همچنین در این گزارش با تحلیل محتوای فعالان اقتصادی، برخی مسئولان و تولیدکنندگان مشخص شد که تحریم‌های آمریکا موضوع جدیدی نیست و از 6ماهه دوم سال 97 فلزات ایران و همچنین نقل‌وانتقال ارز تحت تحریم بوده است.
همچنین تحلیل محتوایی دیدگاه‌های برخی کارشناسان و فعالان حوزه تولید و تجارت فلزات نشان می‌دهد: 1- تحریم فلزات ایران جدید نیست، 2- تحریم اخیر نیز همانند دو تحریم قبلی فلزات، بیش از آنکه قابلیت اجرایی داشته باشد، صرفا با هدف ایجاد جو روانی و التهاب در بازار ارز طراحی شده است. اما در مورد بازار ارز نیز این موضوع قابل‌ذکر است که اگر از مولفه‌های مقطعی افزایش نرخ ارز (همچون افزایش نرخ ارز پس از سهمیه‌بندی بنزین و افزایش نرخ ارز در روزهای پایانی سال میلادی) بگذریم، با برنامه‌ریزی‌ای که بانک مرکزی در سال جاری انجام داده، در حوادث اخیر نیز معلوم شد نرخ ارز طی ماه‌های آتی ثبات خود را حفظ خواهد کرد. 3- در کشورهای همسایه بازار خوبی برای صادرات و همچنین صادرات دوباره وجود دارد و در این زمینه مرزهای زمینی می‌تواند برای دور زدن تحریم موثر باشد، 4- عمده صنایع این حوزه خصوصی‌سازی شده و انعطاف‌پذیری مطلوبی در تصمیم‌گیری‌ها دارد، 5- شبکه مویرگی صادرات حوزه فلزات به بیش از ۲۵۰۰ کارت بازرگانی و شرکت تجاری داخلی متصل بوده که برخلاف نفت، قابل‌درگیری نیست، 6- مهم‌ترین اثر تحریم‌های اخیر بخش فلزات، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل است که با توجه به سود بالای صادرات محصولات فلزی که بر اثر تضعیف ارزش پول ملی اتفاق افتاده، صادرکنندگان می‌توانند با تخفیف بیشتر، هر خریداری را وسوسه کنند، 7- برخلاف نفت، در حوزه فلزات شبکه عرضه محصولات مویرگی است و تعدد عرضه‌کننده در جهان وجود دارد که این امر ردگیری بخش‌های تحریم‌شده را غیرممکن می‌کند و 8- در کنار تلاش‌ها برای دور زدن تحریم، باید بیشترین تلاش‌ها در جهت تعمیق صنعت و افزایش ارزش افزوده صورت گیرد.
چه بخش‌هایی تحریم شدند؟
وزارت خزانه‌داری آمریکا در جدیدترین اقدام خصمانه علیه ایران، در روز جمعه ۲۰ دی از تحریم هشت مقام ایرانی و همچنین 17 شرکت ایرانی تولیدکننده فولاد، آلومینیوم، مس و آهن خبر داد. بر اساس اطلاعیه وزارت خزانه‌داری آمریکا، در این بیانیه آمده است: «وزارت خزانه‌داری علاوه‌بر این ۱۷ تولیدکننده فلزات و شرکت‌های معدنی ایران، شبکه‌‌ای شامل سه نهاد مستقر در چین و سیشل و یک کشتی دخیل در خرید، فروش و انتقال محصولات فلزات ایران را تحت تحریم قرار داد. شرکت آلومینیوم المهدی، شرکت آهن و فولاد افرا، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، شرکت فولاد اصفهان، شرکت صنعت و معدن گل‌گهر، شرکت هونگویان مارین مستقر در چین، شرکت فولاد هرمزگان، شرکت فولاد آلیاژی ایران، شرکت آلومینیوم ایران، شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان، شرکت خلاق تدبیر پارس، شرکت فولاد خراسان، شرکت فولاد خوزستان، شرکت ملی صنایع مس ایران، شرکت فولاد اوکسین، شرکت فولاد صبا و شرکت فولاد کاوه جنوب 17شرکت ایرانی هستند که در لیست جدید تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند. همچنین شرکت تجاری پامچل پکن (مستقر در چین)، شرکت POWER ANCHOR (مستقر در سیشل) و شرکت REPUTABLE TRADING SOURCE (مستقر در عمان) سه شرکت خارجی هستند که در لیست جدید تحریمی وزارت خزانه‌داری آمریکا از آنها نام برده شده است. در کنار این 20 شرکت، وزارت خزانه‌داری آمریکا نام کشتی HONG XUN با پرچم لیبریا را هم در فهرست تحریم‌های جدید قرار داده است.»تحریم فلزات ایران جدید نیست
بررسی‌ها نشان می‌دهد تحریم فلزات ایران موضوعی جدیدی نیست، چراکه پس از تحریم‌های دوره 92-91، با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال97 این کشور ۱۶ مرداد سال 97 برای اولین بار پس از امضای برجام فلزاتی همچون فولاد، آلومینیوم، مس، طلا و زغال‌سنگ را در فهرست نخست تحریم‌های خود قرار داد. دومین اطلاعیه وزارت خزانه‌داری آمریکا مربوط به سالگرد خروج این کشور از برجام یعنی روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ است که این نهاد برای بار دوم فلزات ایران از جمله مس، آهن، فولاد و آلومینیوم را در لیست تحریمی به ظاهر جدید خود قرار داد. سومین اطلاعیه وزارت خزانه‌داری مربوط به جمعه ۲۰ دی است که این نهاد برای بار سوم 17شرکت ایرانی تولیدکننده فولاد، آلومینیوم، مس و آهن ایرانی و سه شرکای خارجی این شرکت‌ها را در لیست تحریمی خود قرار داده است.رشد 43 درصدی مس ایران در دوره تحریم
بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد میزان تولید صنعت مس ایران در سال 97 حدود 245 هزار تن بوده که این میزان در سال 98 به حدود 260 هزار تن خواهد رسید. براساس اظهارات فعالان حوزه صنایع مس، مصرف داخلی حدود 120 هزار تن است که بر این اساس باید تمرکز بر صادرات 140 هزار تن مس قرار گیرد. از آنجا که محصولات صادراتی مس ایران عمدتا شامل کاتد و کنسانتره است، بررسی تحولات این بخش اهمیت بیشتری نسبت به تولیدات خام مس دارد. در این زمینه طبق آمارهای وزارت صمت، مقایسه میزان تولید مس کاتد در 8 ماهه سال جاری با 8 ماهه سال‌های 94 تا 97 نشان می‌دهد میزان تولید این محصول از حدود 123 هزار تن در 8 ماهه سال ۹۴ به حدود 176 هزار تن در سال 98 رسیده که نشان از رشد 43 درصدی در این مدت دارد. همچنین در 8 ماهه سال جاری کاتد مس رشد 10درصدی نسبت به 8 ماهه سال 97 داشته است.رشد 42 درصدی تولید فولاد در دوره تحریم
بررسی آمارهای رسمی انجمن فولاد ایران نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از تحریم سال‌های 91 و 92 میزان تولید و صادرات فولاد خام و محصولات فولادی ایران به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، به‌طوری که میزان صادرات فولاد خام و محصولات فولادی ایران از 625 هزار تن در سال 87 به8.4 میلیون تن در سال 97 رسیده است. همچنین در همین مدت میزان واردات فولاد و محصولات فولادی کشور از 9.2 میلیون تن در سال 87 به حدود یک‌میلیون و 54 هزار تن در سال 97 رسیده که هر دوی این اتفاق، موجب ارزآوری قابل‌توجهی شده است، اما بررسی آمارهای دوره قبل و بعد از تحریم‌های جدید نیز نشان می‌دهد تولید فولاد خام در 8 ماهه سال 94 حدود 11 هزار و 232 تن بوده که این میزان با رشد 42 درصدی در 8 ماهه سال جاری به بیش از 16 هزار تن رسیده است. در مورد محصولات فولادی نیز بررسی آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد میزان تولید ایران در 8 ماهه سال 94 حدود 12 هزار تن بوده که این میزان حالا نزدیک به 14 هزار تن است که نسبت به تولید 8 ماهه سال 97 نیز حکایت از افزایش 5.5 درصدی دارد. اما بررسی جزئیات تولید آهن اسفنجی، فولاد میانی و محصولات فولادی نیز نشان می‌دهد براساس داده‌های انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در هفت‌ماهه سال‌جاری به جز اسلب که تولید آن کاهش سه درصدی نسبت به مدت مشابه سال 97 داشته، مابقی محصولات (طبق جدول) رشد پنج تا 27 درصدی داشته‌اند.حرکت لاک پشتی آلومینیوم
براساس آمارهای منتشرشده از سوی ایمیدرو، در سال 97 تولید شمش آلومینیوم ایران حدود 277 هزار تن بوده که از این میزان، 185 هزار تن آن به مصرف داخلی رسیده و 92 هزار تن آن نیز صادر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد صنایع آلومینیوم سهم بالایی در حجم صادرات محصولات معدنی کشور ندارد، به‌طوری که در سال 97 معادن و صنایع معدنی ایران حدود 9.2میلیارد دلار صادرات داشته که زنجیره آلومینیوم با صادرات 178 میلیون دلاری خود، سهمی کمتر از 2درصد از کل صادرات معادن و صنایع معدنی دارد. در حوزه تولید نیز بررسی آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد برخلاف تولید آهن، فولاد و مس، تولید آلومینیوم از تغییرات و تحولات بالایی برخوردار نبوده است، به طوری که طی سال‌های اخیر میزان تولید شمش آلومینیوم از 197 هزار تن در 8 ماهه سال 94 به 169 هزار تن در هشت ماهه سال جاری رسیده است. در بخش آلومینیوم نیز آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد میزان تولید این محصول در هشت ماهه سال 94 حدود 165 هزار تن بوده که تا هشت ماهه سال جاری این میزان به 152 هزار و 500 تن رسیده است.رشد 37 درصدی صادرات فولادی‌ها پس از 2 بار تحریم
همان‌طور که گفته شد، فلزات ایران از مرداد سال 97 تاکنون سه بار از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شده است. یکی از این بخش‌های بسیار حیاتی برای کشور، بخش صادرات فولادی‌ها است. در این زمینه بررسی داده‌های ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان می‌دهد با وجود تحریم سه‌گانه، طی 6ماهه اول سال‌جاری در مقایسه با 6ماهه سال 97 از 13 محصول آهن اسفنجی، فولاد میانی و محصولات فولادی به جز سه محصول تیرآهن، ورق گرم و اسلب که با کاهش صادرات روبه‌رو بوده‌اند، صادرات 10 محصول دیگر با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بوده که ازجمله می‌توان به رشد 407 درصدی ورق سرد، رشد 89 درصدی میلگرد، رشد 67 درصدی مجموع مقاطع طویل فولادی و رشد 62 درصدی صادرات آهن اسفنجی اشاره کرد. همچنین با رشد چشمگیر تولید، در 6ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته واردات همه محصولات فولادی بین 50 تا 96 درصد کاهش یافته است.
منبع: فرهیختگان
