مصطفی قمری وفا اعلام کرد: بانک مرکزی حدود یک میلیارد دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی اختصاص داد. روند تامین ارز تجاری به صورت روان در جریان است و بخشی از این یک میلیارد دلار تخصیص یافته به واردات کالاهای اساسی، از محل منابعی است که به تازگی در دسترس بانک مرکزی قرار گرفته است.
این در حالی است که به تازگی مطرح می‌شود که بیش از ۳.۵ میلیارد دلار مسدود شده‌ی ایران در یکی از کشورها آزاد و در حال ورود به چرخه تجاری کشور است.
طلسم مطالبات ده‌ها میلیارد دلاری ایران از پول‌های بلوکه‌شده نفتی با خبر یکی از مدیران رسانه‌ای دولت در حال شکسته‌شدن است. طی ۳ سال اخیر بازگشت تحریم‌های ثانویه آمریکا موج جدیدی از بدهی کشورهای خریدار نفت به ایران را رقم زد. دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده با اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، نقش محوری در دوره جدید تحمیل فشارهای مالی علیه ایران ایفا کرد.
روز جمعه علی نادری، مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی در توییتی نوشت: «کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، اخیرا بیش از ۳.۵ میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری کشور است.»
این گزارش کوتاه رسانه‌ای در پی دغدغه‌های چند روز اخیر مبنی بر التهابات ارزی و تأثیر آن بر افزایش فشارهای معیشتی منتشر شد. با وجود پیگیری‌های همشهری از نمایندگان مجلس و برخی اتاق‌های بازرگانی منشأ آزادسازی این پول‌ها مشخص نشد و نسبت به آن اعلام بی‌اطلاعی کردند.
کره‌جنوبی، ژاپن، چین، عراق و عمان در زمره بدهکاران نفتی به ایران هستند. آخرین اخبار مربوط به مذاکرات آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در ارتباط با کره‌جنوبی منتشر شده بود. با تشدید گلایه‌های ایران از این کشور برای بازگرداندن پول‌های بلوکه‌شده، وزارت امور خارجه کره‌جنوبی دوشنبه هفته پیش اعلام کرد که معاون وزیر امور خارجه این کشور گفت‌وگویی درباره ایران با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران داشته است. براساس برخی گزارش‌ها، بدهی کره‌جنوبی به ایران در ازای خرید میعانات گازی در ۲ بانک این کشور، مجموعاً به ارزش ۷ میلیارد دلار است که از شهریور ماه ۱۳۹۷ به بهانه تحریم‌های آمریکا پرداخت نشده. از آن زمان تاکنون سفرهایی بین مقامات ۲ کشور انجام شد و رایزنی‌هایی صورت گرفت که عملاً تاکنون تحولی در این زمینه رخ نداده است. علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ۲۱ مهر ماه در توییتی با اشاره به گفت‌وگوی تلفنی خود با همتای کره‌ای نوشت: در تماس تلفنی آقای چوی جونگ کان، قائم‌مقام وزارت خارجه کره‌جنوبی به وی خاطرنشان کردم تنها اقدام مؤثر و سریع آن کشور، در رفع محدودیت منابع ایران در کره‌جنوبی و جبران خسارات وارده است که می‌تواند نقش مؤثری در ترمیم وجهه آسیب‌دیده این کشور نزد مردم ایران داشته باشد.
قبل از آن حسین تنهایی، رئیس اتاق مشترک ایران و کره‌جنوبی هم با اشاره به ۷ میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی در شهریورماه گفته بود: «کره‌جنوبی اقداماتی را انجام داده و مشغول رایزنی با مقامات کشور آمریکاست تا با لغو برخی از تحریم‌ها به‌طور استثنا زمینه آزادشدن پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی فراهم شود و این پول‌ها به ایران بازگردد.»
انتقادها نسبت به پیروی کره‌جنوبی از فشارهای تحریمی آمریکا علیه ایران با اقدام حاشیه‌برانگیز اخیر سفیر کره در تهران تشدید هم شد. سفیر این کشور با حضور در یکی از بیمارستان‌های تهران ۲ هزار ماسک اهدایی همراه خود برده بود که واکنش‌های منفی زیادی به همراه داشت. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه این اقدام سفیر را در حد یک طنز خواند و گفت هیچ ملتی برنمی‌تابد که دست ملت دیگری در جیبش باشد.
آزاد سازی ۳.۵ میلیارد دلار از پول بلوکه شده ایران مربوط به کدام کشور است؟
یحیی آل اسحاق در مورد ادعایی که در فضای مجازی مطرح شده مبنی بر اینکه ۳.۵ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شده است اظهار کرد: آزاد سازی ۳.۵ میلیارد دلاری که از آن صحبت شده مربوط به عراق نیست و احتمالا مربوط به کره جنوبی باشد.وی با اشاره به آخرین وضعیت تجاری ایران و عراق گفت: وضعیت تجارت ایران و عراق نسبتا آرام و در حال انجام است. صادرات ما به عراق بعد از چین در مقام دوم قرار گرفته است، مشکلاتی در این زمینه وجود دارد اما در عین حال کار به خوبی پیش می‌رود و نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری را تجربه می‌کند. در حال حاضر هم حجم مبادلات الان بیش از ۵ میلیارد دلار است.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با اشاره به مشکلات آبی بین ایران و عراق و ترکیه تصریح کرد: دولت ترکیه درحال ساختن حدود ۲۰ سد روی رود فرات است، ایران و عراق به دلیل این اقدام ترکیه در منابع آبی خود به مشکل برمی‌خورند، از همین جهت بین ایران، عراق و ترکیه چالش‌هایی به وجود آمده است.
وی افزود: دولت ترکیه اقدام خود را شروع کرده و تا کنون نیز سدهای بزرگی روی رود فرات ایجاد کرده است.
سیگنال مهم برای قیمت دلار
قیمت دلار به نرخ‌های عجیبی رسیده است. آن طور که رسانه‌های مختلف از جمله اکوایران گزارش داده قیمت دلار تا مرز ۲۸۴۰۰ تومان افزایش یافته که این رقم از ابتدای سال تاکنون سابقه نداشته است.
با این حال هنوز بازار ارز واکنش قابل توجهی در چند وقت اخیر نسبت به این اتفاق نداشته و حتی روند قیمت دلار صعودی شده است.
پیش از این، حسن روحانی، رئیس جمهور سابق گفته بود در صورت آزادسازی هفت میلیارد دلار پول‌های ایران در کره جنوبی قیمت دلار تا مرز ۱۵ هزار تومان هم کاهش می‌یابد اما معلوم نیست چرا این بار با وجود آزادسازی مبلغی معادل نصف آن رقم بازار ارز هیچ واکنشی نشان نداده است.
از سوی دیگر عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در دولت قبل نیز اخیرا در پست اینستاگرامی خود توضیح داده بود که چاپ پول در دولت قبل بدون پشتوانه نبوده بلکه با اتکا به دارایی‌های مسدود شده ایران در کشورهای دیگر بوده است.
پس از این برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که با این اقدام دولت سابق حتی در صورت آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در دیگر کشورها، تاثیر این اتفاق بر قیمت دلار چندان نباشد. چرا که قبلا بانک مرکزی از چنین پشتوانه‌ای بهره برده بود.
آزادسازی ۳.۵ میلیارد دلار بصورت اسکناس بعید است
یک کارشناس اقتصادی اظهار داشت: بازگشت این منابع به ایران بسیار بعید به نظر می‌رسد چراکه مستلزم انتقال اسکناس به کشورمان بوده و این اقدام بسیار سختی است به همین دلیل معمولا با کشورهایی که پول بلوکه شده ایران را در اختیار دارند، توافق می‌شود که به‌ازای آن اقلام و کالای بشر دوستانه وارد شود.احمد عزیزی درباره انتشار خبر آزادسازی 3.5 میلیارد دلار از منابع مسدود ایران اظهار داشت: در ابتدا باید به این نکته توجه شود که بازگشت این منابع به ایران بسیار بعید به نظر می‌رسد چراکه مستلزم انتقال اسکناس به کشورمان بوده و این اقدام بسیار سختی است به همین دلیل معمولا با کشورهایی که پول بلوکه شده ایران را در اختیار دارند، توافق می‌شود که به‌ازای آن اقلام و کالای بشر دوستانه وارد شود.
وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اثرگذاری انتشار این خبر در بازار ارز گفت: اگر امروز در بازار ارز التهابی ایجاد شده باشد این روند بازار دقیقا برعکس و خلاف نیت و هدف منتشرکنندگان این خبر بوده که این نشان می‌دهد که بازار نه تنها به این اخبار اعتماد ندارد بلکه این دست از اخبار را منفی تلقی می‌کند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه البته این واکنش بازار فقط به یک عامل بستگی ندارد، ادامه داد: اساسا اگر فرض کنیم این موضوع عامل مهمی در خبرهای روز بوده و در بازار اثر داشته، این روند بازار نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران و مراجع رسمی اعتبار خود را بین مردم و بازار از دست داده‌اند و مردم براساس تجربه خودشان این اخبار را تفسیر می‌کنند.
عزیزی افزود: فارغ از اینکه این تفکر و باور درست است یا نه مردم اینطور تشخیص داده‌اند که این اخبار برای منظورهای خاص و پوشش واقعیت‌های دیگری منتشر می‌شوند.
وی تاکید کرد: فرض بر اینکه این خبر اثر مثبتی در بازار به دنبال داشت و باعث کاهش قیمت ارز می‌شد اما با توجه به ساختار اقتصادی و انتظارات منفی، بعد از چند روز شاهد آن بودیم که اثر آن مستهلک شده و دوباره قیمت ارز بالا می‌رفت که معتقدم این بی‌ثباتی قیمت‌ها ناشی از بی‌اعتمادی و عدم تعادل در بازار است.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که قیمت‌ها علامت هستند و علت را باید در جایی دیگر بررسی کرد. در حالی که ما با قیمت‌ها مبارزه می‌کنیم در واقع خودمان را از علامت‌ها محروم می‌کنیم و با سایه‌ها جدال می‌کنیم.
وی درباره نحوه ورود این پول‌های بلوکه شده، گفت: نزدیک به یقین کشورهای طرف معامله با ایران که بخشی از پول‌های کشورمان را به صورت بلوکه شده در اختیار دارند، مجوزهایی را از مقامات خزانه‌داری امریکا دریافت کرده‌اند که بتوانند به ازای این مبالغ کالا آن‌هم در محدوده اقلام بشر دوستانه با ایران تهاتر کنند.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به سؤال چرایی غیبت خبر در رسانه‌های جهان تاکید کرد: برای بازار ارز در دنیا اخباری از این دست اهمیتی ندارد چراکه حجم معاملات ارز در روز به چیزی حدود 6 هزار میلیارد دلار می‌رسد بنابراین در بازار وسیع ارز در دنیا این ارقام قابل توجه نیستند که دنیا به آن بپردازد و برای رسانه‌های جهانی این موضوع جذابیتی ندارد و فقط برای بازار ایران مهم به نظر می‌رسد.
عزیزی گفت: البته این ارقام در مقابل نیازهای کشورمان قابل توجه نیست چراکه قبل از تحریم‌ها متوسط سالانه حجم تجارت خارجی کشور نزدیک به 200 میلیارد دلار در سال بود اما در حال حاضر با تقاضای سرکوب شده و معوق این عدد به یک سوم حجم تجارت ایران در سال 1390 رسیده است.
رقم بدهی‌ها به ایران چقدر است؟
درباره اعداد و ارقام طلب‌های نفتی ایران گزارش‌های متعددی از زبان مقامات مرتبط وجود داشته است. در یک فایل صوتی که اردیبهشت‌ماه از محمدجواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه منتشر شد، او گفته بود: «ما نزدیک ۱۰ میلیارد در کره‌جنوبی داریم و ۶ الی ۷ میلیارد در عراق داریم و اینها پول جاری ماست که قفل شده در خارج و از روزی که بایدن (رئیس‌جمهور جدید آمریکا) آمده هیچ تحولی ندیده‌ایم.»
برخی منابع ازجمله بانک مرکزی به حجم مطالبات ایران از کشورهای دیگر همچون عراق نیز اشاره داشتند. منابع ارزی بلوکه‌شده ایران در عراق ۵میلیارد دلار اعلام شده بود. برخی منابع خبری هم اعلام کردند با تحریم‌های اولیه و ثانویه‌ای که آمریکا علیه ایران اعمال کرده، حدود ۴۰ میلیارد دلار منابع ارزی ایران در کشورهای دیگر مسدود شده است. چین با ۲۰ میلیارد دلار، هند با ۷ میلیارد دلار، کره‌جنوبی با ۷ میلیارد دلار، عراق با ۵ میلیارد دلار و ژاپن با ۱.۵ میلیارد دلار، کشورهای بدهکار به ایران به‌حساب می‌آیند. همچنین در برخی گزارش‌های دیگر به حجم بدهی ۵ میلیارد دلاری عمان به ایران نیز اشاره شده بود.
پس از اعمال تحریم‌های ضدایرانی آمریکا در سال‌های اخیر، میلیاردها دلار دارایی ایران در بانک‌ها و مؤسسات مالی این کشورها مسدود شده است و دولت سیزدهم با شروع به‌کار خود از شهریورماه سعی کرده است از طریق رایزنی با کشورهایی مانند کره‌جنوبی، ژاپن، عراق و عمان قفل این پول‌ها را باز کند. براساس گزارشی که خبرگزاری جمهوری اسلامی روز جمعه منتشر کرد منابع مسدودی ایران در هند ۷ میلیارد دلار عنوان شد. در همین گزارش اشاره شده بود با این که برخی ادعاها بدهی عراق به ایران را ۲ میلیارد دلار اعلام می‌کنند، اما بانک مرکزی ایران کل بدهی عراق به ایران را حدود ۵ میلیارد دلار عنوان کرده است.
منبع:
1. ایلنا/ آزادسازی ۳.۵ میلیارد دلار بصورت اسکناس بعید است/ حجم تجارت کشور به یک‌سوم سال ۱۳۹۰ رسید/ سیاست‌گذاران اعتبار خود را بین مردم از دست داده‌اند
2. ایسنا/ از سوی بانک مرکزی آزادسازی منابع مسدودی ایران تایید شد
3. تجارت نیوز/ سیگنال مهم برای قیمت دلار / آزادسازی ارزهای مسدود شده / پیش‌بینی دلار در شنبه
4. سلام نو/ آزاد سازی ۳.۵ میلیارد دلار از پول بلوکه شده ایران مربوط به کدام کشور است؟بل
