به گزارش راسخون؛ این روزها که کرونا پر قدرت‌تر از همیشه جولان می‌دهد، با جهش دیگری از این ویروس مواجه هستیم، هیچ کس نمی‌داند ویروس کرونا که از آن به عنوان کووید ۱۹ یاد می‌شود قرار است تا کی و چه زمانی جهش داشته باشد؛ هر چند به تازگی اسم‌هایی از جهش کلمبیایی، لامبدا، «مو» (Mu) و... به گوش رسید که نشان می‌دهد انگار قرار است حالا حالاها اسم‌های متفاوت و سرایت‌های بیشتری از این ویروس را شاهد باشیم؛ در این گزارش به سویه مو، تازه‌ترین جهش ویروس کرونا می‌پردازیم:

سویه مو، پنجمین جهش ویروس کرونا که سازمان جهانی بهداشت آن را «زیر نظر» گرفته است

«مو» (Mu) (که به بی.۶۲۱.۱ نیز شناخته می‌شود) پنجمین سویه ویروس کرونا است که سازمان جهانی بهداشت آن را در رده «زیر نظر» قرار داده، این جهش ابتدا در ژانویه ۲۰۲۱ در کلمبیا مشاهده شد و اکنون، سویه غالب در این کشور و همسایه‌‌اش، اکوادور، است‌.

کرونا مو چیست؟

استاد گروه ویروس‌شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران ویژگی‌های سویه MU کرونا را که به‌تازگی مطرح شده است، تشریح کرد.

دکتر مختاری آزاد درباره ویژگی‌های سویه MU کرونا که به‌تازگی مطرح شده است، گفت: این نوع ویروس سویه‌ای است که در ژانویه در کلمبیا شناسایی شد و بعد در اواخر مرداد ماه به عنوان یک سویه جدید پذیرفته شد.

وی افزود: ظاهرا سویه MU در مقایسه با سویه لامبدا که همه نگران آن هستیم، قدرت بیشتری دارد و شاید بسیار زود بتواند در طبقه واریانت‌هایی از کرونا قرار بگیرد که موجب نگرانی می‌شوند. زیرا موتاسیون‌هایی در آن ایجاد نشده که البته هنوز ثابت نشده، اما مقالاتی وجود دارد که نشان می‌دهد سویه MU، چه به صورت طبیعی افراد به کرونا مبتلا شده باشند و چه واکسن زده باشند، شاید بتواند از سیستم ایمنی فرار کند. به نظر می‌آید که از لامبدا مهم‌تر است.

مختاری آزاد که در یک برنامه تلوزیونی صحبت می‌کرد، گفت: برخی کشورهای اروپایی یک تا دو مورد از این سویه را گزارش کرده‌اند. نمی‌توان هیچ ویروس تنفسی را محدود کرد. به نظر می‌رسد که سویه MU قوی‌تر از لامبدا باشد. ممکن است بعدها این واریانت در کشورها بچرخد، اما هنوز سازمان جهانی بهداشت قبول نکرده که این سویه می‌تواند جزو سویه‌های نگران‌کننده باشد.

«مو» خطرناکتر است یا کرونای لامبدا؟

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به بیان توضیحاتی در خصوص ویروس‌های جدید و جهش یافته «مو» و «لامبدا» پرداخت. حسین کیوانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در خصوص اثربخشی واکسن‌های موجود در مقابل ویروس‌های جدید و جهش یافته «مو» و «لامبدا» گفت: در مورد این ویروس‌ها اوضاع آنگونه که تبلیغ می‌کنند، نیست و طبیعی است که هر چه قدر جلوتر می‌رویم و تغییرات در ویروس افزایش پیدا می‌کند، اثر بخشی واکسن‌های تزریق شده کاهش می‌یابد. وی ادامه داد: در خصوص «مو» که سویه جدیدی است و در کلمبیا دیده شده، مشاهده است که حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از افراد واکسینه شده به این ویروس مبتلا می‌شوند، اما این به این معنی نیست که واکسن‌ها در مقابل سویه‌های جدید ایمنی ندارند، بلکه واکسن‌ها موثر هستند، ولی اثربخشی آن‌ها ضعیف‌تر شده و آنتی‌بادی محافظت کننده آن‌ها کمتر است.

این متخصص ویروس شناسی ضمن اشاره به اینکه می‌توان برای ایجاد ایمنی در مقابل این واریانت‌ها از دز سوم واکسن و یا واکسن‌هایی که از این ویروس‌های جهش‌یافته ایجاد شده باشند، استفاده کرد، در پاسخ به این سوال که آیا شدت بیماری زایی در واریانت‌های «مو» و «لامبدا» بیش از سویه‌های قبلی است؟، افزود: هنوز مطالب اثبات شده‌ای در خصوص افزایش شدت بیماری‌زایی و مرگ‌ومیر در این سویه‌ها وجود ندارد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به این سوال دیگری مبنی بر اینکه در حال حاضر خطرناک‌ترین ویروس جهش یافته کرونا کدام است؟، توضیح داد: سویه‌های جدید از نظر بیماری زایی شدیدتر نشدند، اما سرعت انتشار آن‌ها افزایش پیدا کرده و تاکنون بیشترین سرعت انتشار را دلتا را داشته است چرا که سویه‌های «مو» و «لامبدا» هنوز به طور گسترده شیوع پیدا نکرده اند.

وی افزود: اگر «مو» و «لامبدا» به سویه غالب در جامعه تبدیل شوند و ۷ تا ۸۰ درصد از مواردی که مبتلا می‌شوند، از واریانت‌ها باشند، در آن صورت باید بررسی کنیم که این سویه‌ها چه خصوصیاتی را دارند و برای مثال باید ببینیم که آیا این ویروس‌ها زودتر فرد را از پای در می‌آورند؟ یا نه آرام‌تر هستند؟ و امکان بررسی این مسائل تا زمانی این سویه‌ها واریانت غالب در جامعه نشوند و ویروس در حال چرخش از سویه‌ها نباشد، وجود ندارد و نمی‌توان در این خصوص اظهار نظر کرد.

این متخصص ویروس شناسی با بیان اینکه این واریانت‌ها در کشورهایی که شناسایی شده اند، سویه غالب محسوب نمی‌شود، اظهار کرد: اگر این ویروس‌ها در آن جوامع غالب شوند، ممکن است در یک قومیت و یا نژاد دیگر رفتار متفاوتی داشته باشند و از این رو هیچ چیز در مورد آن‌ها قابل پیش‌بینی نیست.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه دلتا ایران را با بحران مواجه کرد، آیا تصور می‌کنید، ورود این ویروس‌ها به کشور بتواند ما را مجددا با بحران دیگری مواجه کند؟، متذکر شد: خیر، چنین اتفاقی بعید به نظر می‌رسد و اصلا قابل پیش‌بینی نیست و بر اساس مطالعات ویروس شناسی و اپیدمیولوژی بعید به نظر می‌رسد ما بعد از این با بحران‌های بدی رو به رو شویم هر چند مردم همچنان باید رعایت پروتکل‌های جدی بگیرند و آن‌ها را رعایت کنند.

شناسایی «مو»؛ گونه جدید ویروس کرونا

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده در حال رصد نوع جدیدی از کرونا ویروس به نام Mu است که برای اولین بار در ماه ژانویه در کلمبیا کشف شده و در اروپا و کشورهای آمریکای جنوبی در حال شیوع است.

نام‌های جدیدی برای انواع جهش یافته ویروس کرونا به جای نام کشورها در نظر گرفته شده است، انواع ویروس کرونا با حروف الفبای یونانی نامگذاری می‌شوند، در حال حاضر انواع مختلف ویروس کرونا با کشور مبدا مورد استفاده قرار می‌گیرد تا نام علمی آن‌ها به عنوان مثال B.۱.۱.۷، "نوع انگلیسی" و B.۱.۳۵۱ "نوع آفریقای جنوبی" تعیین شده است.

هدف از این کار جلوگیری از ارتباط انواع ویروس کرونا با کشورهایی است که برای اولین بار در آن‌ها ظاهر شده است، نام‌های جدید تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی عبارتند از B.۱.۱.۷ معروف به نوع انگلیسی «آلفا»، B.۱.۳۵۱ معروف به نوع آفریقای جنوبی «بتا»، P.۱ معروف به نوع برزیلی «گاما» و B.۱.۶۱۷ معروف به نوع هندی نیز دلتا نامیده شدند.

چرا ویروس کرونا تغییر می‌کند؟

انواع مختلف ویروس‌ها هنگامی به وجود می‌آیند که ژن‌های ویروس تغییر کنند یا جهش پیدا کنند. ذات ویروس‌های RNA مانند ویروس کرونا است که به تدریج تکامل یافته و تغییر می‌کنند. همه ویروس‌ها _ از جمله SARS-CoV-۲، ویروسی که باعث COVID-۱۹ می‌شود _ با گذشت زمان تکامل می‌یابند.

وقتی ویروس از خود نسخه‌برداری یا کپی می‌کند، گاهی اوقات کمی تغییر می‌کند که این برای ویروس طبیعی است. این تغییرات "جهش" نامیده می‌شود. از ویروسی با یک یا چند جهش جدید به عنوان "نوع" ویروس اصلی یاد می‌شود. جهش در ویروس نه جدید است و نه غیر منتظره. همه ویروس‌های RNA با گذشت زمان جهش می‌کنند، برخی بیشتر از دیگران. به عنوان مثال، ویروس‌های آنفلوانزا اغلب تغییر می‌کنند، به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند هر ساله واکسن جدید آنفلوانزا بزنید.

چه عواملی باعث تغییر ویروس به نوع جدید می‌شود؟

وقتی ویروس به طور گسترده در جمعیتی در گردش است و باعث عفونت‌های زیادی می‌شود، احتمال جهش ویروس افزایش می‌یابد. هرچه ویروس فرصت بیشتری داشته باشد، همانندتر می‌شود و فرصت بیشتری می‌یابد تا تغییر کند. اکثر جهش‌های ویروسی تأثیر کمی بر توانایی ویروس در ایجاد عفونت و بیماری دارند. اما بسته به جایی که تغییرات در موارد ژنتیکی ویروس واقع شده است، ممکن است بر خصوصیات ویروس تأثیر بگذارد، مانند انتقال (به عنوان مثال ممکن است به راحتی کم و بیش گسترش یابد) یا شدت آن (به عنوان مثال ممکن است باعث بیماری شدید یا خفیف شود).

آیا جهش ویروس کرونا جدید وجود دارد؟

در حال حاضر ویروس‌های مختلف کرونا ویروس SARS-CoV-۲ را مشاهده می‌کنیم که با نسخه اول که از چین منتشر شد متفاوت است. یک نسخه جهش یافته ویروس کرونا در جنوب شرقی انگلیس در سپتامبر سال ۲۰۲۰ شناسایی شد. این نوع که امروزه با عنوان B.۱.۱.۷ شناخته می‌شود، به سرعت به شایع‌ترین نسخه ویروس کرونا در انگلستان تبدیل شد که حدود ۶۰٪ از ابتلاء را تشکیل می‌دهد. این نوع ویروس در اکثر کشورها شکل غالب ویروس کرونا است.

شناسایی سویه «مو» در کلمبیا

در واقع سازمان جهانی بهداشت سویه‌های خاص یا سویه‌هایی را که باید پایش و پیگیری شوند، با حروف الفبای یونانی نامگذاری می‌کند تا همگان بتوانند نام آن را به راحتی تلفظ کنند همچنین از کاربرد نام کشورها و هرگونه اتهام زدن به کشور خاصی جلوگیری شود.

این سازمان اعلام کرد پایش نوع جدیدی از ویروس کرونا به نام «مو» (Mu) را آغاز کرده که برای اولین بار در ماه ژانویه در کلمبیا شناسایی شده است، این سازمان در هفته‌نامه همه‌گیرشناسی خود با موضوع همه‌گیری کووید ۱۹ نوشته است که سویه جدید ویروس کرونا با نام علمی «۱.۶۰۱ B» به عنوان «سویه بعدی» ویروس کرونا طبقه بندی شده است.

سازمان جهانی بهداشت تصریح کرده که این سویه دارای جهش‌هایی است که می‌تواند خطر مقاومت در برابر واکسن یا اصطلاحاً «فرار ایمنی» داشته باشد و تأکید می‌کند که برای درک بهتر ویژگی‌های آن به مطالعات بیشتری نیاز است.

سازمان جهانی بهداشت تصریح کرده که این سویه دارای جهش‌هایی است که می‌تواند خطر مقاومت در برابر واکسن یا اصطلاحاً «فرار ایمنی» داشته باشد و تأکید می‌کند که برای درک بهتر ویژگی‌های آن به مطالعات بیشتری نیاز است.

جهش‌های جدید و تأثیر آن روی خواص ویروس

همه ویروس‌ها از جمله «سارس ک وو۲» که باعث ابتلا به کووید ۱۹ می‌شود، با گذشت زمان جهش می‌یابند، بیشتر جهش‌ها یا روی خواص ویروس تأثیر اندکی دارند یا اصلاً هیچ تأثیری ندارند. با این حال جهش‌های خاصی می‌توانند برخی خواص و تأثیرات ویروس مانند نحوه انتشار، شدت بیماری ناشی از آن، اثربخشی و مقاومت در برابر واکسن‌ها، داروها، ابزارهای تشخیصی یا سایر اقدامات بهداشتی و اجتماعی را تغییر دهند. از اواخر سال ۲۰۲۰، ظهور سویه‌هایی از ویروس که خطر بیشتری برای سلامت همگانی در جهان ایجاد می‌کنند باعث شد تا سازمان جهانی بهداشت سویه‌ها و موارد نگران کننده را برای اولویت‌بندی فعالیت‌های پایشی و پژوهشی در سطح جهانی مشخص کند.

چهار سویه نگران کننده از ویروس کرونا کدام است؟

سویه مو اولین بار در ماه ژانویه در کلمبیا شناسایی شد و از آن زمان تاکنون وجود این سویه در سایر کشورهای آمریکای جنوبی و اروپا نیز گزارش شده است. در حال حاضر سازمان جهانی بهداشت بر این باور است که چهار سویه نگران کننده از ویروس کرونا از جمله انواع آلفا در ۱۹۳ کشور و دلتا در ۱۷۰ کشور جهان وجود دارد و پنج سویه جهش‌یافته دیگر از جمله «مو» باید تحت نظارت قرار بگیرند.

سازمان جهانی بهداشت تاکید دارد اگرچه شیوع جهانی نوع مو در بر پایه موارد گزارش شده کاهش یافته و در حال حاضر کمتر از ۰،۱ درصد است، اما شیوع آن در کلمبیا و اکوادور به طور پیوسته افزایش یافته و به ترتیب به ۳۹ و ۱۳ درصد رسیده است.

سویه «مو» نشان‌دهنده ویژگی بالقوه فرار ایمنی

نوع Mu ویروس کرونا بنام «مو» دارای سویه با جهش‌های مختلف است که نشان‌دهنده ویژگی بالقوه فرار ایمنی است، در واقع می‌توان گفت این سویه جدید کرونا به نوعی واکسن گریز است. نگرانی‌های گسترده‌ای در مورد ظهور جهش‌های جدید ویروس وجود دارد، زیرا نرخ عفونت در سطح جهانی در حال افزایش است و نوع بسیار قابل انتقال دلتا به ویژه در میان افراد واکسینه نشده و در مناطقی که اقدامات ضدویروس کاهش یافته رو به رشد است.

سویه «مو» کرونا از نظر علمی به «B. ۱.۶۲۱» معروف است و به عنوان «سویه بعدی» معروف است، بنابر اعلام سازمان بهداشت جهانی، این سویه دارای ویژگی‌هایی است که نشان دهنده خواص بالقوه‌ای برای مقاومت در برابر اثرات واکسن است. در حال حاضر سویه دلتا در ۱۷۰ کشور و سویه آلفا نیز در ۱۹۳ کشور شناسایی شدند.

منبع:
1. فارس/ جهش‌های ویروس کرونا، چالش کنترل همه‌گیری/ از سویه «مو» چه می‌دانیم؟
2. دنیای اقتصاد/ کرونای «مو» چیست؟
3. دنیای اقتصاد/ ویروس کرونای مو این ویژگی ها را دارد+فیلم
4. مشرق نیوز/ «مو» خطرناکتر است یا کرونای لامبدا؟