از آنجا که در نجد پهناور ایران، هر یک از تیره‌های ایرانی به یکی از زبانها و گویشهای ویژه‌ی خود سخن می‌گفتند، از دیرباز وجود یک زبان فراگیر که وسیله‌ی تفاهم میان آنان باشد، نیازی سخت آشکار بود. در زمان...

گونه‌ها و متون صُوَر دوگانه‌ی زبان‌اند. در برخی از زبان‌ها، كه دگرگونی در آنها به كندی روی داده است، این دو می‌توانند یكدیگر را تكمیل یا تبیین كنند. این رابطه در میان صورت‌های نوشتارهای كهن و گونه‌های...

در زبان عربی برای ساختن صفت نسبی از اسم، «ـ یّ» به اسم می‌افزایند: عراقیّ، مصریّ. در فارسی، برای ساختن صفت نسبی «ـ ی» بدون تشدید به اخر اسم افزوده می‌شود. شهری، روستایی، شیرازی.

آن دسته از كلمه‌های عربی متداول در فارسی كه با تغییر زبرِ و زیر و پیش، معنای آنها تغییر می‌كند

فارسی زبانان تلفظ بسیاری از واژه‌های عربی را كه داخل زبان فارسی شده، به اقتضای ساختمان دستگاه آوایی خود یا عوامل دیگر تغییر داده‌اند. با این حال اُدبا و فضلا می‌كوشند تلفظ اصلی آنها را در گفتار و نوشتار...

زبان به سوی كوتاهی و آسانی تلفظ و نرمی آواها گرایش دارد. زبانِ گفتار سریع‌تر و آسان‌تر از زبان نوشتار تحول و دگرگونی می‌پذیرد. مردم در گفتارهای روزانه صداهای كلمات را درهم می‌شكنند تا تندتر مطلب خود را...

زبان فارسی كه مردم سرزمین‌های ایران و تاجیكستان و بخشی از افغانستان به آن سخن‌ می‌گویند گونه‌های فراوانی دارد، ولی ما در این كتاب، تنها به گونه‌هایی از زبان فارسی كه مردم ایران به آن سخن‌ می‌گویند یا‌...

مطالبی كه به زبان فارسی نوشته می‌شود، ممكن است یا از نظر محتوایی دارای اِشكال‌هایی باشد، یا از نظر تلفظ واژگان و ساختار دستوری، خطاها و نارسایی‌هایی در آن باشد، و سرانجام ممكن است جمله‌های آن آشفته و نابه‌سامان...

واژگانی هم هستند که به همان پرندگان می‌مانند. با این تفاوت که واژه در هر فصلی تغییر مکان نمی‌کند، بلکه هر جای رفت، ماندگار می‌شود، برای همیشه، شاید بهتر است گفته شود: تا پایان عمر خود. واژه‌ای که به خانه‌ای...

یكی از دستاوردهای علمی قرن بیستم این بود كه پرده از راز سیاسی بودن زبان بركشید. در حقیقت توتالیتریسم روسی و هیتلری خود پرده در خویشتن شد. زبان فارسی كنونی بیش از زبانهای دیگر دنیا از این دیدگاه درخور توجه...