علل، علائم و درمان سنگ کیسه صفرا (بخش اول)

کیسه صفرا یک اندام کوچک زیر کبد و قسمت بالای سمت راست شکم است. این ارگان کیسه‌ای است که صفرا را ذخیره می‌کند، نوعی مایع به رنگ سبز و زرد که در فرایند هضم نقش مثبت دارد. سنگ صفرا هنگامی تشکیل می‌شود که مقدار کلسترول در صفرا زیاد باشد. ما در این مطلب به علل، علائم و درمان سنگ کیسه صفرا پرداخته ایم.

جمعه، 18 مرداد 1398

تخمین زمان مطالعه:

موارد بیشتر برای شما

بسیاری از عوامل خطر سنگ‌های صفراوی مربوط به رژیم غذایی هستند و البته برخی از این عوامل غیرقابل کنترل هستند.

علل تشکیل سنگ صفرا

طبق اطلاعیه‌های بهداشتی هاروارد، ۸۰ درصد از سنگ‌های صفراوی از کلسترول تشکیل شده‌اند و ۲۰ درصد از سنگ‌های صفراوی از نمک‌ّهای کلسیم و بیلی‌روبین ساخته شده‌اند. مشخص نیست که دقیقا چه چیزی باعث تشکیل سنگ‌های صفراوی می‌شود، گرچه نظریه‌هایی در این رابطه وجود دارد.

۱. سطح کلسترول در صفرای شما بیش از حد بالا است

وجود کلسترول بیش از حد در صفرا می‌تواند به شکل‌گیری سنگ‌های کلسترول زرد رنگ منجر شود. این سنگ‌های سخت در صورتی تشکیل می‌شود که کبد کلسترول را به حدی تولید کند که صفرا نتواند آن را حل کند.

۲. وجود بیلی‌روبین بیش از حد در صفرا

بیلی‌روبین یک ماده‌ی شیمیایی است و زمانی تولید می‌شود کبد شما گلبول‌های قرمز کهنه را از بین می‌برد. بعضی از اختلالات، مانند آسیب کبدی و اختلالات خاص خونی، باعث می‌شوند که کبد شما بیلی‌روبین بیش‌تری تولید کند. هنگامی که کیسه صفرا نمی‌تواند بیلی‌روبین اضافی را از بین ببرد، سنگ‌های صفراوی تشکیل می‌شوند. این سنگ‌های سخت معمولا قهوه‌ای یا سیاه هستند.

۳. غلظت صفرا به این دلیل که کیسه صفرا پر است

کیسه صفرای شما برای این‌که سالم باشد و عملکرد خود را به درستی انجام بدهد، باید صفرا را خالی کند. در صورتی که نتواند محتوای صفراوی خود را خالی کند، غلظت صفرا به شدت بالا می‌رود و به این ترتیب سنگ تولید می‌شود.

علائم سنگ صفرا

سنگ صفرا می‌تواند در قسمت بالای سمت راست شکم درد ایجاد کند. هنگام غذا خوردن و وقتی غذاهایی می‌خورید که دارای چربی زیاد هستند مانند غذاهای سرخ کردنی، ممکن است گاه گاهی درد کیسه صفرا را تجربه کنید. معمولا درد بیش از چند ساعت طول نمی‌کشد.

شما همچنین ممکن است نشانه‌های زیر را تجربه کنید:
۱- حالت تهوع
۲- استفراغ
۳- تیره شدن ادرار
۴- مدفوع به رنگ خاک رس
۵- دل درد
۶- آروغ زدن
۷- اسهال
۸- سوء هاضمه
این علائم به عنوان کولیک صفراوی نیز شناخته می‌شود.

سنگ‌های صفراوی بدون علامت

سنگ‌های صفراوی خودشان دردی ایجاد نمی‌کنند. در واقع درد زمانی رخ می‌دهد که سنگ‌های صفراوی حرکت صفرا را از کیسه صفرا مسدود می‌کنند. به گفته کالج آمریکایی طب گوارش، ۸۰ درصد از مردم “سنگ صفراوی خاموش” دارند. به این معنی که درد یا نشانه‌های این بیماری را تجربه نمی‌کنند. در این موارد، ممکن است پزشک سنگ‌های صفراوی را از طریق اشعه‌ی ایکس یا جراحی شکم کشف کند.

عوارض و خطرات درازمدت سنگ صفرا

التهاب حاد کیسه صفرا یا کوله‌سیستیت حاد

هنگامی که یک سنگ صفرا مجاری را عبور صفرا را مسدود می‌کند، ممکن است باعث بروز التهاب و عفونت در کیسه صفرا شود. این اختلال به عنوان کوله‌سیستیت حاد شناخته می‌شود. کوله‌سیستیت یک مورد اورژانسی است. خطر ابتلا به کوله‌سیستیت حاد در اثر سنگ‌های صفراوی نشانه‌دار، ۱ تا ۳ درصد است.

علائم مرتبط با کوله‌سیستیت حاد عبارتند از:
– درد شدید در بالای شکم یا قسمت راست کمر
– تب
– لرز
– از دست دادن اشتها
– تهوع و استفراغ
* در صورتی که این علائم بیش از ۱ تا ۲ ساعت طول کشید، یا اگر تب داشتید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

عوارض دیگر

سنگ‌های صفراوی بدون درمان ممکن است عوارض زیر را ایجاد کنند:
– زرد، پدیدار شدن ته رنگ زرد روی پوست یا چشم
– کوله‌سیستیت، نوعی عفونت کیسه صفرا
– کلانژیت، عفونت مجرای صفراوی
– سپتیسمی یا گندخونی، عفونت خون
– التهاب لوزالمعده
– سرطان کیسه صفرا

عوامل خطری که سبب بالا رفتن احتمال تشکیل سنگ‌های صفراوی می‌شوند

بسیاری از عوامل خطر سنگ‌های صفراوی مربوط به رژیم غذایی هستند، و البته برخی از این عوامل غیرقابل کنترل هستند. عوامل خطر غیرقابل کنترل عبارتند از سن، نژاد، جنسیت و سابقه‌ی خانوادگی که قابل تغییر نیستند.
هرچند داروها می‌توانند خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهند، اما مصرف آن‌ها را متوقف نکنید، مگر این‌که با پزشک‌تان مشورت کنید و او خود به شما چنین توصیه‌ای کند.

تشخیص سنگ صفرا

پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که بررسی چشم‌ها و پوست را برای احتمال وجود تغییرات چشمگیر رنگی شامل می‌شود. ته رنگ زرد ممکن است نشانه‌ای از زردی، یا نتیجه‌ی افزایش بیش از حد بیلی‌روبین در بدن شما، باشد.

معاینه ممکن است شامل استفاده از آزمایش‌های تشخیصی باشد که به پزشک‌تان کمک می‌کند داخل بدن‌تان را بررسی کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:

۱. سونوگرافی

سونوگرافی، تصاویری از شکم شما تولید می‌کند. این روش تصویربرداری برای تایید ابتلا به سنگ صفرا است، اما می‌تواند ناهنجاری‌های مرتبط با کوله‌سیستیت حاد را نیز نشان دهد.

۲. سی‌تی‌اسکن شکم

این تست تصویربرداری، تصاویری از کبد و حفره‌ی شکمی ارائه می‌دهد.

۳. اسکن رادیونوکلئید کیسه صفرا

حدود یک ساعت طول می‌کشد تا این اسکن مهم تکمیل شود. متخصص یک ماده‌ی رادیواکتیو را به رگ‌های شما تزریق می‌کند. این ماده از طریق خون به کبد و کیسه صفرا می‌رود. در یک اسکن، شواهدی برای احتمال وجود عفونت یا انسداد مجاری صفراوی ناشی از وجود سنگ معلوم می‌شود.

۴. آزمایش خون

پزشک شما ممکن است یک سری آزمایش خون را تجویز کند که میزان بیلی‌روبین در خون‌تان مشخص شود. این آزمایش‌ها همچنین می‌توانند مشخص کنند که آیا کبد شما عملکرد خوبی دارد یا خیر.

۵. کلانژیوگرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد یا ای‌آرسی‌پی

روش است که با استفاده از دوربین و اشعه‌ی ایکس برای بررسی مشکلات در مجاری صفراوی و پانکراس استفاده می‌شود. ای‌آرسی‌پی کمک می‌کند که پزشک شما به دنبال سنگ‌های صفراوی در مجرای صفراوی‌تان بگردد.

پیدا کردن یک پزشک برای سنگ‌های صفراوی

در صورتی که به دنبال یک پزشک باتجربه برای تشخیص یا درمان این مشکل هستید، بهترین کار این است که از دوستان و آشنایان‌تان سراغ بگیرید. در صورتی که با این کار به نتیجه نرسیدید، جستجوی آنلاین نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

ادامه دارد...

منبع: تحریریه سایت کسب و کار بازده