نتانیاهو قبل از سفر به اوگاندا در جمع خبرنگاران اعلام کرده بود که اسرائیل به آغوش آفریقا بازخواهد گشت و آفریقا نیز به آغوش اسرائیل بازمی‌گردد. شعاری که در چند سال اخیر زیاد از سوی نتانیاهو مطرح شده است.
اوگاندا مقصدی برای دیداری متفاوت
اما اخبار روز آخر سفر نتانیاهو، دلیل همراهی رئیس موساد در سفر به کشوری نه چندان مهم پیش از انتخابات کنست را فاش کرد. خبر این بود که «عبدالفتاح برهان» رئیس شورای حاکمیتی سودان همزمان با سفر نتانیاهو به اوگاندا وارد این کشور شده است. خبرگزاری «روسیا الیوم» به نقل از پایگاه خبری سودانی «الانتباه» اعلام کرد که هدف از سفر غیرعلنی برهان به اوگاندا، دیدار با همتای اوگاندایی خود و گفتگو در مورد مسائل مشترک منطقه‌ای است.هم‌چنین شبکه الجزیره در خبری به نقل از دفتر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد که نتانیاهو در اوگاندا با عبدالفتاح برهان دیدار کرده است. نتانیاهو گفته که با برهان در مورد همکاری برای عادی‌سازی روابط بین دو طرف به توافق رسیدند.
دلیل چرخش سیاست‌های سودان در سال‌های اخیر چیست؟
با جدا شدن سودان جنوبی در سال ۲۰۱۱ میلادی، دولت سودان بیش از یک‌سوم اراضی و هفتاد درصد درآمدهای نفتی خود را از دست داد و در بخش سیاست داخلی نیز دولت سودان تلاش نمود وضع سیاسی را به دوران پیش از سال ۲۰۰۵ بازگرداند. افزایش مشکلات اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی، بیکاری و تحریم‌های غربی منجر به شعله‌ور شدن اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۳ میلادی شد که برآورد می‌شود طی آن بیش از ۲۰۰ نفر از تظاهرات کنندگان کشته و صدها تن بازداشت شدند. با وجود سرکوب اعتراضات سال ۲۰۱۳ میلادی، اعتراضات پراکنده و دوره‌ای سودانی‌ها در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶ میلادی نیز تکرار شد.بدتر شدن وضعیت اقتصادی، افزایش نارضایتی‌های عمومی در سودان، افزایش فشارهای عربی از جانب عربستان و امارات، به‌عنوان راه‌های مهم دور زدن تحریم‌های آمریکا و سرمایه‌گذاران عمده اقتصادی در این کشور و وعده‌های امارات مبنی بر وساطت نزد آمریکا برای لغو تحریم‌های سودان موجب شد تا سودان در سال ۲۰۱۵ میلادی در چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای، به عملیات نظامی عربستان سعودی در یمن بپیوندد و چندی بعد به بهانه اعتراض به حمله به سفارت سعودی در تهران، روابط خود را با جمهوری اسلامی قطع نماید.
موج جدید اعتراضات معیشتی که در نوامبر ۲۰۱۸ آغاز شد، توانست با تبدیل شدن به اعتراضاتی فراگیر، ارتش را وادار به واکنش نماید تا در مارس ۲۰۱۹، اقدام به عزل عمر البشیر از ریاست سودان نماید و خود اداره کشور را به دست بگیرد.
نتانیاهو چرا به دنبال مجوز پرواز از آسمان سودان بود؟
یکی از حاشیه‌های مهم دیدار میان نتانیاهو و برهان آن بود که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از برهان خواسته بود حریم هوایی سودان را به روی پروازهای رژیم صهیونیستی به مقصد آمریکای لاتین باز کند.(2)نتانیاهو بعد از این دیدار، رسماً اعلام کرد که موفق شده است مجوز عبور و پرواز شرکت‌های هوایی اسرائیلی را از فراز آسمان سودان اخذ نماید. گفتنی است اسرائیل از سال‌های پایانی حکومت عمرالبشیر تلاش داشت تا با جلب موافقت خارطوم، از میزان هزینه‌های پرواز شرکت‌های هواپیمایی خود به مقصد کشورهای آمریکای جنوبی بکاهد.
اعتراضات داخلی سودان به اقدام برهان
اقدام عضو شورای حاکمیتی سودان با اعتراضات مختلفی در داخل سودان روبرو شده است که یکی از مهم‌ترین آنها استعفای «مدیر سیاست خارجی شورای حاکمیتی سودان» در اعتراض به دیدار عبدالفتاح برهان، رئیس این شورا با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در اوگاندا بود.هم‌چنین گفتنی است که برخی وکلای سودانی علیه عبدالفتاح البرهان به دلیل دیدارش با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی یک پرونده جنایی به اتهام نقض مفاد قانون تحریم اسرائیل در سال ۱۹۵۸ میلادی علاوه بر سایر موارد این قانون جزا، تشکیل دهند.
به گزارش روزنامه فرا منطقه‌ای «القدس العربی» این وکلا از دادستان سودان خواستند که تحقیقات مستقیم را انجام دهد تا اقدامات لازم برای سلب مصونیت از البرهان انجام شود.
گروه وکلا و مشاورانی که پیگیر این طرح است گفت: «متهم، عبدالفتاح البرهان، از اختیارات خود در قانون اساسی تجاوز کرد؛ زیرا وی متن ماده2 قانون تحریم اسرائیل را نقض می‌کند که می‌گوید هرکسی که خودش یا از طریق میانجی توافقنامه‌ای را از هر نوع با نهادها یا افراد مقیم اسرائیل یا با افرادی که می‌دانند متعلق به اسرائیل هستند یا برای اسرائیل کار می‌کنند، منعقد کند. یا سایر مواد قانون مجازات مربوط به برخورد با کشورهای متخاصم و ایجاد اختلال در امنیت عمومی را زیر پا گذارد احضار می‌شود».(3)
اگر وضعیت اقتصادی مصر خوب است؛ سودان هم خوب می‌شود!
اما سخنان یکی از اعضای کمیته مرکزی حزب کمونیسم سودان هم با واکنش‌های بسیاری در فضای رسانه‌ای سودان همراه بود. «کمال کرار» عضو کمیته مرکزی حزب کمونیسم سودان توجیهات رئیس شورای حاکمیتی سودان برای دیدارش با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی را غیرمنطقی و مسخره توصیف کرد. وی گفته است: «تلاش‌ها برای کشاندن سودان به عادی‌سازی با اسرائیل به منظور جلب رضایت آمریکا از اواخر حکومت عمر البشیر آغاز شد، اما سودانی‌ها پس از انقلاب هرگز اجازه نمی‌دهند که قطار عادی‌سازی به قیمت نابودی مسئله فلسطین و خیانت به آن از کشورشان بگذرد».این مقام حزب کمونیسم سودان تأکید کرد: «ملت سودان هرگز راضی نمی‌شود که به بهانه بهتر شدن اوضاع اقتصادی (و رفع تحریم آمریکا) لقمه‌ای آغشته به خون ملت فلسطین را بخورند. آمریکا هم صرف‌نظر از این مسائل، از زمان سرنگونی البشیر اقداماتی را برای رفع تحریم‌های سودان و حذف نام آن از فهرست تروریسم آغاز کرده است».
هم‌چنین یکی از منتقدین در سخنانی دقیق سخن گفتن از بهبود اوضاع اقتصادی از طریق برقراری روابط میان کشورهای عربی با اسرائیل را مسخره خواند و گفت: «اوضاع اقتصادی کدام یک از مصر، تشکیلات خودگردان فلسطین و اردن پس از عقد امضای توافقنامه‌های صلح با تل‌آویو خوب است. چرا برخی اصرار دارند بگویند رشد و شکوفایی تنها در گرو رابطه با اسرائیل است چرا این امر از طریق نزدیکی با چین، کره جنوبی یا اروپا حاصل نشود؟»
جمع‌بندی
سفر نتانیاهو به اوگاندا و دیدار با برهان بسیار حائز اهمیت است. نتانیاهو در سال 95 هم‌سفری چهار روزه به کشورهای آفریقایی اوگاندا، اتیوپی، کنیا و رواندا انجام داد. این سفر در چارچوب طرح گسترده‌ای که تل‌آویو به‌تازگی برای تقویت روابط با قاره سیاه تصویب کرده است، انجام شد. نتانیاهو قبل از آغاز سفر به آفریقا هدف سفرش را گسترش "دامنه همکاری دوجانبه" اعلام نموده بود و گفت: «این سفر بخشی از تلاش‌های صورت گرفته برای بازگشت گسترده به آفریقا است و ساز و کاری که اکنون آغاز خواهیم کرد، در سال‌های آینده گسترش خواهد یافت».در خصوص سفر 3 سال پیش نتانیاهو به آفریقا گفتنی است نتانیاهو به‌عنوان اولین نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پس از اسحاق رابین و بعد از گذشت 25 سال است که به این قاره سفر کرده است. حال سفری دوباره به اوگاندا و دیدار با یک مسئول سودانی نشان از راهبرد دقیق تل‌آویو برای نفوذ در آفریقا دارد.
[1] و [2] مرکز اطلاع رسانی فلسطین کد: 21840
[3] خبرگزاری القدس العربی
