قناعت، نیاز این روزهای زندگی

اگر انسان ها روحیه قناعت و مناعت طبع داشته باشند، زندگی آرامی خواهند داشت. 
 

دنیا به سمتی می‌رود که مردم تشنه تر به اموال دنیا می‌شوند و تمام عمر خود را برای بدست آوردن آن به هدر می‌دهند و زندگی را با ولخرجی و اسراف می‌گذرانند و هیچ فکری به حال بیچارگان و درماندگان نمی‌کنند. لازم است بدانیم که طبیعت انسان بر آمال و آرزوها نهفته است و رسیدن به تمام خواسته ها یک آرزوی هست دست نیافتنی و سرانجام این آمال و آرزو را باید به گور ببریم 

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: اگر برای فرزندان حضرت آدم علیه السلام صحراهایی پر از طلا و نقره باشد، باز هم آرزو می کنند صحرای دیگری نظیر آنها داشته باشند! ای انسان ها! بدانید که شکم شما چون دریایی از دریاها و صحرایی از صحراهاست (حد و مرز نمی شناسد) که چیزی جز خاک (قبر) آن را پر نمی کند. [1] 

توجه؛ در این زمانی که دشمنان غربی کشور عزیز ما را تحریم کردند و این ویروس کرونا هم عاملی شده تا اوضاع اقتصادی برخی افراد به صورت اضطراری در بیاید و زندگی برای آنها سخت شود. باید آن دسته از افرادی که سرمایه زیادی دارند، در زندگی خود قناعت کنند و کمکی برای افراد مستضعف باشند. این ویروس باعث شده تا افراد به سمت قناعت و صرفه جویی بروند. همان توصیه ای که سالیان پیش، ائمه معصومین به افراد داشتند. 

آرامش یک نعمتی است که وجود آن برای زندگی لازم و ضروری است و شما می توانید با قناعت کردن، به آن دست پیدا کنید. همه انسانها نمی‌توانند سرمایه دار باشند یا صاحب خانه چند صد متری باشند، اما انسانها می‌توانند در جایگاهی که هستند قانع باشند و آن چیزی که روزی آنها است را بپذیرند و قناعت را پیشه زندگی خود کنند تا آرامش در زندگی آنها حاکم شود. امام على (علیه ‏السلام) فرمودند : هر کس به مقدار کفایت، قناعت کند، آسایش مى‏ یابد و براى خویش زمینه گشایش فراهم مى ‏کند.[2] 

نکته؛ خودتان را برای بدست آوردن سرمایه زیاد، به هَرَج و عُسر نیندازید و طبق توان خودتان تلاش کنید و هر اندازه که کسب کرده اید راضی باشید. چون این کار باعث آرامش و لذت شما می‌شود. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: هر کس به اندازه ای که او را کفایت می کند، قناعت کند، به آسایش و نظم می رسد و در آسودگی و رفاه منزل می گیرد.[3]
 

اگر به داشته های خودتان قانع و راضی نباشید باید دست گدایی به سمت دیگران دراز کنید. اگر انسان ها روحیه قناعت و مناعت طبع داشته باشند، زندگی آرامی خواهند داشت. داشتن مناعت طبع باعث می‌شود در حالت نیاز هم دست به سوی کسی دراز نکنید. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: شخص قانع، توانگر و بى نیاز است، اگر چه گرسنه و برهنه باشد.[4]

توصیه برای قانع شدن: نگاه خودتان را متمرکز کنید و از چشم و هم چشمی خودداری کنید چون آرامش را از زندگی شما حذف می‌کند.اگر زندگی خود را با  سرمایه دار تر از خودتان مقایسه کنید باعث تکلف شما می‌شود. اما اگر به پایین تر از خودتان نگاه کنید باعث می‌شود به همان داشته های خود راضی باشید. بهترین عمل برای قانع شدن، مقایسه زندگی خود با ضعیف تر از خود است. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: به ناتوان تر از خودت بنگر و به توانگر از خویش منگر؛زیرا که این کار تو را به آنچه قسمت تو شده است قانع تر مى سازد.[5]
 

شاید در ابتدا سخت باشد که از زندگی مرفه دست بکشید و زندگی با قناعت را انتخاب کنید. انسان باید به خودش تلقین کند که می‌تواند زندگی با قناعت داشته باشد. چون تلقین یک نیروی است که توانایی تغییر را دارد. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: قناعت را به نفس خود، تلقین کن.[6] ضمیر ناخود آگاه انسان در مقابل جملاتی که به دفعات تکرار می شوند نمی تواند مقاومت زیادی کند و بالاخره آن را قبول خواهد کرد. ضمیر نا خودآگاه شما قدرت تشخیص ندارد. 
 

رسولان و نمایندگان خداوند، یک زندگی ساده به همراه رضایت داشتند و چشمان خود را از زرق و برق دنیا حفظ می‌کردند و این زندگی می‌تواند الگوی صحیح برای همه افراد باشد. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: اما خداوند سبحان فرستادگان خود را داراى اراده هایى نیرومند قرار داد و از نظر ظاهر ضعیف و تهیدست، اما توأم با قناعتى که دلها و چشم ها را  پر از بى نیازى مى کرد،هر چند فقر و نادارى آنها چشمها و گوشها را از ناراحتى لبریز مى ساخت.[7]
 

صفت اخلاقی قناعت موجب می‌شود که شخص به مقدار نیاز و ضرورت بسنده کند و زاید بر آن را نطلبد. ولی حرص صفتی است که موجب می‌شود انسان به گردآوری دارایی بیش از نیاز بپردازد. ریشه حرص حب دنیا می‌باشد و انسان را به جهت اشتغال به دنیا و گردآوری دارایی، از آخرت و عمل نیک باز می‌دارد. در مقابل، چون قناعت باعث اکتفا به مقدار کم و رضایت به آنچه هست می‌شود، انسان را در تحصیل آخرت و عزت نفس خود توانا می‌سازد. [8]

پی نوشت :
[1] من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 418، ح 5912
[2] اصول کافی(ط-الاسلامیه)جلد 8،صفحه 19 نهج البلاغه(صبحی صالح) صفحه 540 ، حکمت 371
[3] نهج البلاغه، حکمت 371
[4] غرر الحکم : ۱۴۰۵ 
[5] اصول الکافی : جلد 8،صفحه 344
[6] بحار الأنوار : ۷۸/۹/۶۴
[7] نهج البلاغة: الخطبة ۱۹۲
[8] احمدبن‌محمدمهدی نراقی، جامع‌السعادات، مترجم: کریم فیضی،قم: قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) جلد 2، صفحه 100-101