ویژگیهای تبارشناسی فوکویی
دیدگاه رایج در تبیین عمل گرایانه، نگرش هدف وسیله ای است که در آن، علائق عمل گرایانه به جای هدف، و شواهد به جای وسیله می نشینند.
شنبه، 4 آبان 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
در مقابل، دیدگاه رایج در تبیین عمل گرایانه، نگرش هدف وسیله ای است که در آن، علائق عمل گرایانه به جای هدف، و شواهد به جای وسیله می نشینند. از همین روست که شواهد، استقلال نسبی خویش را از دست میدهند و به طور کامل در خدمت هدف قرار می گیرند. یکی از نشانه های تبیینهای عمل گرایانه، از دست رفتن نقش شواهد تجربی در نفی تبیینهای احتمالی است. بدین گونه است که شواهد، قدرت نفی- یا حتی تعدیل - تبیین را از دست می دهند و همواره در نقش مثبت عمل می کنند. دریفوس و رابینو (ترجمه بشیریه، ۱۳۷۶، ص ۳۴۱) با نظر به عمل گرایانه بودن تبیینهای فوکویی، از نقش شواهد در آنها، اعتبار این تحلیل ها و نسبت آنها با حقیقت می پرسند: «آیا هر تحلیلی که برخاسته از علائق عمل گرایانه است به یک میزان معتبر است و یا این که معیارهای دیگری برای اعتبار وجود دارد؟ رابطه تجزیه و تحلیل و حقیقت از چه قرار است؟ نقش تایید تجربی و نفی تجربی چیست؟».
هنگامی که فوکو از تغییر راهبردها سخن می گوید، قدرت مسلط را فعال و سوژهها را منفعل در نظر می گیرد. در این میان، این تصور القا می شود که سوژهها- مردم - در هر حال محکوم به انفعال در مقابل قدرت مسلط هستند. این امر در حالی است که چنانچه زاویه نگاه عمل گرایانه را به کناری نهیم و فارغ از تاکید بر حتمیت سلطه به ماجرا نظر افکنیم، تبیینهای دیگری فرصت ظهور خواهند یافت که تا حدودی واقع گرایانه تر به نظر می رسند. برای نمونه، هنگامی که فوکو از حذف نمایش مجازات سخن می گوید، آن را به گونهای عمل گرایانه تبیین می کند و تلاش دارد تا قدرت مسلط را در آن همچنان فعال و شهروندان را همچنان منفعل معرفی می کند. فوکو (ترجمه سرخوش و جهاندیده، ۱۳۸۷ب، ص ۱۸) مینویسد: «به تدریج نمایش دادن تنبیه متوقف شد. از آن پس، هر آن چه از جلوه های نمایشی تنبیه باقی مانده بود، دارای نشانی منفی شد؛ گویی کارکردهای مراسم کیفری به تدریج درک نمیشد و این ظن وجود داشت که این آیین که به جرم "پایان می بخشید"، خود خویشاوندی مشکوکی با جرم داشته باشد. پس تمایل بر آن بود که تنبیه و مجازات به پنهانی ترین بخش فرایند کیفری بدل شود....». واژه هایی که فوکو به کار می برد، ناشی از آن است که هنوز قدرت مسلط در جایگاه برتر و فعال است و این تغییر استراتژی از روی محاسبه نتایج و برآورد آنها صورت می پذیرد. در حالی که در بسیاری از موقفهای تاریخی شاهد شورشهای مردمی، فشارهای اجتماعی برای تغییر رویه ها هستیم. خود فوکو در ابتدای بحث از توقف به نمایش نهادن صحنه های دلخراش مجازات، به تبیینهای انسان دوستانه از آنها اشاره می کند اما مشخص نیست که چگونه از فعالیتهای مدنی معطوف به این توقف، به سادگی عبور می کند و همچنان با به کارگیری افعالی مبهم، این تغییر استراتژی را به قدرت مسلط نسبت می دهد.
در مجموع به نظر می رسد گاه تبیینهای فوکویی- به دلایل پیش گفته - از واقعیت دور می شوند و حالت اعلامیه های سیاسی به خویش می گیرند. این بریدگی از واقعیت را می توان از طریق مقایسه تبیینهای ارائه شده با اسناد و مدارک و تلاش برای ارزیابی دوباره آنها در جهت احراز واقعیت برطرف کرد. در این تلاش برای احراز واقعیت، علائق عمل گرایانه باید تا اندازه ای به حاشیه رانده شوند و استقلال نسبی اسناد و مدارک به رسمیت شناخته شود. بازگشت دوباره به اسناد و مدارک تاریخی و تلاش جهت توضیح موارد نقض با تبیین مورد نظر و اصلاح تبیین در راستای همخوانی با اکثریت اسناد می تواند تبیینها را از اعتبار بیشتری برخوردار سازد و آنها را به واقعیت نزدیکتر کند.
منبع: تبارشناسی و تعلیم و تربیت، نرگس سجادیه، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، 1394
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله سیدعبدالکریم کشمیرى (رحمه الله)
توصیه هاى اخلاقى ـ عرفانى امام خمینى به فرزندش سیداحمد خمینى
اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟
اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب
دوست کیست و نحوه ارتباط و معاشرت با او از منظر ائمه اطهار
چرا زنازادگان عاقبت بخیر نمی شوند؟
اهمیت نماز در سیره علمى و عملى امام خمینی (رحمه اللّه)
نحوه کاشت و نگهداری از گل قلب ارغوانی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نحوه خواندن نماز والدین
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
پیش شماره شهر های استان تهران
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
سمبل پرندگان و معانی آنها
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
موارد بیشتر برای شما
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله انصارى همدانى (رحمه الله)
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان
منطق معیوب تنشزدایی آمریکایی
استعفای بالاترین مقام نظامی صهیونیستها
ابوعبیده: ما دیدیم که تاثیر عملیات ایران چقدر بود
آشنایی با ایرانشناس و ادیب برجسته
امضای قرارداد واگذاری سرخابیها با حضور وزرای ورزش و اقتصاد
پاسخ کوبنده نماینده کویت در سازمان ملل به نماینده اسرائیل
ایرانیان نشان دادند که میتوانند برای اسرائیل یک فاجعه بیافرینند!
لحظات دلهره آور از نجات راننده گرفتار در خودرو آتش گرفته
حضرت عبدالعظیم، شاه سلام علیک/حسین طاهری
بالا گرفت روز اُحد تا که کارزار/حسین طاهری