ماجرای «فینسک» چیست؟/ ساخت سد فینسک؛ با ملاحظات زیست محیطی یا بر محیط زیست؟!

احداث سد فینسک، اما و اگرهای زیادی به راه انداخته است و برخی بر این عقیده هستند این طرح مشکلات بسیاری را حل می‌کند و برخی دیگر آن را مساوی با مرگ زیست بوم مازندران می‌دانند.

يکشنبه، 20 مهر 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

به گزارش راسخون؛ فینسک یکی از روستاهای مازندران از توابع بخش شهمیرزاد شهرستان مهدیشهر استان سمنان است که به لحاظ اقلیم، نیمه خشک سرد بوده و جنگل های آن در ۵۵ کیلومتری شمال شرق سمنان، در شیب شمال و جنوبی ارتفاعات البرز و در ارتفاع ۱۴۰۰ تا ۲۷۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌اند.

مقوله آب در بخش‌های شرقی استان مازندران و در قسمت‌های مرزی با استان سمنان به یکی از پر چالش‌ترین مسائلی است که بار دیگر این وضعیت سبب شده تا مورد بحث مجلس قرار بگیرد. این بار مسئله ساخت سد فینسک در این خطه و تبعات زیست محیط گسترده آن است که موجب اعتراض بسیاری شده است. طرحی که با بهانه تامین آب استان سمنان در دستور کار قرار گرفته در حالی که 35 درصد شبکه انتقال آب شهری در استان سمنان فرسوده است و با اصلاح آن به راحتی تا 10 درصد در مصرف آب این استان صرفه جویی خواهد شد.

هنوز مازندران از تبعات طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی خلاص نشده که زمزمه ساخت سد فینسک در سمنان، آرامش خزر را برهم زده و به کابوسی برای حاشیه نشینان این دریاچه تبدیل شده است.

دوستداران محیط زیست می‌گویند سد فینسک باعث وارد شدن صدمات اساسی بر پیکره محیط زیست گلستان و مازندران می‌شود و علاوه بر کاهش شدید منابع آبی در مبدا، کوه زدایی، فرسایش خاک، از بین رفتن توده جنگلی و غیره را دامن خواهد زد.

پس از شکست طرح شیرین سازی و انتقال آب دریای خزر در پی مخالفت‌های سازمان‌های مردم نهاد، اکنون نوبت به سرشاخه‌های رودخانه‌های تالار و تجن رسیده که با ساخت سد فینسک، از چرخه حیات حذف شوند. سد فینسک قرار است ۱۳ میلیون مترمکعب از آب‌های مازندران را به فلات مرکزی کویر هدایت کند، طرحی که از آن به عنوان یک شوخی خطرناک یاد می‌شود.

زمزمه‌های احداث سد فینسک هر روز بیشتر از قبل به گوش می‌رسد؛ پروژه معیوبی که نه از وجود طرح‌های علمی و کارشناسانه در آن خبری است و نه در خصوص روند احداث و چگونگی شکل‌گیری آن پرونده‌ای موجود است.

این طرح به یک‌باره و در سکوت خبری، فقط در سطح منابع محلی پیچید و اگر راه خبری از سمنان به مازندران و بالعکس وجود نداشت، هیچکس متوجه این اقدامات در مرز بین دو استان نمی‌شد و این پروژه بیش از 90 درصد راهش را طی می‌کرد.

در طرح اولیه قرار بود این سد در سال۹۲ به بهره‌برداری برسد؛ ولی با مخالفت نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی این طرح متوقف شد تا این‌ که با روی‌ کار آمدن دولت یازدهم و با وجود مخالفت‌های نمایندگان گلستان و مازندران مجدداً فعالیت خود را از سر گرفت.

برای این پروژه ملی ردیف بودجه نیز تعریف شده است و همین کار را سخت‌تر می‌کند، زیرا زمینه‌ساز ایجاد مشکلات فراوانی خواهد شد، از جمله تخریب محیط زیست، کمبود آب در استان‌های گلستان و مازندران، آثار سوء بر کشاورزی و دامپروری (به سرعت قابل سرایت به تمام استان‌های شمالی ایران خواهد بود)، خشک‌شدن بستر رودخانه‌ها، فرسایش خاک و بسیاری ‌معضلات ریز و درشت دیگر که نام بردن تمام آنها در این مقال نمی‌گنجد، اما هر خواننده‌ای از وجود آن آگاه است.

احداث سد فینسک به‌منظور تأمین آب مورد نیاز برای شهرهای سمنان، سرخه و مهدیشهر و ‌مصارف صنعتی و آشامیدنی تعریف شده است، اما در واقعیت این پروژه موجب از بین رفتن صنایع در گلستان و مازندران، تخریب محیط زیست و از بین رفتن توده جنگلی و بکر در این دو استان سرسبز خواهد شد. نکته‌ای که باعث نگرانی بسیاری از کارشناسان محیط زیست شده، در باطن ماجرا نهفته است؛ این که اصولاً احداث سد چاره کار نخواهد بود و نه تنها مشکل بی‌آبی سمنان را برطرف نمی‌کند، بلکه موجب تزلزل بنیان اقتصادی این منطقه نیز می‌شود. همچنین به منابع آبی و محیط زیست مبدأ نیز خسارات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند.

پروژه احداث سد فینسک راهی طولانی برای رسیدن به سرمنزل مقصود دارد؛ طرحی که درصورت به ثمر نشستن، اتفاقات ناگوار بسیاری را در حوزه‌های مختلف، به‌خصوص برای ساکنان همجوار سد شهید رجایی مازندران رقم خواهد زد.

بی‌تردید هر انسان باسوادی قادر به درک این موضوع است که در صورت احداث مسیر انحرافی برای این سد، منابع آبی آن به سرعت کاهش چشمگیری خواهد یافت و به تبع حقابه مردم خود منطقه نیز در هاله‌ای از ابهام و سردرگمی قرار خواهد گرفت. در این بین هرچند کاهش بارندگی‌های فصلی عامل اصلی کم شدن دبی رودخانه‌ها و در نتیجه کاهش شدید ذخیره آب پشت سد شهید رجایی شده است، اما اجرای طرح‌های توسعه‌ای کشاورزی و پمپاژ آب رودخانه‌های بالادست، به ویژه از رودخانه سفیدرود در استان سمنان، تجاوز به حقابه مردم مازندران محسوب می‌شود.

طبق نظر اکثر فعالان محیط زیستی، احداث سد فینسک باعث وارد شدن صدمات اساسی‌ بر پیکره محیط زیست گلستان و مازندران می‌شود و با این بی‌تدبیری دیگر هیچ طبیعت سبز و بکری در مرکز استان گلستان و مازندران باقی نخواهد ماند. احداث این سد علاوه‌ بر کاهش شدید منابع آبی در مبدأ مازندران، موجب خراشیدگی کوه‌ها، فرسایش خاک در مسیر، از ‌بین رفتن توده جنگلی و به‌جا ماندن زباله‌های ناشی از انجام عملیات عمرانی خواهد شد.

مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است

سید علی آقامیری نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها با اشاره به آغاز ساختمان سد فینسک گفت: سد فینسک که اکنون در حال ساخت است و مخالفت های زیادی در پی داشته است در مرز میان استان سمنان و مازندران ساخته می‌شود و مشکلات بسیاری برای محیط زیست منطقه ایجاد می‌کند.

نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها بیان کرد: پیش از انقلاب در استان‌ مازندران مطالعات احداث سد سلیمان تنگه شروع شده بود که در سال 70 با نام سد شهید رجایی احداث شد.

وی افزود: سرچشمه سد شهید رجایی که 52 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی ساری، جویبار، نکا و میاندرود را آبیاری می‌کند فینسک است. یعنی 25 درصد از آب سد از فینسک تامین می‌شود.

آقامیری ادامه داد: اکنون برای ساخت سد فینسک قصد دارند سرچشه تامین آب سد شهید رجایی را به سمت سمنان تغییر مسیر بدهند. یعنی 25 درصد از ورودی سد کاسته می‌شود و به تبع آن تولید برق و کشاورزی پایین دست سد نیز کاهش می‌یابد. این اندازه سرمایه‌گذاری شده است و اکنون با این اقدام بازدهی سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند.

عضو شورا شهر ساری تصریح کرد: فینسک به صورت اسمی‌25 درصد منابع آب سد را تامین می‌کند در صورتی که به صورت واقعی بخش عمده‌ای منابع آب زیر زمینی استان مازندران و به ویژه شهر ساری از فینسک تامین می‌شود.

وی ادامه داد: استان مازندران به اسم استان بارانی است در صورتی که ما در ساری دچار مشکل کمبود آب هستیم. اگر سد شهید رجایی نباشد ما در زمان کم آبی با مشکل مواجه می‌شویم.

آقامیری افزود: مشکل بعدی اثرات زیست محیطی است. به این معنی که با تغییر مسیر آب فینسک و خشک شدن منابع آب زیر زمینی جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و باغ‌های مرکبات منطقه خشک می‌شود و ساخت مسیر انتقال آب و سد نیز سبب می‌شود بخش زیادی از جنگل نابود شود که منجر به تغییر محیط زیست منطقه می‌شود.

نماینده استان مازندران در شورای عالی استان‌ها بیان داشت: این درست نیست که برای آبرسانی به یک استان، استان دیگری را نابود کنیم. این برنامه ریزی از اساس غلط است. باید به این نکته نیز توجه کرد که سد فینسک برای استان سمنان نیز دستاوردی ندارد.

وی ادامه داد: نیاز سمنان به آب هم ناشی از برنامه ریزی غلط است. در سمنان شهرک‌های صنعتی زیادی ایجاد شده است که نیاز استان به آب را افزایش داد و برای برطرف کردن مشکل این برنامه‌ریزی حالا می‌خواهند یک استان دیگر را نیز نابود کنند. از طرف دیگر ساخت سد فینسک برای افزایش کشت محصولات آب بر مانند هندوانه و انگور و ... است که با توسعه پایدار منافات دارد. چرا ما باید در استان کویری محصولات آب بر کشت کنیم؟

آقامیری با بیان اینکه کارشناسان زیادی با احداث سد فینسک مخالفت هستند، توضیح داد: مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است. چرا باید اینقدر هزینه کنیم و در نهایت به مشکل بر بخوریم. شبیه کاری که در استان خوزستان برای احداث سد گتوند انجام شد و اکنون تبدیل به یک معضل زیست محیطی شده است.

وی پیشنهاد کرد به‌جای صرف هزینه‌های گزاف و نابودی محیط زیست منابع آب استان سمنان مدیریت شود تا کمبود آب این استان جبران شود.

منبع:
1. همشهری آنلاین/ فینسک؛ سدی که باید بشکند!
2. برنا/ ساخت سد فینسک؛ با ملاحظات زیست محیطی یا بر محیط زیست؟!/ انجام مطالعات زمینه‌ای پیش شرط اجرای طرح‌های توسعه‌ای
3. مهر/ ماجرای «فینسک» چیست/ خزر همچنان تهدید می‌شود
4. دنیای اقتصاد/ سدی که با خشک کردن سد دیگر ساخته می‌شود!
5. شوراها/ مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است/ توسعه کشاورزی در سمنان به قیمت نابودی مازندران
6. توئیتر
* درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.

ارسال نظر

با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.

متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.

مضرات ساخت سد فینسک بسیار بیشتر از فواید آن است

اخبار مرتبط

تازه های اخبار

بیشترین بازدید هفته