خط
نورای اصفهانی

(وف 1070 ق)، خطاط. به قول محمدصالح اصفهانى وى از شاگردان میرعماد و همردیف تراباى اصفهانى بود. به هندوستان رفت و به سلك شاگردان ملا سلیمان درآمد. میرزا سنگلاخ آورده كه نورا فرزند صدرالشریعه اصفهانى و ملقب به مشكین قلم بوده و میرعماد خط او را به خط رشیدا ترجیح مى‏داده است و نیز گوید كه به امر شاه عباس ...

مرجان اسلامی

(ز 1097 ق)، خطاط. از آثار وى: قرآن نیم ربعى، دو صفحه‏ى افتتاح متن و حاشیه مذهب عالى، نسخ كتابت خفى متوسط، با رقم: «قد تم هذا المصحف الشریف على یدى الفقیر الحقیر مرجان عفى عنه... 1065»؛ یك قطعه رقاع سه دانگ جلى و نسخ كتابت خفى متوسط، با رقم: «فقیر مرجان الاسلامى فى 1097».[1] اثر اوست: قرآن نیم‏ربعى، ...

مرتضی قلی

(ز 1250 ق)، خطاط. از آثار وى: یك نسخه «دعاى كمیل» نیم ربعى، جلد روغنى، سرلوح مرصع، دو صفحه‏ى اول و حاشیه‏ى تشعیرسازى مذهب، نسخ كتابت خفى متوسط، با رقم: «چه گشت فتحعلیشاه جد پدر حیدر بریخت از قلم مرتضى قلى گوهر» «فى 1246»؛ یك قطعه نسخ كتابت خوش، با رقم: «چو گشت فتحعلیشاه جد پدر حیدر بریخت از قلم ...

مرتضی قلی شاملو

(ز 1053 ق)، نقاش، خطاط و شاعر، متخلص به مرتضى. از بزرگان طایفه‏ى شاملو بود كه در زمان شاه صفى سمت ایشیك آقاسى باشى دیون و دیوان بیگى یافت و در زمان شاه عباس دوم به رتبه‏ى قورچى‏باشى رسید. بعد به علتى معزول و پس از مدتى انزوا به حكومت اردبیل معین شد. او همچنین در عصر شاه سلیمان صفوى به حكومت قم رسید. ...

عبدالصمد شیرین قلم

(س دهم ق)، نقاش، خطاط و شاعر. ملقب به شیرین قلم. هنگامى كه همایون شاه در سال 951 ق جهت سیاحت و دیدار شاه طهماسب به ایران آمد، از شاه صفوى خواست كه تعدادى از هنرمندان را همراه وى روانه‏ى هندوستان سازد؛ این امر به دستور شاه طهماسب انجام گرفت، اما وى به عبدالصمد و میر سید على اجازه‏ى این سفر را صراحتا اعلام ...

معبیداللَّه شیرین رقم

(س یازدهم و دوازدهم ق)، خطاط. از خوشنویسان گمنام است. از آثار وى: یك قطعه بقلم دو دانگ و كتابت خوش، با رقم: «فقیر میر عبیداللَّه شیرین رقم»؛ یك قطعه به قلم دو دانگ و كتابت خوش، با رقم: «كتبه الفقیر میر عبیداللَّه». ...

عبداللَّه شیرین رقم

(س یازدهم ق)، خطاط. خوشنویس گمنام است. و به خط وى، یك قطعه به قلم دو دانگ و كتابت خوش در كتابخانه‏ى آستان قدس رضوى است كه چینن رقم دارد: «القیر المذنب، میر عبداللَّه شیرین رقم، غفر ذنوبه و ستر عیوبه». ...

شیرعلی

(س نهم ق)، خطاط و شاعر. صاحب «مناقب هنروران» وى را از كاتبان كتابخانه‏ى بایسنقر میرزا دانسته كه در فن معما ماهر بوده و طبعى صوفیانه داشته است. در كتاب «مجالس النفائس» آمده كه حالا مدتى است عزلت اختیار كرده و تا زمان تالیف این تذكره 896 ق، هنوز مى‏زیسته است، و اگر چنین باشد انتساب وى به دوره‏ى بایسنقر ...

ابوالفتح شیرازی

(تو 1244 ق)، خطاط. در شیراز متولد شد و در همان جا تحصیل كرد و در خط تحریر و سیاق سرآمد شد. وى چندین سفر به تهران رفت و به محاسبه‏ى دیوانى فارس پرداخت و سپس به شیراز بازگشت. به سال 1293 ق، تاریخ تالیف فارسنامه‏ى ناصرى، در قید حیات بود. ...

محمدهادی شیرازی

(ز 1091 ق)، خطاط. از آثار وى: یك نسخه «اصول و فروع كافى» نیم ورقى، مجدول و مذهب، سركتاب سرلوح مرصع مذهب، جلد ساغرى ضربى گل و بوته، به خط نسخ كتابت خفى خوش، با رقم: «على ید العبد الراجى محمدهادى الشیرازى، سنه احدى و تسعین و الف 1091»، در كتابخانه‏ى سلطنتى. ...

عبدالحسین زرین قلم خوانساری

(س سیزدهم ق)، خطاط. از خوشنویسان دوره‏ى ناصرالدین‏شاه قاجار بود. كتیبه‏ى سر در ورودى صحن و كتیبه‏ى پیشانى ایوان شمالى مزار حضرت عبدالعظیم در شهر رى، به خط وى است كه به قلم پنج دانگ كتیبه‏ى خوش نوشته و رقم «... السلطان ناصرالدین‏شاه قاجار...كتبه عبدالحسین الخوانسارى زرین قلم» دارد. ...

مبارک شاه زرین قلم

(س هشتم ق)، خطاط. ملقب به زرین قلم. او از مردم تبریز و معاصر مبارك شاه دمشقى سیوفى و از شاگردان یاقوت مستعصمى بود. وقتى كه سلطان اویس جلایر در نجف، بر مزار حضرت على (ع) عمارتى بنا كرد، به جهت خوابى كه از حضرت دید، به مبارك شاه زرین قلم سفارش فرمود كتابت كتیبه‏ى عمارت را به عهده بگیرد. از آثار او: چهار ...

حسن زرین قلم

(س سیزدهم و چهاردهم ق)، خطاط، نقاش و شاعر. خوشنویس تصویرگر بود كه به هفت قلم خط و كتابت طغراهاى تزیینى تسلط كامل داشت. او در ابتكار و تلفیق خطوط مهارت داشت و در بطن آنها تصاویر مذهبى به وجود مى‏آورد آثار نقاشیخط وى بین رجال و اعیان آن دوره بسیار دیده شده است. زرین قلم شعر نیز مى‏سرود. از آثار او: مرقعى ...

حسام الدین زرین قلم

(س دهم ق)، خطاط. به خط وى، یك قطعه از مرقع نسخ كتابت خفى خوش در موزه‏ى اسلامى ترك موجود است و رقم «نمقه الفقیر حسام‏الدین زرین قلم فى سنه 995» دارد. ...

حسن زرین خط

(تو 1273 ش)، خطاط. از خطاطان معروف معاصر است. وى در مكتب خانه‏هاى زمان قدیم به تصحیل انشاء و خط و معلومان پرداخت و چون در خوشنویس مستعد بود، در همان مكتب خانه به تعلیم خط مشغول شد. به دلایل اختلافاتى كه بین وى و استادش روى داد، تعلیم خط را رها كرد، تا این كه پس از چند سال به نزد استاد عمادالكتاب مى‏رود ...

محمود مصطفوی ادیب شیرازی

(وف ح 1310 ش)، خطاط و ادیب. در خط نستعلیق شیوه شیرینى داشت و بسیار خوش مى‏نوشت. در شیراز وفات یافت. از آثار وى: كتابهاى «دبستان الفرصه»، «بحور الالحان» كه از مؤلفات میرزا نصیرالدین فرصت شیرازى است و در بمبئى چاپ شده؛ همچنین «كلیات سعدى» تصحیح شوریده به قلم او كتابت شده است. ...

رضاقلی ادیب شیرازی

(وف 1330 ق)، خطاط و شاعر. وى از اهالى شیراز بود، خط نستعلیق را خوش مى‏نوشت و گاهى شعر مطایبه‏آمیز مى‏گفت. در شیراز درگذشت و در تكیه‏ى حافظیه دفن شد. از آثار او: یك نسخه «مناجات» خواجه عبداللَّه انصارى، به قلم نیم دودانگ متوسط، با رقم: «حرره الفقیر رضا قلى ادیب شیرازى 1307 غفرله»؛ یك نسخه «پند لقمان»، ...

محمدحسین ادیب شیرازی

(س دوازدهم و سیزدهم ق)، خطاط و شاعر، متخلص به ادیب. وى از سادات شیراز و از سلسله‏ى ذهبیه بود. گویند تخلصش با كمالاتش چندان بى‏مناسبت نبود. او مردى معقول و آرام و خوش محاوره بود و در شعر بیشتر به غزل رغبت داشت. خط نستعلیق را نیز خوب مى‏نوشت. ...

ملا آقابابا

(ز 1293 ق)، عالم و خطاط. در «فارسنامه‏ى ناصرى» آمده كه در تمامى كمالات خصوصاً در خط تحریر و انشاء و نجوم به پدر خویش اقتدا كرده است. وى در 1293 ق هنگام تألیف «فارسنامه» در قید حیات بود. آخوند آقابابا بیشتر در خط شكسته و نستعلیق مهارت داشته است. ...

علی گنبدی

(1364 -1287 ق)، فقیه، عارف و خطاط. در قریه‏ى گنبد از توابع ملایر چهار فرسنگى همدان متولد شد. پس از تحصیل مقدمات به اصفهان رفت و پس از 12 سال اقامت در اصفهان به نجف اشرف عزیمت و در محضر درس آخوند خراسانى و آقا سید محمد كاظم یزدى حضور یافت و پس از فراغت از درس به وطن بازگشت و بقیه‏ى عمر را در همان گنبد ...