به گزارش راسخون؛ با گذشت یک‌سال و نیم از شیوع بیماری کووید-۱۹در دنیا، حالا ما با ویروسی روبه‌رو هستیم که بسیار آسان‌تر از نسخه‌ای که در اواخر سال ۲۰۱۹ در ووهان ظاهر شد، منتقل می‌شود؛ گسترش مداوم ویروس SARS-CoV-2 الفبای مختلفی از یونانی را ایجاد کرده است؛ یک سیستم نامگذاری که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای ردیابی جهش‌های جدید ویروس کرونا استفاده می‌شود. ووهان چین، آلفای انگلیس، بتای آفریقا، گامای برزیل، دلتای هند و حالا لامبدای پرو؛ انگار ویروس کرونا قصد ندارد بی‌خیال جهش‌هایش شود و تا می‌خواهیم درد‌های قبلی‌مان را درمان کنیم، زهر تازه‌ای به جانمان می‌ریزد. با ادامه جهش‌های ویروس کرونا، برخی از سویه‌های موجود مسری‌تر هستند و حتی منجر به بیماری شدیدتری می‌شوند؛ بنابراین از بقیه نگران‌کننده‌تر هستند.

ویروس‌ها همیشه تغییر می‌کنند. ویروسی که باعث بیماری کووید-۱۹ می‌شود تاکنون چندین هزار جهش داشته، اما تنها چند مورد این جهش‌ها نگرانی بیشتری ایجاد کرده است.

سویه‌های آلفا و دلتا مسری‌تر هستند و به‌طور بالقوه منجر به بستری شدن بیشتر بیماران نسبت به ویروس اولیه می‌شوند.

آخرین سویه‌ای که از سوی سازمان جهانی بهداشت طبقه بندی شده است «لامبدا» نام دارد که نخستین بار در دسامبر گذشته در کشور پرو شناسایی شد.

لامبدا؛ نام سویه جدید ویروس کرونا

سویه لامبدا با نام علمی «سی. ۳۷»، نخستین‌بار در پرو شناسایی شد و نمونه‌هایی از آن نیز در تاریخ دسامبر ۲۰۲۰ میلادی پیدا شده و عامل ابتلای بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان جدید در آمریکای جنوبی بود، یکی از دلایل اصلی تعداد زیاد موارد ابتلا به کرونا در پرو به دلیل ظهور نوع لامبدا است که در حال حاضر ۹۷ درصد موارد ابتلا به بیماری را در این کشور تشکیل می‌دهد.

براساس اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، کرونا لامبدا جهش‌های زیادی را در مفاهیم ژنی شامل می‌شود که می‌تواند به افزایش قابلیت سرایت پذیری و همچنین افزایش مقاومت آن در مقابل آنتی بادی‌ها منجر شود، همین مساله باعث شده بسیاری از متخصصان سلامت، گونه اصلی کرونا و حتی گونه پلاس را فراموش کرده و هم اکنون تمام تمرکز خود را روی گونه لامبدا کرونا قرار دهند.

به باور برخی از متخصصان عفونی علائم مبتلایان به کرونای لامبدا با دیگر سویه‌ها مشترک بوده، علائم اصلی شامل تب، سرفه خشک، تنگی نفس و خستگی گلودرد، اسهال، ورم ملتحمه، سردرد، از دست دادن حس بویایی و چشایی، بثورات پوستی یا تغییر رنگ انگشتان دست و پا است.

97 درصد موارد کرونا در پرو لامبدا است

«لامبدا» با نام علمی «سی.37»، نخستین‌بار در پرو شناسایی شد و نمونه‌هایی از آن نیز در تاریخ دسامبر 2020 میلادی پیدا شده است.از آن زمان این سویه به گونه چیره در این کشور آمریکای جنوبی تبدیل شده است و عامل ابتلای بیش از 80 درصد از مبتلایان جدید است. به گفته کارشناسان، یکی از دلایل اصلی تعداد زیاد موارد ابتلا به کرونا در پرو به دلیل ظهور نوع لامبدا است که در حال حاضر 97 درصد موارد ابتلا به بیماری را در این کشور تشکیل می‌دهد.

نوع لامبدا کجا بیشترین شایع است؟

داده‌های سازمان گیسید (Gisaid) یا ابتکار جهانی اشتراک‌گذاری داده‌های آنفلوآنزا (Global Initiative on Sharing All Influenza Data) نشان می‌دهد که گونه لامبدا در 29 کشور جهان شناسایی شده است. بیشترین این موارد در شیلی، ایالات متحده آمریکا و پرو (239 مورد) بوده است.

این گونه به سرعت در شیلی، آرژانتین، برزیل، کلمبیا، اکوادور و مکزیک در حال شیوع است. در اروپا نیز این گونه در کشور‌های هلند، اسپانیا، فرانسه و پرتغال گزارش شده است.

تحقیقات اخیر روی سویه لامبدا، جهش‌های متعددی را در پروتئین اسپایک (سنبله) آن نشان می‌دهد؛ بخشی از ویروس که با سلول‌های انسانی در تماس است و به آن‌ها متصل شده و آن‌ها را آلوده می‌کند.

پابلو تسوکایاما، میکروبیولوژیستی که گونه لامبدا را بررسی کرده است به نیویورک تایمز گفت که «شکاف اطلاعات» نگرانی‌ها درباره لامبدا را افزایش می‌دهد و ظرفیت محدود آمریکای لاتین برای نظارت و تحقیق درباره گونه‌های جدید باعث نگرانی می‌شود.وی افزود: «آنقدر کم می‌دانیم که ما را به حدس و گمان‌های زیادی می‌کشاند.»

شیوع سویه مرگبار "لامبدا"در شرق آسیا

رد پای سویه جهش یافته و بسیار کشنده‌تر از کرونا به نام "لامبدا" به طور رسمی در شرق آسیا تائید شد.

"فیل استار" نوشت: نخستین موارد ابتلاء به سویه جهش یافته و به مراتب مرگبارتر از گونه "دلتا" موسوم به "لامبدا" به عنوان نوع مقاوم در برابر واکسن در فیلیپین شناسایی و تائید شد.

این درحالی است که سازمان بهداشت جهانی پیشتر از جهش کرونای هندی موسوم به "لامبدا" که بسیار مسری‌تر و کشنده‌تر از گونه‌های دیگر آن است به عنوان "نوع نگران کننده کرونا" خبر داد و آخرین موارد ابتلاء آن در ژاپن گزارش شد.

احتمال بالای ورود سویه لامبدا به ایران

متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری گفت: معمولا هر جهشی در ساختار ویروس کرونا رخ می‌دهد، در نهایت منجر به افزایش قدرت ویروس، شدت علائم بیماری، قدرت انتقال آن و ... می‌شود بنابراین سویه جدید لامبدا نیز از قدرت بیشتری در سرایت و بیماری‌زایی برخوردار است.

ناصر خسروی در خصوص بیماری کووید ۱۹ و انواع گونه‌های آن، اظهار کرد: تا به امروز گزارشی از ابتلا به گونه جدید لامبدا در ایران وجود ندارد، اما با توجه به بالا بودن مراودات بین‌المللی امکان ورود تمامی گونه‌های جدید از بیماری کووید ۱۹ به ایران وجود دارد، مانند زمان ابتدای شیوع همه‌گیری که بیماری تنها در کشور چین وجود داشت، اما پس از مدتی تمامی دنیا درگیر این ویروس شد.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری در شهرکرد افزود: بنابراین به دلیل مسافرت‌ و رفت‌ و آمدهای موجود در سطح دنیا امکان ورود هر یک از گونه‌های بیماری کووید ۱۹ از هر کشور و نقطه‌ای در جهان به ایران وجود دارد.

وی ادامه داد: معمولا هر جهشی در ساختار ویروس رخ می‌دهد، در نهایت منجر به افزایش قدرت ویروس، شدت علائم بیماری، قدرت انتقال آن و ... می‌شود، بنابراین سویه جدید لامبدا نیز از قدرت سرایت و بیماری‌زایی بیشتری برخوردار است.

خسروی درخصوص گونه کرونای دلتا، عنوان کرد: در صورتیکه علائم بالینی و موضوعات ژنتیکی، ابتلا فرد به این گونه از ویروس کرونا تایید شود، به دلیل ماهیت آن مدت زمان قرنطینه فرد مبتلا از ۱۴ روز به ۲۱ روز افزایش پیدا می‌کند.

وی اضافه کرد: تقریبا هر روز ایجاد تغییر در وضعیت ویروس کووید ۱۹ مشاهده می‌شود، مانند دلتا، لامبدا و... اگر به گذشته دقت کنیم در ابتدا ویروس کووید ۱۹ وجود داشت و به مرور زمان سویه انگلیسی، آفریقایی، برزیلی و ... شیوع پیدا کرد، بنابراین پیش‌بینی می‌شود در آینده نیز این روند ادامه داشته باشد و سویه‌های جدید ویروس با قدرت‌های متفاوت در انتقال و بیماری‌زایی به وجود آید.

خسروی خاطرنشان کرد: ابتلا به گونه‌های جدید از بیماری کوووید ۱۹ براساس تایید ژنتیکی قابل اثبات است و با توجه به شک بالینی در آزمایشگاه مرجع نوع سویه بیماری مشخص و تایید می‌شود.

لامبدا مسری‌تر از آلفا و گاما و کشنده‌تر از دلتا

پژوهشی جدید که هنوز مورد بررسی سایر دانشمندان قرار نگرفته و بر اساس نمونه‌هایی از کارمندان نظام پزشکی شیلی انجام شده است، می‌گوید که گونه لامبدا از هر دو گونه آلفا (انگلیسی) و گاما (برزیلی) مسری‌تر است. همچنین نتایج تحقیقاتی که پیرامون این سویه صورت گرفته نشان می‌دهد این جهش از گونه دلتا که نخستین بار در هند شناسایی شد، کشنده‌تر است.

سازمان جهانی بهداشت گونه لامبدا را به عنوان «نوع نگرانی» طبقه بندی کرد

سازمان جهانی بهداشت اخیراً نوع لامبدا را به عنوان «نوع نگرانی» اعلام کرد. WHO در گزارش هفتگی خود از ژوئن 2021 ذکر کرده بود که لامبدا با نرخ قابل توجه افزایش موارد ابتلا به ویروس در چندین کشور همراه است و به عبارتی منجر به شیوع ویروس کرونا شده است؛ در حال حاضر، این سویه یکی از غالب‌ترین سویه‌ها در کشور آمریکای جنوبی است. به گفته این سازمان، انتظار می‌رود تکامل ویروس ادامه یابد و هرچه SARS-CoV-2 بیشتر در گردش باشد، فرصت‌های بیشتری برای تکامل پیدا می‌کند. کاهش انتقال از طریق روش‌های ثابت شده کنترل بیماری مانند موارد ذکر شده در برنامه آمادگی و پاسخ استراتژیک کووید 19 امکان‌پذیر است.

مقاوم‌تر دربرابر واکسن؟

هرچند هنوز نتایج مطالعات علمی درباره این سویه قطعی نیست، اما برخی محققان هشدار‌هایی درباره شیوع آن داده‌اند. طبق گزارش خبرگزاری استرالیایی (perthnow) یک ویروس‌شناس مطرح ژاپنی هشدار داده است که لامبدا که بیشتر در آمریکای جنوبی گسترش یافته، نسبت به نسخه اصلی ویروس که برای اولین‌بار در ووهان چین شناسایی شد، دربرابر واکسن بسیار مقاوم است. ویروس‌شناسان در آزمایش‌های خود دریافته‌اند که سه جهش رخ‌داده در پروتئین سنبله ویروس کرونا و تبدیل آن به سویه لامبدا، به آن کمک می‌کند تا در برابر خنثی‌سازی آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسن مقاومت کند. نیویورک‌تایمز هم گزارش داده است که مطالعات اولیه نشان می‌دهد واکسن‌های مدرنا، فایزر و کروناواک، روی لامبدا تاثیر کمتری نسبت به سویه اصلی دارند، اما همچنان موثر هستند.

آن‌ها به این نتیجه هم رسیده‌اند که دو جهش اضافی مشاهده شده، به لامبدا کمک می‌کند که بسیار عفونی‌تر و مسری‌تر از سویه‌های قبلی باشد. اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا این سویه، خطرناک‌تر از سویه دلتاست یا نه، اما روزنامه انگلیسی ایندیپندنت نتایج پژوهشی را مشاهده کرده است که نشان می‌دهد، گونه لامبدا از هر دوگونه آلفا (انگلیسی) و گاما (برزیلی) مسری‌تر است. «ژائیر مندز ریکو»، ویروس‌شناس سازمان جهانی بهداشت نیز به دویچه‌وله گفته است: «ما هیچ نشانه‌ای مبنی بر این‌که سویه لامبدا تهاجمی‌تر باشد مشاهده نکردیم، اما این احتمال وجود دارد که مسری‌تر باشد». علاوه بر آن، محقق ارشد دانشگاه توکیو گفته است که: «لامبدا می‌تواند تهدیدی بالقوه برای جامعه بشری باشد».

مرور تجربه‌های یک‌ساله اخیر نشان می‌دهد که احتمالا ما هم باید خودمان را برای ورود لامبدا به کشورمان آماده کنیم، همان‌طور که سویه‌های انگلیسی و هندی کشورمان را درنوردیدند، احتمالا قدرت سرایت بالای سویه لامبدا، بازهم دامن‌گیر ما خواهد شد. اگرچه دکتر «عاطفه عابدینی»، دبیر کمیته علمی کشوری کووید۱۹ گفته هنوز در کشور سویه لامبدا مشاهده نشده، اما این هشدار را هم داده است که «این سویه در کشور‌هایی مانند آمریکا و ترکیه گزارش شده است و اگر مراقب نباشیم و پروتکل‌ها را رعایت نکنیم، لامبدا می‌تواند موج بعدی ما باشد».

شدت بیماری لامبدا بیش از نوع های گذشته است

مینو محرز متخصص بیماریهای عفونی در این زمینه می گوید: واریانت لامبدا در آمریکای جنوبی شناسایی شده و مطالعه بر روی این جهش جدید ویروس کرونا در حال انجام است. طبق تحقیقات واریانت جدید کرونا تحت عنوان لامبدا از قدرت سرایت و انتقال بیماری بالاتری نسبت به جهش‌های قبلی برخوردار بوده و احتمالا شدت بیماری اش هم بیشتر از نوع‌های قبلی کروناست.

وی، تب بالا یا حس گرمای شدید در سینه و پشت، سرفه کردن مداوم، گلودر، سردرد و از دست دادن حس بویایی و چشایی را از علائم مهم ابتلا به لامبدا کرونا برشمرده و می گوید: این گونه با گونه های دیگر کرونا نیز تفاوتی ندارد فقط قدرت سرایت پذیری آن به افراد دیگر فوق العاده بالاست.

محرز ادامه می دهد: واریانت جدید لامبدا جوانان را بیشتر از نوع‌های قبلی درگیر می‌کند. اگر مردم فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت نکنند، باعث می‌شود تا ابتلای یکی از اعضا، همه افراد خانواده را درگیر کند، افراد تا قبل از انجام واکسیناسیون در هنگام خروج از منزل و حضور در مراکز شلوغ باید از ماسک استفاده کنند و به هیچ‌وجه شستن دست‌ها با آب و صابون را فراموش نکنید. مردم باید از برگزاری دورهمی‌های خانوادگی بپرهیزند تا زنجیره انتقال بیماری کرونا قطع شود.

گزارشی در مورد ورود لامبدا در کشور نداشتیم

عاطفه عابدینی دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ نیز در این زمینه می گوید: تاکنون گزارش موثقی در خصوص ورود ویروس لامبدا به کشور نداشتیم و در مورد شایعاتی هم که عنوان می‌کنند این موتاسیون در استان‌های شمالی دیده شده و باید بگویم که این استان‌ها درگیر پیک پنجم کرونا هستند، به ویژه بعد از تعطیلات تهران و البرز میزان درگیری در استان‌های گلستان، مازندران و مقداری هم گیلان افزایش یافته است اما تا الان در آن‌ها شاهد سکانس تایید شده سویه لامبدا نبودیم.

عابدینی تصریح می کند: این ویروس برای اولین بار در در کشور پرو شناسایی و بعد از آن در کشورهای دیگر هم دیده شد، البته نه به مقدار زیاد و به نظر می‌رسد این سویه بیشتر در آمریکای جنوبی شیوع داشته باشد و بر اساس گزارشی که در تاریخ ۲۴ جولای منتشر شده ۵۲۵ مورد ابتلا به واریانت لامبدا در کل دنیا مشاهده شده که از این تعداد ۸۷ مورد مربوط به آلمان، ۸۶ مورد در آرژانتین، ۷۵ بیمار در مکزیک، ۸ نفر در مصر، ۶ مورد در انگلیس، ۳ بیمار در کانادا و یک مورد هم در کشورهای پرتغال و ترکیه شناسایی شده و به علاوه این بیماری در کشورهای آمریکا، فرانسه، اسپانیا، کلمبیا و رژیم اشغالگر قدس هم دیده شده و لازم به ذکر است که مشاهده این واریانت در کشورهای همسایه ایران احتمال ورود این سویه را به کشور بالا می‌برد.

وی ادامه می دهد: هنوز اطلاعات چندانی در خصوص این ویروس نداریم، اما به نظر می‌رسد این موتاسیون نسبت به واریانت‌های قبلی مسری‌تر باشد.

منبع:
1. ایرنا/ «لامبدا» چه کسانی را گرفتار می‌کند؟
2. ایسنا/ یک متخصص عفونی مطرح کرد: احتمال بالای ورود سویه لامبدا به ایران
3. بیمارستان ابن سینا/ لامبدا؛ نام سویه جدید ویروس کرونا
4. میزان/ جولان گونه «لامبدا» در مرز ایران
5. اقتصاد 24/ جهش‌های ویروس کرونا؛ درباره سویه لامبدا چه می‌دانیم؟
6. صدا و سیما/ شیوع سویه مرگبار "لامبدا"در شرق آسیا