ازدواج موقت و چالش های پیش روی آن

ازدواج موقت یکی از راه کارهای حلال ارضای غریزه جنسی است.
 

چکیده: یکی از مسائلی که در مباحث خانواده از زمان های گذشته مورد بحث بوده است، مسئله ازدواج موقت (صیغه) است. برخی آن را به شدت رد می کنند و برخی به حد افراط مورد تائید و تزویج قرار می دهند. در این نوشتار به بررسی ازدواج موقت و چالش های پیش روی آن می پردازیم. 

تعداد کلمات 964 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

ازدواج موقت یکی از راه کارهای حلال ارضای غریزه جنسی است[1] که می تواند در موارد خاص مرهمی برای فشارهای جنسی و ارضای صحیح و شرعی میل جنسی باشد؛ اما عواملی از قبیل منع تاریخی خلیفه دوم، سوء استفاده برخی فرصت طلبان، تغییر سبک زندگی، عدم فرهنگ سازی صحیح در جامعه، اقدامات فمینیستی، و کلیشه های فکری و فرهنگی وارداتی، نه تنها باعث تعطیلی آن شده، بلکه در نظر برخی ها از روابط نامشروع هم بدتر است. این امر سبب می شود فرد تحت فشار جنسی به ناچار به انحراف کشیده شود و غریزه جنسی خود را از راه های غیر شرعی و غیر اخلاقی ارضا کند.[2]

اسلام به هیچ وجه با هرج و مرج جنسی و استفاده ابزاری از ازدواج موقت برای هوس رانی و سوء استفاده موافق نیست و ائمه اطهار (علیهم السلام) در کنار توصیه به این امر، از شهوت رانی و پرداختن افرادی که از این نوع ازدواج بی نیازند، نهی می کردند.[3] اسلام به ازدواج موقت به مثابه یک دارو و مرهم نگاه می کند، نه توسعه فرهنگ شهوت رانی و پرداخت افراطی به روابط جنسی.
از این رو پیشوایان دین در بسیاری از مواقع این نوع ازدواج را به کسانی توصیه می فرمودند که به دلیل عدم توانایی ازدواج دائم یا مشکل همسر در تأمین نیازها و دوری از او، در فشار جنسی بوده اند.
 فتح بن یزید می گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره ازدواج موقت پرسیدم؛ فرمود: 
«هی حلال مباح مطلق لمن لم یغنه الله بالتزویج فلیستعفف بالمتعة فإن استغنی عنها بالتزویج فهی مباح له إذا غاب عنها»؛[4] این کار برای کسی که خداوند ازدواج را برای او مهیا نکرده است تا به وسیله آن بی نیاز شود، به صورت مطلق (بدون هیچ شرطی) حلال و مباح است، تا اینکه به وسیله ازدواج موقت عفت خود را حفظ کند. بدین روی زمانی که فرد به واسطه ازدواجش از این کار بی نیاز گشته است، ازدواج موقت به شرطی برایش مباح است که در کنار همسرش نباشد.
بنابراین نباید ازدواج موقت را تحت تأثیر فرهنگ رایج، با روابط نامشروع یکی دانست. عدم پذیرش این موضوع در قاموس ذهنی، خود دلیلی بر ایجاد استرس در زندگی افراد است. در نتیجه، خانم ها از این نوع ازدواج همسرشان بسیار برآشفته می شوند و آن را نوعی خیانت نابخشودنی به شمار می آورند.

این موضوع، یک مسئله روان شناختی است: اگر نگرش منفی به چیزی داشته باشیم، با وقوع آن، به هم می ریزیم. از این رو بدانیم این نوع ازدواج، آنگونه که از اسم آن برمی آید، موقتی و صرفاً برای ارضای غریزه جنسی است و معمولا کمتر اتفاق می افتد که با وابستگی های عاطفی و از هم پاشیدگی خانواده همراه باشد. صیغه کردن به معنای این نیست که مرد همسرش را دوست ندارد و به این فکر است که به زندگی زناشویی شان خاتمه دهد. بانوانی که در این وضعیت قرار می گیرند، بهتر است به جای جنگ و تنش خانوادگی، به بهبود روابط زناشویی و جنسی خود با همسرشان بپردازند و کمبودهای جنسی آنها را برطرف سازند.
برخی به دلیل موقتی و دارای اجرت (مهریه) بودن ازدواج موقت، آن را با روسپیگری یکی فرض می کنند؛ اما ازدواج موقت با روسپیگری فرق دارد و نباید این دو را یکی شمرد؛ زیرا در عقد موقت، ارتباط جنسی زن و مرد در چارچوب پذیرفته شده شرعی، قانونی و اخلاقی است؛ اما در روسپیگری چنین نیست. زن روسپی برای دریافت مبلغی، در مدت زمان کوتاهی با چندین نفر بدون ضابطة خاصی ارتباط جنسی برقرار می کند. فرزندان روابط نامشروع، مشکلاتی در انتساب به والدین و احکام مربوط به ارث پیدا می کنند و اغلب دارای مشکلات روحی و روانی اند و در دراز مدت به مراکز فساد کشیده می شوند؛ در حالی که در ازدواج موقت، فرزندان چنین مشکلاتی ندارند.[5] در مقابل، زن صیغه ای همچون زن دائمی در قبال ازدواج مهریه دریافت می کند و در مدت زمان پیمان ازدواج، نمی تواند با غیر همسر ارتباط داشته باشد. تفاوت ازدواج دائم با موقت، در مدت زمان عقد و میزان تعهدات است. فرزندان محصول ازدواج موقت، از ضمانت نسبی برخوردارند. از این رو خلط مبحث عقد موقت و روسپیگری، اشتباه فاحشی است و پیامدهای ناگوار فرهنگی به همراه دارد. رایج شدن همین فکر و تبدیل شدن آن به یک کلیشه فکری در جامعه، یکی از عوامل تغییر نگرش به این امر و عدم پذیرش عرفی آن، و درنتیجه کشمکش های خانوادگی در صورت وقوع آن است.
نوع نگرش به ازدواج موقت، فرهنگی است و در مناطق مختلف و در نظر جنس مرد و زن متفاوت است. برای نمونه، در یک تحقیق پیمایشی که در زاهدان صورت گرفت، از میان ۷۷۰ پاسخ دهنده، 61/84 درصد مردان و 35/32 درصد زنان عمل صیغه را ناپسند نمی دانستند.[6] در برخی از بافت های خاص فرهنگی- اجتماعی، همچون مناطق جنوبی کشور مثل خوزستان، ازدواج موقت به آسانی انجام می گیرد و خانواده ها آن را می پذیرند؛ اما در بسیاری از مناطق، به دلیل تغییر عرف فرهنگی جامعه، این کار کمتر پذیرفته می شود.