مسیر جاری :
نوشته های غیرپزشکی جرجانی
رساله ای است به عربی در موضوع اخلاق که در آن جرجانی از مبارزه با نفس و لذت های دنیوی سخن گفته است. این کتاب از معدود آثار جرجانی است که نسخه ی خطی قسمت هایی از آن موجود است. شاید نخستین مآخذی که این اثر
نوشته های پزشکی جرجانی
این اثر مهم ترین و بزرگ ترین کتاب پزشکی به زبان فارسی است و نیز مهم ترین عامل اشتهار جرجانی در تاریخ پزشکی ایران و جهان اسلام به شمار می آید. ذخیره خوارزمشاهی نه یک کتاب بلکه دایرة المعارفی است که تمام...
زندگانی سیّد اسماعیل جرجانی
اسماعیل بن حسن بن محمد بن احمد حسینی، معروف به سید اسماعیل جرجانی، پزشک و دانشمند نامدار شیعه مذهب ایرانی است که در قرون پنجم و ششم هجری می زیست (بیهقی، ، ص172؛ ابن ابی اصیبعه، ج2، ص31).
سیاست و فرهنگ در عصر جرجانی
در میانه ی قرن پنجم هجری، سلسله ی سلجوقی در ایران به حکومت رسید. نابسامانی های اجتماعی و سیاسی در این دوران امکانی را برای سلجوقیان فراهم آورد که دایره ی فتوح خود را گسترش دهند. آنان سرزمین های اسلامی...
بررسی رساله «تسطیح الصور» اثر ابوریحان بیرونی
همچنان که می دانیم، برای نقشه های جغرافیایی یا نقشه های ستارگان آسمان باید سطوح کروی را روی سطح مستوی (صفحه ی راست) تصویر کرد. در گذشته این فن را تسطیح می نامیدند. رساله ی تسطیح الصور و تبطیح الکور
بررسی کتاب «تحدید نهایات الاماکن» اثر ابوریحان بیرونی
این کتاب که نام کامل آن تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن است یکی از مهم ترین آثار دنیای قدیم درباره ی جغرافیای ریاضی به شمار می رود. در این کتاب از تعیین عرض و طول جغرافیایی شهرها و میل دایره...
بررسی کتاب «إفراد المقال» اثر ابوریحان بیرونی
نام کامل این رساله مهم که در 30 باب به زبان عربی درباره ی سایه ها و مسائل و محاسبات مربوط به آن نوشته شده إفراد المقال فی أمر الظلال است که «مقاله ای یگانه و بی نظیر درباره ی سایه ها» معنی می دهد. برخی...
بررسی کتاب «استیعاب» اثر ابوریحان بیرونی
کتاب استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب که در این کتاب با عنوان مختصر استیعاب از آن یاد شده، نباید با رسالات دیگری از ابوریحان چون استیعاب فی علم (یا معرفه) الاسطرلاب اشتباه گرفته شود. استیعاب یکی...
بررسی کتاب «استخراج الأوتار» اثر ابوریحان بیرونی
ابوریحان در فهرستی که در 427 ق از آثار خود فراهم آورده به دو کتاب درباره ی محاسبه ی وترهای دایره اشاره کرده است: یکی اِسْتخراجُ الاَوْتار فی الدائِره بِخواصَّ الخَطَّ المُنْحَنی [الواقِع] فیها؛ یعنی یافتن...
بررسی کتاب «التفهیم» اثر ابوریحان بیرونی
در واقع وی قصد داشته خودآموزی مقدماتی برای ریحانه و دیگر علاقه مندان به احکام نجوم بنویسد و به همین سبب مطالب کتاب را در قالب پرسش هایی از جانب شاگرد و پاسخ آن از جانب استاد تنظیم کرده، زیرا به گمان وی...