معاون پژوهشی موسسه کادراس در پاسخ به این سوال که آیا اختلال در بازار مواد مخدر پیش از شیوع کروناویروس نیز سابقه داشته است؟ توضیح داد: بله سابقه داشته است، البته باوجود اینکه بازارهای جهانی مواد تاکنون چند فقره بحران را از سرگذرانده‌اند؛ اما بحران کنونی از منظر پیچیدگی و شدت تأثیرگذاری با رویدادهای پیشین قابل مقایسه نیست.
به گفته وی، اگر بخواهیم به اختلالات عمده جهانی در طول تاریخ اشاره کنیم می‌بینیم که به طور مثال اختلال در زنجیره عرضه پیش‌سازهای شیمیایی در آمریکا در سال ۱۹۹۵ که به کمیابی مت‌آمفتامین (شیشه) منجر شد، ممنوعیت تولید تریاک توسط طالبان در افغانستان در سال ۲۰۰۰ که به کمیابی جهانی هروئین در سال ۲۰۰۱ انجامید، شیوع سندرم حاد تنفسی (سارس) در سال ۲۰۰۳ موجب تشدید تقاضای مواد در هنگ کنگ شد، رکود بزرگ در سال ۲۰۰۸ که باعث کاهش تقاضای مواد در دموکراسی‌های غربی شد، آلوده شدن محصول خشخاش افغانستان به قارچ در سال ۲۰۱۰ که به کمیابی مجدد در بازار هروئین انجامید، در همه این موقعیت‌ها، عرضه و تقاضای مواد غیرقانونی در بازارها را دچار اختلال‌های کوتاه مدت، اما پردامنه‌ای کرد.
این پژوهشگر با بیان اینکه در پی اجرای سیاست‌های قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی، بسیاری از کشورهای جهان شاهد افت ارتکاب برخی جرایم از یکسو و افزایش وقوع پاره‌ای دیگر از جرایم از سوی دیگر بوده‌اند، تاکید کرد: در بیشتر مناطق آمریکای شمالی و اروپای غربی، ماندن مردم در خانه‌ها به افت شدید قتل و حملات خشونت بار منجر شده است، این درحالیست که برخوردهای خانگی و خشونت جنسی در همین کشورها رو به فزونی نهاده است.
براتی با تاکید بر اینکه در مدت شیوع کرونا در برخی از خشن‌ترین ملت‌های جهان، شاهد افت قابل توجه جرایم خشونت‌آمیز بوده‌ایم، گفت: برای مثال شهرهای شیکاگو، لس‌آنجلس و نیویورک کاهش شدیدی در زمینه سرقت و زنای به عنف را تجربه کرده‌اند. همچنین شمار قتل‌ها در السالوادور که معمولاً یکی از خطرناک‌ترین کشورهای جهان است، از ۱۱۴ مورد در ماه فوریه به ۶۵ مورد در ماه مارس رسیده و آفریقای جنوبی که پایتخت جرم و جنایت آفریقا به حساب می‌آید؛ در چند هفته نخست قرنطینه ۹۴ قتل را به ثبت رساند که در مقایسه با ۳۲۶ مورد در مدت مشابه سال قبل، بسیار کمتر است.
وی در ادامه و در پاسخ به این سوال که آیا اعمال سیاست‌های منع آمد و شد و قرنطینه از فعالیت گروه‌های تبهکاری جلوگیری می‌کند؟ افزود: اگرچه باید از اجرای سیاست‌های لازم برای این دوره استقبال کنیم، اما در عین حال باید دانست که اجرای آنها تنها برای کوتاه مدت میسر است. همچنین سیاست‌هایی نظیر فاصله‌گذاری فیزیکی، منع رفت و آمد و پناه در محل. مانع کارتل‌ها، گروه‌های گانگستری و شبه نظامی نمی‌شود؛ بلکه کاملاً بالعکس در پی کاهش فعالیت‌های پلیس از یکسو و نیز شوک‌های وارد شده به وضعیت عرضه و تقاضا در بازار مواد، موج‌های جدیدی از خشونت‌ورزی خاصه در برزیل، کلمبیا و مکزیک (یعنی کشورهایی که در آنها گروه‌های تبهکار بر سر سهم در حال کاهش خود از بازار می‌جنگند) گزارش شده است. در این میان بدتر شدن وضعیت امنیتی به دلیل آزادی موقت برخی از زندانیان از زندان‌های بدنام این مناطق نیز مزید بر علت شده است. گزارش شده برخی از این زندانیان در بدو آزادی موقت خود به همان مسیر پیشین بازگشته و درصدد تسویه حساب‌های قدیمی‌شان برآمده‌اند.
وی یادآور شد: به طور مثال روند کاهشی قتل‌ها در برزیل که برای سه سال تداوم یافته بود. در همین مدت اندک متوقف شده است. در سائوپائولو که مرکز قدرتمندترین سازمان‌های قاچاق مواد آمریکای لاتین به حساب می‌آید، میزان جنایات از مارس ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۰، ۱۰ درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر در ایالت سیرا، تنها در ۱۰ روز نخست ماه مارس ۲۰۲۰ میزان جرائم خشونت‌آمیز (از جمله قتل) ۹۸ درصد افزایش یافته است. همچنین میزان خشونت خانگی نیز در بیشتر ایالات برزیل تشدید شده است، از جمله ایالت ریودوژانیرو که به تنهایی ۵۰ درصد افزایش خشونت‌های خانگی را نشان می‌دهد.
به گفته این پژوهشگر، مکزیک نیز در مدت اخیر شاهد افزایش شدید خشونت‌های مرگبار بوده، به ویژه در ایالت‌های چیهوهوا، میچواکان و گواناجواتو که زیر سلطه کارتل‌های مواد مخدر هستند. مقامات روی هم رفته بیش از ۲۵۰۰ فقره قتل را در کل این کشور تنها در ماه مارس به ثبت رسانده‌اند که بالاترین میزان قتل در ماه از زمان ثبت آمار قتل‌ها در این کشور یعنی سال ۱۹۹۷ به شمار می‌آید. در حالیکه توجه نیروهای مسلح و پلیس به اقدامات معطوف به کنترل همه‌گیری جهانی کروناویروس است، بیش از ۲۰۰ گروه تبهکار مکزیک برای تسلط بر مسیرهای ترانزیت مواد و قاچاق بنزین در مقیاس صنعتی می‌جنگند.
معاون پژوهشی موسسه کادراس افزود: حتی کاهش قابل توجه در ارتکاب به جرم در السالوادور نیز تحت الشعاع افزایش سریع خشونت گروه‌های گانگستری در چند هفته گذشته قرار گرفت. پس از اینکه چندین نفر از مردم عادی در یک آخر هفته در اواخر آوریل توسط گروه‌های تبهکار سلاخی شدند، رئیس جمهور السالوادور دستور افزایش بازداشت‌ها و وارد عمل شدن نیروهای مسلح را داد. البته سیاست مشت آهنین ممکن است وضعیت بد موجود را خراب‌تر کند، زیرا گنگ‌ها عملاً کنترل زندان‌های کشور و چندین دسته رقیب بزرگ را در دست دارند و به راحتی می‌توانند فاجعه‌ای رقم بزنند.
براتی خاطرنشان کرد: در این کشورها و حتی برخی از دیگر کشورها، این گروه‌های تبهکار و نه نیروهای پلیس هستند که قوانین منع آمد و شد را در شهرک‌ها و کپرنشین‌های غیررسمی به اجرا در می‌آورند. بدین ترتیب گروه‌های تبهکار و شبه نظامی و نیز گروه‌های مافیایی به راحتی از این وضعیت سوء استفاده کرده و قدرت نرم خود را تقویت می‌کنند. حتی برخی از این گروه‌ها به اقداماتی نظیر رساندن دستمال، انواع کنسرو و غذا به نیازمندان، افراد ناتوان و سالمندان ورود کرده‌اند. برخی دیگر نیز هشدارهایی را درباره منع آمد و شد و انزوای اجتماعی در اینترنت به انتشار درآورده‌اند. در حالی که وقتی حکومت‌ها از انجام این وظایف خود ناتوان باقی بمانند، جذابیت گروه‌های تبهکار مذکور چند برابر می‌شود.
منبع: ایسنا
