نداشتن تفاهم، عامل مهم در طلاق (بخش اول)

طلاق خلع و مبارات دو راه جدایی مصالحه آمیز زن و مرد از یکدیگر می باشد. 
 

هم کفو و هماهنگ بودن زن و مرد در زندگی بسیاری از مشکلات را حل می کند؛ اما نبود هماهنگی فکری، سلیقه ای، مذهبی و خلاصه در همه امور زندگی اگر با مدارا و چشم پوشی همراه نباشد، باعث بروز اختلافات شدید در خانواده خواهد شد. روشن است که اختلافات برآمده از هم کفو بودن موجب رجحان طلاق نیست و تنها در صورتی که این اختلافات عمیق و حل ناشدنی باشند و پیامدهای منفی مثل رنجش مداوم طرفین، ایجاد اختلال در جامعه پذیری دینی فرزندان و از این قبیل امور باشد، طلاق رجحان دارد.
 
در این شرایط طلاق راه مناسبی برای رهایی از این همه اختلافات خواهد بود؛[1] چرا که احتمال درگیری های شدید و بروز طلاق عاطفی شدت پیدا می کند.
 
1. ناخشنودی همسران از یکدیگر
تنفر گاهی از برآمده رفتار و شرایط ظاهری یکی از زن و مرد است و فرق نمی کند که ناخشنودی، از ویژگی های طبیعی باشد، مانند زشتی و نقص بعضی اعضاء، یا آنکه برآمده از عوارض خارجی باشد، مانند ازدواج مجدد، بدزبانی، ترک زندگی خانوادگی، اعتیاد، خشونت در رفتار، نپرداختن نفقه، و غیره نداشتن معاشرت نیکو.[2] گاهی نیز ممکن است اخلاق و رفتار همسران مناسب باشد؛ ولی یکی از آنها دچار تنفر از دیگری شده باشد به گونه ای که حاضر به ادامه زندگی با دیگری نباشد. در این موارد طلاق خلع و مبارات مطرح می شود.
 

طلاق خلع یکی از اقسام طلاق است که به دلیل ناخشنودی بانو از شوهر صورت می گیرد.[3] طلاق خلع به طلاقی گفته می شود که زن چون شوهرش را دوست ندارد، مهریه یا مالی معادل و یا بیشتر از آن را به او می دهد و از او درخواست طلاق می کند.[4]
 
امام رضا (علیه السلام) می فرماید: «طلاق خلع از سوی زن مطرح می شود و آن هنگامی است که زن به دلیل کراهتی که از شوهر دارد حاضر به اطاعت و تمکین از او نباشد. در این صورت شوهر می تواند در برابر مالی که از او دریافت می کند او را طلاق دهد».[5]
 

دختری به نام جمیله شوهرش را دوست نداشت، در نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفت و عرض کرد: یا رسول الله! شوهر من در دین و اخلاق مشکلی ندارد، اما هنگامی که به سوی خیمه رفتم دیدم او در میان عده ای نشسته در حالی که سیاه تر و کوتاه قدتر و زشت تر از همه است. در این هنگام آیه خلع[6] نازل شد. پس ثابت (شوهر زن) گفت: یا رسول الله! به او بفرمایید باغی را که به عنوان مهریه به او داده بودم، به من برگرداند. حضرت به جمیله فرمود: چه می گویی؟ گفت: بیشتر از آن هم برمی گردانم. فرمود: نه، تنها باغ خودش را برگردان، سپس به ثابت فرمود: آنچه را به او داده ای، از او بگیر و رهایش کن، در نتیجه جمیله با دادن باغ به ثابت، طلاق گرفت و این نخستین «طلاق خلع» در اسلام بود.[7]
 

طلاق مبارات زمانی جاری می شود که مرد و زن هر دو یکدیگر را دوست نداشته باشند و تنها در دو جهت با طلاق خلع مغایرت دارد. یکی کراهتی است دو طرفه که منجر به طلاق شده است و دیگر این که زن مهریه یا معادل مهریه را به شوهر خود می پردازد، نه بیشتر از آن.[8] به هر حال زن باید مالی به مرد بدهد و مرد را راضی نماید[9] و احتمالا این شرط با وجود این که مرد هم نسبت به زن کراهت دارد مانعی است برای جلوگیری از وقوع طلاق، به این معنی که ممکن است زن از پرداخت مال به مرد خودداری کند و مرد هم راضی به طلاق زن نشود و همین امر موجب سازگاری آنها باشد.

پی نوشت:

---

منبع: کتاب «شاخص های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام»