون فشار آن بر رگ ها باعث می شود خون در رگ های پایینی جمع شود و سبب تورم و واریس گردد. استفاده از جوراب های تنگ و کشدار نیز همین اثر را دارد.
زن حامله باید از پوشش های زبر و خشن بپرهیزد؛ چون باعث به وجود آمدن بیماری های پوستی به خصوص اگزما در ناحیه چین ها می شود. بهتر است لباس از جنس کتان باشد که نرم تر است. همچنین رنگ آن سفید باشد تا چرک شدن آن زودتر مشخص شده و عوض گردد. علاوه بر آن، در لباس سفید، تهویه بهتر انجام می گیرد. استفاده از لباس زیر نخی، عوض کردن در هر روز و اطو زدن آن، وعدم استفاده از آب آلوده و مواد مشکوک در شستشو نیز به خانم ها باردار توصیه می شود. در مورد کفش نیز بهتر است زن حامله از پوشیدن کفش های پاشنه بلند - به دلیل وارد شدن فشار بر ستون فقرات که خود تحت فشار رحم است - پرهیز کند و در ضمن چون قوزک پا در زمان حاملگی مقداری متورم می شود، بهتر است کفش خود را یک شماره بزرگ تر انتخاب کند تا باعث ناراحتی نشود.
به مادران توصیه می شود از سینه بندهای تنگ که باعث جلوگیری از رشد غدد شیری می شود پرهیز نموده و از کرست های یکسرهای که حالت ارتجاعی دارند استفاده کنند.
 

 در موقع بارداری اغلب دندان ها مستعد برای کرم خوردگی است، بنابر این مسواک را نباید فراموش کرد. پر کردن و کشیدن دندان ها با بی حسی موضعی اشکال ندارد؛ اما از کارهای طولانی و خسته کنند باید پرهیز نمود.

سینه ها هم به اندازه بچه احتیاج به مراقبت دارند، بنابراین یک تا دو بار شستشو ، در طول روز لازم است.
از ماه چهارم به بعد سینه دارای ترشحاتی می باشد که روی پیراهن نیز مشخص می شود، باید در رفع این لکه ها از روی لباس کوشید؛ چون عامل بیماری می باشند. شستن نوک سینه با الکل کار درستی نیست. همچنین برای شستشوی نوک سینه ها از صابون استفاده نکنید، چون باعث پاک شدن چربی طبیعی آنها و در نتیجه ایجاد ترک در آن ناحیه می شود.[1]
برای مهیا کردن سینه جهت شیر دادن، نوک سینه را به سمت بیرون بیاورید و با نوک انگشتان اشاره و شصت آن را به آرامی ماساژ دهید (به صورت دایره ای حول آن) این مسئله باعث می شود که نوک سینه نرمش بیشتری پیدا کرده و در زمان مکیدن بچه ترک نخورد. همچنین از هفته سی ام بارداری به بعد دست ها را در قسمت خارجی سینه بگذارید و آنها را به سمت نوک سینه با ملایمت ماساژ دهید. این کار را می توانید در طی حمام کردن انجام دهید.
نظافت دستگاه تناسلی نیز لازم است، زیرا میکروب ها از این طریق وارد بدن شده و باعث به وجود آمدن عوارضی می گردند. به خانم های حامله توصیه می شود که روزانه لباس زیر خود را عوض کنند.
 

معمولا در دوران بارداری مسافرت های طولانی توصیه نمی شود و در صورت لزوم، حتما قبل از سفر باید با پزشک خود مشورت نماید. در مسافرت های طولانی با اتومبیل، خانم باردار باید هر ۲ ساعت یک بار از اتومبیل خارج شود و به مدت ۱۰ دقیقه استراحت نماید. کمربندهای ایمنی را حین سفر ببندید، به شکلی که قسمت شانه ای کمربند بین دو سینه عبور کند و سپس کمربند از زیر شکم گذشته و روی ران ها بسته شود. زنانی که سابقه سقط با زایمان زودرس دارند، باید از مسافرت در ماه های اول و آخر حاملگی خودداری نمایند.
 

برای مراقبت از کلیه باید روزانه ۳ تا ۴ لیوان شیر یا مایعات دیگر میل شود. در ماه های آخر فشار به کلیه ها باعث افزایش اوره ادرار و در نتیجه تورم بدن می شود، لذا مقدار اور ادرار باید اندازه گرفته شود، اما نگران زیاد شدن اوره نباشید، فقط نمک کم مصرف کنید. چنانچه: رنگ ادرار تغییر کند و خیلی تیره شود، یا بوی نامطبوعی پیدا کرده یا هنگام دفع با سوزش همراه باشد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
 

در دوران حاملگی به علت تغییرات دستگاه گوارش و فشاری که رحم به روده ها وارد می کند، اجابت مزاج نامنظم می شود؛ لذا خانم باردار باید از مایعات و همچنین سبزیجات و میوه جات بیشتر استفاده نماید. حرکت و فعالیت نیز در بهبود وضع اجابت مزاج مؤثر است. بهتر است در دوران بارداری از مصرف داروهای مسهل پرهیز نموده و به جای آن از میوه هایی مثل گوجه، هلو، انجیر و زردآلو استفاده شود. خوردن روغن زیتون نیز مفید است.
در تمام دوران بارداری، باید شکم نرم بوده و از یبوست جلوگیری شود. برای نرمی شکم شورباهای ساده بسیار چرب بخورد و چنانچه شکم بسیار قبض باشد، برای رفع یبوست ، خوردن شیر خشت و امثال آن مؤثر خواهد بود.[2]
 

یک خانم باردار سالم، می تواند روابط جنسی خود را ادامه دهد و فقط در مواردی که خطر سقط، زایمان زودرس و پارگی کیسه آب وجود دارد، باید از انجام مقاربت خودداری کند.
البته طبق نظریه بوعلی سینا، توصیه می شود در تمام دوران حاملگی ، روابط زناشویی بسیار بسیار محدود گردد.[3]
 

تزریق هر نوع واکسن در دوران بارداری حتما باید با نظر پزشک باشد. واکسنی که به طور معمول در دوران بارداری تزریق می شود، واکسن کزاز است. واکسیناسیون مادر علیه بیماری کزاز از ابتلای نوزاد و مادر به این بیماری جلوگیری می کند.
 

مادرانی که در طول بارداری سیگار می کشند، در مقایسه با افراد سالم نوزادان کوچکتری به دنیا می آورند. همچنین مصرف سیگار و مواد مخدر برای جنین مضر می باشد. در زنان معتاد درصد از دست دادن کودکان بیشتر و کودکان آسیب پذیرترند. مرگ و میر کودکان در زنان معتاد ۶ برابر نوزادان دیگر است و نیز نقص عضو مادرزادی بیشتری دارند و ... لذا خانم های باردار باید به طور کامل از کشیدن سیگار و استفاده از مواد مخدر پرهیز نمایند.
 

مصرف الکل توسط مادر در جنین ایجاد ناهنجاری می کند و ختم زودرس حاملگی در خانم هایی که الکل مصرف می کنند بیشتر مشاهده شده است.
یک خانم باردار سالم، می تواند روابط جنسی خود را ادامه دهد و فقط در مواردی که خطر سقط، زایمان زودرس و پارگی کیسه آب وجود دارد، باید از انجام مقاربت خودداری کند.

الکل صرف نظر از مسمومیت، ویتامین های مورد نیاز مادر و جنین را منهدم می کند و در نتیجه، نوزاد ناقص و معیوب می شود. داروها به علت تأثیر بر روی سیر طبیعی حاملگی و رشد جنین، نباید در طول بارداری مصرف شوند و خانم های باردار باید قبل از مصرف هر نوع دارو (اعم از ضد انعقادی، خواب آور، آرام بخش و غیره) با پزشک مشورت نموده و از خود درمانی پرهیز کنند.

به دلیل احتمال ایجاد اختلال، دریافت هر نوع اشعه در حاملگی ممنوع است. بنابراین خانم باردار در هنگام مراجعه به پزشک باید او را از وضعیت خود مطلع نماید.
 

برخی از حیوانات اهلی منتقل کننده بیماری هایی هستند که بر روی حاملگی و جنین تأثیرات نامطلوبی می گذارد. از جمله این حیوانات می توان گربه را نام برد که در صورت انتقال عفونت از این حیوان به خانم باردار، در مراحل اولیه حاملگی منجر به سقط جنین و در مراحل پایانی حاملگی منجر به مرگ جنین و در صورت باقی ماندن جنین، ایجاد ناهنجاری هایی از قبیل اشکالات مغزی، عقب ماندگی ذهنی و غیره خواهد شد. بنابراین خانم باردار باید از تماس با حیوانات اهلی جدا خودداری نماید.
 

خانم باردار باید از تماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی، رفت و آمد در اماکن عمومی و شلوغ و سربسته و مکان هایی که احتمال آلودگی وجود دارد، همچنین استفاده از مواد غذایی تهیه شده در خارج از منزل و به طور کلی شرایطی که سلامت مادر و جنین را به خطر می اندازد جدا خودداری کند.
 
 
منبع: کتاب «ریحانه بهشتی یا فرزند صالح»
نویسنده: سیما مخبر

پی نوشت :
[1] . بهداشت مادر و کودک.
[2] . قانون در طب.
[3] . کتاب قانون، بوعلی سینا ،کتاب سوم، بخش سوم.