راهکارهایی برای مقابله با اسراف

توجه به ضرر و زیان هایی که به خاطر اسراف متوجه انسان می شود در پیش گیری و درمان افراط کاری مؤثر خواهد بود.
 

یکی از اساسی ترین راه های پیش گیری از اسراف از بین بردن عوامل مولّد اسراف است. اگر خودنمایی، چشم وهم چشمی و.. . موجب ریخت و پاش و اسراف شده باید ریشه آن را شناسایی نموده و از بین برد. اگر عامل اسراف نان، نامرغوب بودن آن است، باید روش طبخ آن را عوض نمود و یا لااقل نان خوب خرید و اگر عامل اسراف در نان زیاد خریدن آن است باید به اندازه نان خرید. علی علیه السلام به یکی از کارگزاران خود فرمود: فَدَعِ الاسرافَ مُقتصدا واذُکر فِی الیوم غَداً و امسِک مِنَ المال بِقَدر ضرورتک و قَدِّم الفَضل لِیوم حاجتک[1] اسراف را کنار بگذار و میانه روی پیشه کن. از امروز به فکر فردا باش و از اموال دنیا به مقدار ضرورت برای خویش نگهدار و زیادی آن را برای روز نیازت از پیش بفرست و برای قیامت ذخیره کن.
 

توجه به ضرر و زیان هایی که به خاطر اسراف متوجه انسان می شود در پیش گیری و درمان افراط کاری مؤثر خواهد بود. پس لازم است اطلاعات و آگاهی های لازم نسبت به اثرات تخریبی اسراف به افراد جامعه داده شود تا بینش مسرفان را در این زمینه تغییر دهیم. و به عبارت دیگر باید برای مقابله با اسراف فرهنگ سازی نمود.
 

در این روش با ایجاد تغییر در موقعیت زمانی و مکانی و فاصله گرفتن و محدود کردن رفت و آمد با کسانی که اسراف می کنند، و به نوعی ما را جهت ولخرجی و ریخت و پاش تحریک می نمایند، در پیش گیری و درمان اسراف مؤثر خواهد بود. البته باید توجه داشت که این فاصله گرایی نباید منجر به قطع رحم شود که به شدت از آن نهی شده است.
 

استفاده از روش تشویق در درمان اسراف مؤثر است. علی علیه السلام فرمود: اذا ارادَ اللّه بِعَبد خَیرا الهَمَهُ الاقتصاد و حُسنُ التدبیر و جَنَّبَه سُوء التدبیر و الاسراف[2] هرگاه خداوند برای بنده ای خیر و نیکویی را بخواهد میانه روی و خوش تدبیری را به او الهام می کند و او را از بدی تدبیر و اسراف کاری دور نگه می دارد. امروزه سازمان آب و برق و.. . از این روش جهت جلوگیری از اسراف بهره می گیرند و به مشترکینی که کمتر از حد معمول مصرف داشته باشند تسهیلاتی قائل می شوند.
 

یکی از روش های مقابله با اسراف هشدار در خصوص پیامدهای ناخوشایند اسراف است. مانند هشدارهای سازمان آب و برق و گاز نسبت به مصرف کنندگان بی رویه، به قطع آب و برق و...
 

عمل به دستورات شرع راهی است برای مقابله با اسراف و زیاده روی در مصرف. زیرا در احکام فقهی مجموعه ای از اندازه ها وجود دارد که از زیاده روی جلوگیری می کند. مثلًا مستحب است آب غسل یک صاع بیشتر مصرف نشود. آب وضو مستحب است بیش از یک مد (750 گرم) نباشد. شستن دست و صورت در وضو نباید بیشتر از دو بار باشد و...
 

یکی از شیوه های مقابله با اسراف و مصرف گرایی، معرفی الگوهای صحیح مصرف به وسیله رسانه های مختلف همچون صداوسیما، روزنامه ها، مجلات و.. . است. تهیه فیلم و سریال، چاپ تصاویر مناسب و مصاحبه و گفتگو با الگوهای موفق می تواند در این راه مؤثر باشد.
 

اگر کسی توجه داشته باشد که این نعمت ها از خداوند است و آنها را امانت های الهی بداند کمتر گرفتار اسراف می شود.

منبع : اکبری، محمود؛ اسراف، تباهی سرمایه ها، ص: 40

پی نوشت ها:
[1] نهج ‏البلاغه، نامه 21
[2] تحف العقول، ص 403