عدالت در رفتار با کودکان

هیچ نیرویی را نمی‌توانید پیدا کنید که به اندازه محبت پدر و مادر، خاطر طفل را مطمئن و آرام سازد. والدین باید یه گونه ای رفتار کنند که فرزندشان احساس تبعیض نکند.
 

منزل یکی از دوستان دعوت بودم و موقع شام که شد دختر بزرگتر سفره را آورد و پهن کرد و بعد از او پسر کوچکتر، بشقاب ها رو آورد و دیدم پدر شروع می‌کند به ناز کردن و تشکر کردن از پسر، در حالی که دختر در حال تماشای این صحنه بود و آهی از ته دلش کشید. به پدر گفتم: تبعیض و مقایسه فرزندان با یکدیگر، تاثیر منفی فراوانی بر سلامت روانی فرزندان می‌گذارد. اگر قرار است تشکر کنید، باید از هردو نفر تشکر می‌کردید. گفتم: پاره ای از اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان، ناشی از این است که احساس می کنند پدر و مادر، میان آنها و دیگران تبعیض قائل می شوند و این امر به عقده روحی در آنها تبدیل می شود. والدین باید بدانند که دوست داشتن فرزندان کافی نیست، بلکه باید عدالت در محبت کردن و دوست داشتن را در اعمال شان نشان دهند. با این مقدمه کوتاه می‌خواهیم درباره عدالت بین فرزندان صحبت کنیم.
 

هیچ نیرویی را نمی‌توانید پیدا کنید که به اندازه محبت پدر و مادر، خاطر طفل را مطمئن و آرام سازد. والدین باید یه گونه ای رفتار کنند که فرزندشان احساس تبعیض نکند. در روایت سکونی آمده که امام صادق (علیه السلام) فرمودند : رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلم) مردی را دید که دارای دو کودک بود و یکی از آنان را در حضور دیگری بوسید و آن دیگری را رها کرد. حضرت به عنوان اعتراض فرمود: پس چرا آن یک را نبوسیدی و با آنان یکنواخت رفتار نکردی؟. [1] 

نکته اول: اگر می‌خواهید فرزندتان تربیت درست شود، باید با عدالت بین آنها رفتار کنید و با عدالت خود در واقع، آنها را از حسادت، بخل، کینه و کدورت به دور می کنید. نکته دوم: آیا شما دوست دارید که شما را با دیگران مقایسه کنند؟ یا اینکه برادر و خواهر شما را بیشتر از شما دوست داشته باشند؟ پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) می فرماید:« اعدلو بین اولادکم کما تحبون ان یعدلوا بینکم» بین فرزندان خود به عدالت رفتار نمایید همان طور که دوست دارید دیگران با شما به عدالت رفتار کنند. [2]

افکار برخی از انسانها همانند دوران جاهلیت است، پسر را ارجح بر دختر می‌دانند در حالی که اسلام آمده تا به بفهماند که بین دختر و پسر هیچ فرقی نیست چرا که همه فرزندان امانت و هدیه های الهی هستند که خداوند، سرپرستی و تربیت آنها را به ما سپرده است. پس نباید بین آنها تبعیض برقرار کنید و پسران را گرامی بدارید و دختران را خار گردانید. در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است: پسران نعمت و دختران نیکی:(یعنی دختر داری نوعی عبادت و کار نیک به شمار می‌آید) و خداوند از نعمت ها سوال می‌کند و بر نیکی ها پاداش می‌دهد. [3]  در کتاب وسائل الشیعه روایتی نوشته شده، مبنی بر اینکه شخصی به امام رضا (علیه‌السلام) عرض کرد: «مردی را می‌شناسم که دخترش را بیشتر از پسرش دوست دارد و به او محبت می‌کند.» امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: «دختر و پسر با هم مساوی هستند.» بنابراین پدر و مادر نباید در میزان محبت به یکی از فرزندان خود، چه دختر باشد و چه پسر، زیاده‌ روی کنند و به این صورت اسباب ناراحتی و دلگیری فرزند دیگر را ایجاد کنند.

می‌گویند: چون  پسر بزرگ ما است باید این کارها را برای ما انجام دهد، به این فکر نمی‌کنند که آیا در حد و توانش هست یا نه. یا مثلا: چون برادرش این کار را برای ما انجام داده، این فرزند هم باید انجام دهد. والدین باید به این نکته توجه کنند که آیا فرزندشان توانایی انجام این مسئولیت را دارد یا نه؟  رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند : خدا رحمت کند کسی را که فرزندش را بر فرمانبری از وی یاری کند. کسی پرسید: چگونه او را بر فرمانبری یاری می‌کند؟ فرمود: اولاً: آنچه در توانش بوده، بپذیرد و از آنچه در توانش نیست، بگذرد. دوماً: و به آنچه نمی‌تواند، مجبورش نکند و بر او سخت نگیرد.[4] 

وقتی شما دارای چند فرزند باشید، احتمال اینکه آنها با یکدیگر بحث کنند وجود دارد، یک امر کاملا طبیعی است اما آن چیزی که مهمتر است نحوه برخورد شما در مقابل دعوا یا بحث آنهاست. در ابتدا به بچه‌ها اجازه صحبت درباره احساسات شان را داده و به حرف‌های شان گوش دهید. در مواجهه با دعوای فرزندان، به هر دو طرف دعوا توجه داشته و از حمایت و رسیدگی به یکی از طرفین خودداری کنید. با این نوع رفتار، بچه‌ها دیگر احساس تبعیض و غیرمنصفانه بودن نمی‌کنند و شما هم می‌توانید دلیل کارتان را توضیح دهید. اما والدینی که عدالت ندارند و نحوه تربیت درست را نمی‌دانند، حق را به فرزندی می دهند که او را بیشتر دوست دارند و عدالت را زیر پا می‌گذارند. 

پی نوشت :
[1] النوادر، صفحه 96، الجعفریات، صفحه 55، مکارم الاخلاق، صفحه 321. و فی روایة السکونی قال: نظر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إلی رجل له ابنان فقبل أحدهما و ترک الآخر فقال له النّبی صلّی اللّه علیه و آله "فهلا واسیت بینهما.
[2] بحارالانوار جلد 23، صفحه 113.
[3] اصول کافی ، جلد 6، صفحه 7،ح 12.
[4] تهذیب الاحکام، جلد 8، صفحه 113، اصول کافی، جلد 6، صفحه 50.