این موجود نامرئی در همین مدت کم هرچند کشورها و دولتها را به اجرای روشهای پیشگیرانه مانند فاصلهگذاری اجتماعی وادار کرد اما از زاویه دیگر افراد را در کانون خانواده و در سطح گستردهتر یعنی جامعه به هم نزدیکتر ساخت و نوعی همبستگی اجتماعی را پدید آورد.
شیوع ویروس کرونا در کنار ابعاد زیانبار و خساراتی که در پی داشت، آثار مثبتی نیز بر جا گذاشت و ازجمله موجب تغییر برخی رفتارهای فردی و اجتماعی شد و حتی به گفته کارشناسان، تغییر سبک زندگی را در بسیاری از جوامع به دنبال داشته است.
رجوع دوباره به ازدواج آسان
برخی کارشناسان، اقبال خانوادهها به برگزاری عروسیهای ساده و کمجمعیت را از آثار مثبت کرونا قلمداد میکنند؛ پدیدهای که سالها برنامهریزی فرهنگی نتوانست به اندازه کرونا در فراگیر شدن آن مؤثر باشد. البته هستند کسانی که کرونا و محدودیتهای پس از آن را چالش نوظهور خانوادهها برای برگزاری مراسم ازدواج میدانند و همچنان در انتظار شرایط عادی نشستهاند تا با همان شیوه قبلی از سیر تا پیاز مراسم عروسی را برگزار کنند!
مطابق اظهارات رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق در چهار ماه نخست امسال حدود ۲۰۰هزار واقعه ازدواج و ۳۵هزار واقعه طلاق ثبت شده است. در حالی که در مدت مشابه سال قبل ۱۶۷هزار ازدواج و ۳۷هزار طلاق ثبت شده بود. اگرچه آمارها میگویند از ابتدای فروردین تا بیستم مردادماه امسال ۱۲۷هزار و ۲۴۵ مورد ازدواج و ۳۴هزار و ۴۵۷ مورد طلاق در پایگاه اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور ثبت شده است. در این مدت میانگین سن دامادها 29.5 سال و میانگین سن عروسها 24.6 سال بوده است.
خیلی از خانوادهها دیگر نمیتوانند مراسم ازدواج را در تالارها و سالنها برگزار کنند، برای همین تصمیم گرفتند که مراسمی ساده برگزار کنند یا این که بدون هیچ مراسمی زندگی مشترک را آغاز کنند. البته بسیاری از زوجها به دلیل پایین آمدن هزینهها از این اتفاق خوشحال هستند.
طاهره ادیب، جامعهشناس، درباره بحران کرونا و تأثیری که بر ازدواج جوانان گذاشته میگوید: تجملگرایی در ازدواج یکی از آسیبهای جدی است که در بسیاری از موارد حتی فلسفه و هدف ازدواج را که رسیدن به آرامش است، تحتالشعاع قرار میدهد اما شیوع کرونا و محدودیتهای پس از آن قدری این رویه را تغییر داده است. چشم و همچشمی بهعنوان یکی دیگر از آفتهای ازدواجهای امروزی با شیوع کرونا کمرنگ شد؛ چراکه بسیاری از رسوم اضافی و دست و پاگیر همچنین هزینههای گزاف آن را کاهش داد. مقوله سلامت شوخیبردار نیست و به طور معمول همه افراد جامعه با هر سطح فرهنگ و سطح اقتصادی آن را در اولویت قرار میدهند، کرونا موجب شد بیشتر خانوادهها به دستورالعملهای بهداشتی توجه کنند و در اجرای قوانین محدودکننده نیز مشارکت داشته باشند و همین مسئله سبک رسوم ایرانی را نیز تغییر داد.»
وی ادامه میدهد: «پس از شیوع کرونا شاهد ترویج و تقویت فضایل اخلاقی مثل کمک به همنوع، سادهزیستی و همگرایی بین مردم هستیم که باعث شد کسانی که در آستانه ازدواج بودند پیشگام شوند و هزینه ازدواج خود را به تهیه بستهها و اقلام کمکمعیشتی برای مردم آسیبدیده از کرونا و محروم اختصاص دهند که هم جامعه و افراد نیازمند بهرهمند شدند و هم فرهنگ ازدواج آسان در جامعه گسترش یافت.»
به گفته این جامعهشناس، «رواج ازدواجهای بیتکلف و کمجمعیت که خودبهخود بسیاری از هزینهها را نیز کاهش داد، این باور را در اقشار مردم ایجاد کرد که این خود ما هستیم که در یک چرخه مستمر و بیهوده بایدها و اجبارهای زیادی در زندگی برای خود ایجاد کردهایم؛ به طوری که بسیاری از مراحل پیش از ازدواج که موجب تحمیل هزینههای سرسامآور به خانوادهها و زوجهای جوان میشود را میتوان با تغییر طرحوارههای ذهنی و تابوهای اجتماعی از سر راه برداشت. به این معنا که تسهیل ازدواج پیش از آن که به اقدام مسئولان مرتبط شود نیازمند یک برانگیختگی اجتماعی در لایههای مختلف جامعه است.»
وی با بیان این که رسانهها باید در یک حرکت ضربتی و منسجم و هماهنگ این فرصت را برجسته کنند، میافزاید: «لازم است با خانوادهها و زوجهایی که به دلیل کرونا مراسم ازدواج خود را ساده برگزار کردند مصاحبه شود و از تجارب آنها مستندهای تأثیرگذار تولید شود تا این رویداد جدید اجتماعی به عنوان یک هنجار باارزش تثبیت شود.»
بیتردید ترویج رسوم اشتباه و دستوپاگیر تصور قشر ضعیف جامعه از ازدواج را تغییر داده، این مسئله در درازمدت سطح انتظارات آحاد جامعه نسبت به ازدواج را بالابرده، به طوری که دیگر برگزاری ازدواج آسان نهتنها ارزش به شمار نمیرود بلکه افراد جامعه آن را نوعی ضعف یا کمبود میپندارند اما کرونا نشان داد همه افراد جامعه چه غنی چه فقیر تنها با تکیه بر فرهنگ و همگرایی میتوانند سبک برگزاری مراسم ازدواج شبیه به هم برگزار کنند و هیچ حس شرمندگی خاصی نیز برای این اقدام پسندیده تصور نکنند.
ابراز خوشحالی خانوادهها از برگزاری ساده مراسم ازدواج
سردفتر یک دفترخانه ازدواج در منطقه غرب تهران هم، با بیان این که برخی از خانوادهها از این که نمیتوانند مراسم مفصل و سنگینی برای عروسی فرزندشان برگزار کنند، ناراحت هستند، اما مجبورند با یک مراسم مختصر و ساده زوج جوان خود را به خانه بخت بفرستند، میافزاید: در دفترخانه ما از هر خانواده تنها شش نفر اجازه ورود به دفتر را دارند؛ آن هم با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی، البته همچنان برخی تاریخ عقد را عقب میاندازند و منتظر هستند تا بیماری پایان گیرد. به هر حال ما دیگر به منزل یا در سالنها برای خواندن خطبه عقد، نمی رویم و مراسم عقد فقط در دفترخانه، با تعدادی محدود برگزار میشود.
پایانی بر جشنهای ازدواج بیمارگونه
شهلا کاظمی پور، جامعهشناس هم با اشاره به این که جشنهای مفصل سابق بر این، اساساً روشی بیمارگونه بود، میگوید: مراسم ازدواج در کشور ما حالت انباشته شدهای داشت و جزئی از فرهنگ اصیل ما نبوده و در عین حال چشم و همچشمیهایی ایجاد شده بود که در آن خانوادهها سعی داشتند هر چه باشکوهتر، مراسم عروسی را برگزار کنند. در این میان گروهی به دلیل نداشتن توان مالی بالا، دچار سرخوردگی نیز میشدند. معتقدم، جشنهای آنچنانی ازدواج یک نوع بیماری اپیدمی بود، اما خوشبختانه حالا این فرصت پیش آمده که در رفتارهای اجتماعی و مناسبات خود تجدید نظر داشته باشیم. با شروع بیماری کرونا، این روزها در برگزاری مراسم ازدواج، چشم و همچشمیها کمرنگتر شده است. بنابر این چنانچه بخواهیم به سمت توسعه حرکت کنیم، باید به سمت برگزاری ساده مراسمی از جمله ازدواج یا حتی عزا برویم.او در ادامه میگوید: به جای صرف هزینههای مراسم عروسی و عزا در ایام کرونا، خوب است که خانوادهها هزینههایی را که کنار گذاشتهاند، صرف خرید ماسک و مواد ضدعفونیکننده و کمک به خانوادههای بی بضاعت در محلههای پایین شهر کنند. وقت آن است که دست از شوآف (پُز دادن و خودنمایی) برداریم.
منبع:
1. کرونا و ازدواج آسان / خبر و هنر
2. ازدواج آسان به لطف کرونا / رسالت
3. کرونا ازدواجها را ساده کرد / ایران
4. توییتر