روانشناسی مدگرایی (بخش دوم)

یکی از علل گرایش به مدگرایی کاهش اعتماد به نفس است.
 

چکیده: مدگرایی از دیدگاه های مختلف مورد توجه متخصصان رشته های گوناگون قرار گرفته است. یکی از رشته هایی که به این پدیده اجتماعی پرداخته، رواشناسی است. در بخش اول این مقاله به برخی انگیزه های روانشناختی مدگرایی پرداختیم، در بخش دوم نیز به سه انگیزه دیگر اشاره خواهیم کرد.

تعداد کلمات 850 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

نوگرایی ، تجدّد ، نوآوری و اصلاح ، واژه های مطلوب و آرمانیِ بسیاری از انسان های عصر ما ، بویژه جوانان به شمار می آیند . نوگرایی بیش از هر چیز ، فرهنگ و ارزش های اجتماعی را تحت تأثیر خود قرار می دهد[1].
جوانی ، دنیای تحول ، تغییر و بحران است . تحولات جسمی و غریزی ، سبب بروز تحولات روحی و دگرگونی عواطف و تغییرات است . جوان ، دائماً احساس دگرگونی و نیاز به تغییر دارد و این تغییر ، در مشی و اندیشه و نگاه او ، در آرایش و پوشش او ، و حتی در رفتارها و برخوردها و روابط او به چشم می خورد . جوان ، آرمان خواه و تجدّد طلب است[2].
جوانی و نوجوانی سنی است که در آن توقعات جدید شکل می گیرد، شرایط روانی و درونی جوان پر از آشوب و طوفان است و همین روحیه و شرایط او را به سمت خواسته های نو می کشاند. جوان با روی آوردن به تنوع تلاش می کند شعله و التهابات درونی اش را فروکش نماید. مدگرایی و سنت شکنی یکی از مصادیق بارز تنوع خواهی جوان محسوب می شود. گاهی اوقات بزرگ تر ها از این سنت شکنی جوان و نوجوان برانگیخته و خشمگین می شوند ولی باید توجه داشت که این رفتار برخواسته از درونی نوجوان و جوان بوده و باید آن را امری طبیعی در نظر گرفت. این تفاوت و اختلاف نسل ها را عمدتاً "گسست نسل ها" می نامند.
 

خودباوری یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روحی است که شخص در آن بخاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها بطور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد. خصوصیت دارا بودن اعتمادِ به خویشتن نقش حیاتی در توسعه و پیشرفت و موفقیت‌های یک فرد ایفا می‌کند[3].
متأسفانه یکی از مشکلات این روزهای جوانان و نوجوانان جامعه ما ضعف اعتماد به نفس است که ریشه در  بسیاری از عوامل و از جمله استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی دارد. وقتی جوان و نوجوان ساعت های متمادی را در پرسه زدن در صفحات دیگر افراد سپری می کند با مشکلات زیادی از جمله کاهش اعتماد به نفس روبرو می شود. چرا که افراد همیشه در تلاشند چهره ای غیر واقعی و یا حتی در برخی اوقات واقعی از خود به نمایش بگذارند. جوان با مشاهده تصاویر و پست هایی که دیگران بارگذاری می کنند، به مقایسه زندگی و شرایط خود با آن ها پرداخته و در بسیاری از موارد خود را پایین تر از آن ها می بیند. بنابراین با روی آوردن به مدهای جدید سعی می کند به نحوی ضعف اعتماد به نفس خود را جبران نماید.
 

بعضی تمایل دارند از دیگران تقلید کنند و در اصل به متحدالشکل شدن و وفق دادن خود با دیگران اهمیت زیادی می دهند، در حالیکه بعضی دوست دارند از بقیه افراد متمایز باشند و با دیگران تظابق نداشته باشند و مجزا از سایرین به حساب آیند. جریان مد به هر دوی این تمایلات توحه می کند و برای اینکه بتواند خوب کار کند باید دل هر دو گروه را به دست آورد. تمایل به برانگیختن احساسات دیگران و اشتیاق به پسندیدگی و پذیرفتگی، شاید نیرومندترین محرک زندگی دسته دوم باشد. لذا با تعویض و تغییر هر روزه در لباس و آرایش و خرید لباس های گران قیمت و مد روز، در صدد جلب توجه دیگران برآمده و نگاه هایی را به خود معطوف می دارند[4].
 لازم به ذکر است این انگیزه را بیشتر می توان در افراد مجرد جستجو نمود. البته تحقیقات نشان داده اند که مدگرایی به شکلی معنادار در افراد مجرد، بیش از متأهلین رواج دارد. در واقع دلیل این امر میتوان این نکته باشد که افراد مجرد، دارای وقت بیشتری هستند و از سوی دیگر بیشتر به دنبال هویت یابی می باشند؛ از سویی همانطور که در بالا نیز اشاره گردید، جلب توجهِ جنس مخالف به خود می تواند یکی از کارکرد هایی باشد که مدگرایی دربردارد و همانطور که مشخص است این نکته بیشتر در بین جوانان مجرد دیده می شود و برای جوانان متأهل از اهمیت کمتری برخوردار است[5].

منابع
افراسیابی، حسین؛ سیار خلج، حامد؛ شکوهی فر، کاوه، جامعه پژوهی فرهنگی، عوامل مرتبط با مدگرایی در بین جوانان شهر یزد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی64- سال هفتم، شمارة اول، بهار 1395.
حق شناس، معصومه، جوان و نوگرایی، مجله حدیث زندگی، شماره 28، فروردین و اردیبهشت 1385، 16.
غلامی، یوسف، اخلاق و رفتارهای جنسی، (1388)، قم: دفتر نشر معارف.
نیکخواه، هدایت الله؛ ظهیری نیا، مصطفی؛ بهروزیان، بهروز و فلاحی، احمد ١٣٩٧ ). مطالعه جامعهشناختی ارزشهای بین نسلی) مطالعه موردی: ساکنان شهرستان رودبار جنوب بر اساس نظریه زمینهای). جامعه شناسی نهادهای .٢٨٩-٣٢٠ ،(١١) اجتماعی، ٥، ص 307.
Snyder, C. R.; Lopez, Shane J. (2009-01-01). Oxford Handbook of Positive Psychology. Oxford University Press.

 

---

بیشتر بخوانید
روانشناسی مدگرایی (بخش اول)
پیامدهای منفی روحی و روانی مدگرایی چیست؟
آسیب­ های فرهنگی و سیاسی مدگرایی در جامعه