گروه تحریر الشام یکی از گروههای نظامی و سیاسی فعال در سوریه است که در سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این گروه به عنوان یک نهاد شبهنظامی و سیاسی در عرصه جنگ داخلی سوریه شناخته میشود و نقش مهمی در تحولات این کشور ایفا کرده است.
تشکیل گروه تحریر الشام
گروه تحریر الشام در سال 2017 از ادغام چندین گروه مختلف از جمله جبهه النصره که خود به عنوان شاخهای از القاعده در سوریه فعالیت میکرد، تشکیل شد و رهبریت آن را "ابومحمد الجولانی" بر عهده گرفت."ابومحمد الجولانی" با نام اصلی "احمد حسین الشرع" در دهه 1980 در کشور سوریه به دنیا آمد و از دوران جوانی در گروههای تروریستی همچون؛ القاعده در عراق فعالیت میکرد. او ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با "ابومصعب الزرقاوی" یعنی گرداننده گروه تروریستی القاعده در عراق، داشت.
الجولانی در سال 2003 همزمان با حمله ارتش آمریکا به کشور عراق و اشغال نظامی این کشور به عراق رفت و در صفوف القاعده حضور داشت و به سرعت توانست در این گروه جایگاه بالایی به دست بیاورد و همانطور که گفتیم از نزدیکان سرکرده القاعده در عراق شد.
این گروه در ابتدا به عنوان یک نیروی جهادیِ افراطی شناخته میشد، اما به تدریج تلاش کرد تا خود را به عنوان یک نیروی سیاسی و نظامی مستقل معرفی کند.
این گروه به دنبال ایجاد یک حکومت به ظاهر اسلامی در سوریه است که البته با سرنگونی دولت بشار اسد و تأسیس یک دولت جدید در سوریه محقق خواهد شد!
این گروه، تاکنون تأثیرات قابل توجهی بر وضعیت سیاسی و نظامی سوریه داشته است و توانسته است با کنترل بخشهایی از استان ادلب و مناطق اطراف آن، توازن قوا را در جنگ داخلی سوریه تغییر دهد. در این میان باید توجه داشت که فعالیتها و جنگهای این گروه و درگیریهای مرتبط با آن، منجر به بروز بحرانهای انسانی و آوارگی میلیونها نفر شده است.
ارتباط تحریر الشام با ترکیه
در این میان باید توجه داشت که طی سال های گذشته، روابط هیئت تحریر الشام با کشور ترکیه همواره خوب بوده است؛ زیرا این کشور همواره از الجولانی و اعضای هیئت تحریر الشام برای تحریک گروههای مخالف دولت سوریه و ناآرام نگهداشتن شمال این کشور حمایت کرده است و ترکیه حامی اصلی هیئت تحریر الشام و سرکرده آن بهشمار میرود.کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند که اگر حمایتهای همه جانبه دولت ترکیه نبود، هیئت تحریر الشام هرگز نمیتوانست به حضور نظامی خود در منطقه ادامه دهد و مناطق وسیعی را در ادلب کنترل کند؛ بهویژه اینکه ادلب از مهمترین مسیرهای ترانزیتی بین ترکیه و گروههای تروریستی در شمال سوریه بهشمار میرود که از حیث استراتژیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
جنگ با سبک و سیاق تحریرالشام
گروه تحریر الشام به عنوان یکی از گروههای اصلی مخالف دولت بشار اسد، در درگیریهای نظامی با نیروهای دولتی سوریه نقش فعالی ایفا کرده است. این درگیریها معمولاً با خشونتهای شدید همراه بوده و منجر به تلفات انسانی و تخریب زیرساختهای بسیاری شده است. این گروه همچنین با دیگر گروههای مسلح، از جمله برخی گروههای ملیگرا، درگیر بوده است.تحریر الشام در برخی از عملیاتهای خود از سلاحهای سنگین و پیشرفته استفاده کرده است که منجر به افزایش شدت خشونت در درگیریها میشود. این گروه از تاکتیکهای نامتقارن مانند حملات غافلگیرانه و کمین برای مقابله با نیروهای دولتی و دیگر گروههای مسلح استفاده میکند.
درگیریها و عملیاتهای نظامی تحریر الشام، تاکنون تأثیرات منفی زیادی بر جمعیت غیرنظامی داشته است. بسیاری از غیرنظامیان در نتیجه این درگیریها آواره شده و به مناطق دیگر پناه بردهاند در حالی که این گروه به دلیل برخی از اقدامات خود، از جمله دستگیریهای غیرقانونی، شکنجه و نقض حقوق بشر، تحت انتقادهای جدی از سوی جوامع بینالمللی قرار گرفتهاند.
آنچه که در این میان حائز اهمیت است؛ خشونتهای مرتبط با تحریر الشام و درگیریهای مستمر در سوریه است که منجر به بروز بحرانهای انسانی گستردهای شده است و میلیونها نفر از مردم سوریه به دلیل جنگ و خشونت این گروه آواره شدهاند و نیاز به کمکهای انسانی دارند. خشونتهای مستمر و درگیریها باعث ایجاد ترس و ناامنی در میان مردم محلی شده و به تفرقه و تنشهای اجتماعی دامن زده است.
در این راستا باید توجه داشت که در برخی مواقع، تحریر الشام تلاش کرده است تا با اتخاذ رویکردهای ملایمتر و کاهش خشونت، خود را به عنوان یک بازیگر سیاسی مشروع معرفی کند. این تلاشها شامل همکاری با دیگر گروهها و نهادهای محلی برای تأمین امنیت و خدمات عمومی بوده است.
گروه تکفیری تحریرالشام که ادعا میکند از القاعده جدا شده است، همچنان ایدئولوژی این گروه را که شباهت زیادی به ایدئولوژی داعش دارد، دنبال میکند و بعد از حضور فعال در بحران تروریسم ۲۰۱۱ سوریه، امروز تبدیل به ابزاری برای صهیونیستها شده است.
نتیجهگیری:
خشونت و درگیریهای مرتبط با گروه تحریر الشام به عنوان یکی از عوامل اصلی بحران در سوریه شناخته میشود. این گروه با وجود تلاش برای کسب مشروعیت و ارائه خدمات به مردم، همچنان با چالشهای جدی در زمینه خشونت و تأثیرات انسانی مواجه است. آینده این گروه و نقش آن در تحولات سوریه به شدت تحت تأثیر وضعیت امنیتی و اجتماعی این کشور قرار دارد. گروه تحریر الشام و داعش هر دو از گروههای افراطی فعال در خاورمیانه هستند که در جنگ داخلی سوریه نقش مهمی ایفا کردهاند.در این میان باید توجه داشت که جنگ سوریه با گروه های مخالف؛ یک جنگ داخلی محسوب نمیشود چرا که این جنگ را غربیها به راه انداختند. در واقع؛ همزمان با شروع توافق آتش بس بین حزب الله لبنان و رژیم صهیونیستی عملیات گروهک تروریستی تحریر الشام در حلب شروع شد و این شهر سقوط کرد. رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان به اهدافش نرسیده است به همین دلیل دامنه جنگ را به سوریه کشانده و خواستار سقوط آن است.