فن برنامه سازي تلويزيوني 1

برنامه سازي تلويزيوني بر خلاف ذهنيت شايع ، مثل فيلمسازي ، يک کار خلاقه و هنري است . اما ويژگيهاي هنري تلويزيون به واسطه کيفيت تصوير، نوع ارتباط با مخاطب ، توليد انبوه برنامه ها و شرايط تماشاي آن همواره از سوي دست اندر کاران حرفه اي صنعت تصوير ناديده گرفته شده است .

مجتمع تلويزيوني

استوديوهاي مدرن تلويزيوني شکلهاي گوناگوني به خود مي گيرند اما آنچه در همه استوديوها مشترک است ، جو توليدي حاکم بر آنهاست . حال و هواي غير قابل وصفي آکنده از اضطراب و جنب و جوش و تحرک و سازندگي ، همه دست اندرکاران تهيه يک برنامه ( بازيگران و گروه فني ) را در بر مي گيرد .

استوديوي تلويزيوني

1 – علامت سر در تلويزيون حاکي است که مسئولين برنامه مشغول تمرين مدار بسته برنامه هستند.
2 – در گردشي به اطراف استوديو ، هنر طراح صحنه به چشم مي خورد .
3 – چراغهاي آويز متصل به دکورها يا مستقر بر کف استوديو .
4 – ميکروفن متصل به انتهاي بازوي تحرک بوم صدا ، بازيگران را در اطراف اتاق تعقيب ميکند .
5 – کارگردان برنامه از اتاق کنترل توليد توضيح مي دهد که چگونه تغييري کوچک در موقعيت بازيگران نماي بهتري را امکان پذير مي سازد .

اتاق کنترل توليد ( اتاق فرمان (

استوديو تلويزيوني از وراي پنجره شيشه اي دو جداره اتاق کنترل توليد ديده مي شود . در بعضي از مراکز اتاقهاي کنترل در سطحي بالاتر از استوديو قرار گرفته اند .
آنچه در اين اتاقها بيش از هر چيز ديگر به چشم مي آيد مونيتورها ( بازبين تصوير ) هستند . اين مونيتورها به طور پيوسته تصاوير دوربين هاي استوديو و ساير منابع تصويري استوديو را به نمايش مي گذراند .

اتاق کنترل فني تصوير ( نودال (

امروزه تنوع دوربين هاي پيچيده و حساس تلويزيوني شگفت آور است. اما معمولا در استوديوها از دوربين هاي بزرگ تر و سنگين تري استفاده مي شود . اين دوربين ها معمولا بر پايه هيدروليک يا سه پايه چرخدار نصب شده و کابل چند رشته اي آنها از طريق پريز ديوار استوديو به واحدهاي کنترل تصوير ( ccu ) که در اتاق کنترل فني تصوير قرار دارند متصل مي شود . در بعضي مراکز تلويزيوني ، اتاق هاي کنترل فني تصوير ( نودال ) و کنترل توليد ( اتاق فرمان ) در يکديگر ادغام مي شوند .

اتاق کنترل صدا

اتاق کنترل صدا نيز در کنار اتاق کنترل توليد واقع است و بين آنها يک پنجره شيشه اي است . در اين مکان ، مسئول ترکيب صدا ( صدابردار) پشت ميز بزرگ کنترل صدا مي نشيند . در اتاق کنترل صدا ، شخص ديگري با دستگاههاي پخش صفحه ( گرامافون ) و نوار صوتي کار مي کند . از طرف ديگر ، صدا بردار مي تواند اشاره ها و فرمانهاي کارگردان برنامه را نيز در زمينه هماهنگي کيفي صدا و تصوير از طريق سيستم ارتباط داخلي بشنود .

پرسش و پاسخ

1_ آنچه در همه استوديوها مشترک است .
√الف – جو توليدي حاکم بر آنهاست .
ب – حال و هواي غير قابل وصف است .
ج – نورهاي موجود در آنجاست .
د – گزينه الف و ج صحيح است .
2_ دوربين هاي بزرگ و سنگين استوديوها عموما بر پايه هاي ............ يا ............... نصب شده اند .
الف – پايه هاي ثابت يا سه چرخه .
√ب – پايه هيدروليک يا سه چرخه .
ج – پدستال يا پايه هاي ثابت .
د – پايه هيدروليک يا پايه هاي ثابت.
3_ علاوه بر کارگردان فني ، تکنسينهاي ديگري نيز در تهيه يک برنامه تلويزيوني شرکت دارند از جمله :
الف – مدير تدارکات .
ب – مدير هماهنگي .
√ج – نور پردازي .
د – مدير صحنه و تصوير برداري .

تلويزيون چگونه عمل مي کند

تصويب مطلوب بديهي است اگر خواهان کيفيتي خوب براي تصاوير تلويزيوني باشيم آن را در وضوح کامل ، رنگ طبيعي و معقول ، گستره وسيع تر روشنايي ، تصويرهاي برجسته و صداي استوديو فونيک ، جستجو خواهيم کرد . چگونگي عملکرد تلويزيون ، تصوير صحنه داخل استوديو از طريق عدسي بر صفحه کوچک لامپ دوربين مي افتد . اين صفحه داراي سطحي است که از هزاران نقطه ريز يا عناصر حساس به نور تشکيل شده است . هر نقطه اين سطح بر حسب اينکه چه مقدار نور از چه بخشي از صحنه به آن مي رسد داراي بار الکترونيکي مي شود . بر روي اين صفحه ( فتوکاتد يا صفحه حساس ) طرحي از نقاط داراي بار الکترونيکي پديد مي آيد که هر نقطه آن با سايه روشنهاي صحنه متناسب است .

يک تفنگ الکترونيکي در داخل لامپ دوربين ، باريکه مدادي از ذرات الکترونيکي توليد مي کند . اين باريکه نشانه گير طرح نقاط داراي بار الکترونيکي روي صفحه حساس لامپ دوربين را جارو مي کند . باريکه مزبور حين « جارو » صفحه حساس به صورت خطي ، هر عنصر تصويري را در مسير خود خنثي کرده و با اين عمل جريان الکترونيکي متغيِّري ايجاد مي کند .

تلويزيون رنگي

در تلويزيون رنگي ، سطح لامپ گيرنده با طرحهاي نقطه اي مرتبي از 3 نوع فسفر پوشيده شده است و هنگامي که باريکه الکترونيکي به آنها برخورد مي کند تحريک شده و تشعشعهايي به رنگ قرمز ، سبز و آبي ايجاد مي کند. اين رنگهاي اوليه با يکديگر جمع مي شوند و گسترده وسيعي از رنگها را به وجود مي آورند . هر رنگ را مي توان به بخش هاي مختلف نور قرمز ، سبز و آبي تجزيه کرد . از اين رو براي بخش تلويزيوني يک صحنه به طريقه رنگي، آن را به رنگ هاي اوليه تجزيه مي کنيم .

جزئيات تصوير :

ريزترين جزئياتي که در يک تصوير تلويزيوني قابل تفکيک است بدين گونه تعيين مي شود .
که يک سيستم با چه سرعتي مي تواند در فرآيند جاروزني از يک رنگمايه ديگر تغيير مي کند . اين نرخ تغيير بر حسب فرکانس اندازه گيري مي شود

پرسش و پاسخ

1 – دو خصوصيت از خصوصيات تصوير مطلوب :
الف – تصوير صحنه داخل استوديو و خارج از استوديو.
√ب – گستره وسيع تر روشنايي و صداي استريو فونيک.
ج – وضوح کامل و تصوير رنگي .
د – گزينه ب و ج صحيح است .
2_ در تلويزيون رنگي ، سطح لامپ گيرنده با طرحهاي نقطه اي مرتبي از ................. پوشيده شده است .
الف – 5 نوع مختلف فسفر .
ب – 2 نوع فسفر .
√ج – 3 نوع فسفر .
د – 4 نوع مختلف فسفر.
3_ يک تصوير يا قاب کامل در هر ثانيه ........... يا ............... بار جارو مي شود .
الف – 30 يا 35 بار .
ب – 20 يا 25 بار .
ج – 15 يا 20 بار.
√د – 25 يا 30 بار .
4_گستره رنگ مايه اي موجود در يک تصوير تلويزيوني در واقع بين ......... روشنايي لامپ تصوير و ............لامپ قرار مي گيرد .
الف – حداقل – سطح روشن .
√ب – حداکثر – سطح تاريک .
ج – حداکثر – سطح روشن .
د – حداقل – سطح تاريک .

دوربين تلويزيوني

عدسي :
عدسي دوربين از مجموعه اي تک عدسيهاي به هم پچيده اي تشکيل شده است که در محفظه اي لوله اي شکل قرار مي گيرند . اين تک عدسيها چنان طرح شده اند که هرگونه عيب اپتيکي را به حداقل برسانند ؛ بيراهي يا عدم تطابق کانوني به طور کلي دو نوع عدسي وجود دارد . عدسي هاي با فاصله کانوني ثابت وعدسيهاي با فاصله کانوني متغيّر .
سيستم عدسي
1 ) عدسي با فاصله کانوني ثابت
اين نوع عدسي در هر فاصله اي از موضوع ، تصويري با اندازه معين به دست مي دهد .
2 ) سيستم برجک عدسي
در اين سيستم عدسي هاي متعددي با فاصله کانوني ثابت به کار رفته است که فاصله کانوني آنها با هم تفاوت دارد و هر يک بخش مشخصي از صحنه را مي پوشانند .

3 ) عدسي زوم
اين عدسي فاصله کانوني متفاوت دارد بنابراين بدون تعويض عدسي يا حرکت دوربين مي توان اندازه هاي مختلف تصوير را در محدوده گستره عدسي به دست آورد .
4 ) فاصله کانوني
زاويه پوششي يک عدسي و اندازه تصوير موضوع با فاصله کانوني عدسي بستگي دارد .
5 ) زاويه عدسي
تصويربردار به نماهايي که زواياي مختلف عدسي ارائه مي کنند آشنا مي شود و اين زوايا در هر سيستم قطع تصوير يکسان خواهند بود .

واپيچيدگي پرسپکتيو

هنگامي به وجود مي آيد که زاويه عدسي دوربين با زاويه ديد بيننده کاملا متفاوت باشد . زاويه ديد بيننده در حدود 24 درجه و از چشم تا دو طرف پرده تلويزيون است .

عدسي بلند کانون

با کمک عدسي بلند کانون يا عدسي طاويه باريک از فاصله نسبتا دور مي توان بخشهاي کوچکي از موضوع را انتخاب کرد . مزيت اين عدسي هنگامي آشکار مي شود که دوربين به علل ناهمواري ، زمين ، موانع سر راه ، ثابت بودن دوربين و غيره قادر به نزديک شدن به موضوع نيست .
1 ) آثار واپيچيدگي تصويري
2 ) کاربرد دوربين

عدسي کوتاه کانون

اين عدسي حتي زماني که نزديک موضوع باشد ديد کلي و وسيعي از صحنه ارائه مي کند .
1 ) آثار واپيچيدگي تصويري
2 ) کاربرد دوربين

عدسيهاي مکمل

در پاره اي از موارد اندازه عدسي با اهداف کارگردان در تصوير برداري متناسب نيست و کاهش افزايش زاويه عدسي ضرورت دارد . در چنين شرايط با اتصال عدسي مکمل به عدسي دوربين مي توان فاصله کانوني و در نتيجه زاويه ديد آن را تغيير داد .
از پراستفاده ترين اين نوع عدسيها ميتوان عدسي مکمل مثبت را نام برد که به عدسي کلوزآپ يا عدسي کپي نيز معروف است . عدسي مکمل مثبت فاصله کانوني عدسي اصلي را کاهش داده و در نتيجه زاويه عدسي را بازتر مي کند . عدسي مکمل منفي نتيجه اي معکوس دارد يعني با نگاه داشتن آن در امتداد بازو ، تصويري کوچک و مستقيم در آن تشکيل مي دهد.

عدسي زوم

1- گستره زوم
پيشرفتهاي تکنولوژيکي و طرحهاي مبتکرانه اپتيکي موجب پيدايش عدسيهايي با فاصله کانوني متغير عدسي زوم شده است . با استفاده از اين عدسي مي توان در محدوده گستره اين تغييرات زواياي متنوعي را انتخاب کرد . با چرخاندن دسته اي که روي اين عدسي قرار دارد زاويه عدسي تغيير مي کند به طوري که ميتوان تصوير نزديکي از چشم انسان تهيه کرد . يا اينکه همه اندام او را در ناحيه کوچکي از تصوير قرار داد .
2 – کاربرد عدسي زوم
عدسي زوم محدوديتهاي خاصي دارد : قيمت گزاف ، پيچيدگي بيشتر ، اتلاف نور ، حجم و وزن زياد .
3 – مزاياي عدسي زوم
بزرگترين حسن عدسي زوم اين است که به کمک آن مي توان زواياي دلخواه را به سرعت انتخاب کرد . در صورتي که همان طور که ياد آور شديم ، در سيستم عدسيهاي با فاصله کانوني ثابت ، تغيير فاصله کانوني عدسي مستلزم تعويض عدسي است و از اين رو وقت گير است .

4 – معايب عدسي زوم
از آنجا که تغيير زاويه عدسيهاي زوم به سادگي انجام مي گيرد به تاثيري که اين تغييرات بر جاي مي گذارند توجه چنداني نمي شود . در تغيير زاويه عدسي زوم پرسپکتيو به طرز نامناسبي واپيچيده مي شود و زواياي مختلف احساس متفاوتي از عمق صحنه را القاء مي کنند . از ديگر معايب عدسي زوم مي توان فقدان عملکرد ثابت در گستره زوم را نام برد. به طوري که در زوم به جلو وضوح تصويري تغيير کرده و روشنايي تصوير کاهش مي يابد 5 – افزايش گستره عدسي زوم
گستره عدسيهاي زوم محدود است و وسيع کردن آن اشکالات طراحي و ساخت را به دنبال خواهد داشت ، از اين جهت بعضي از سازندگان وسايل اپتيکي ، عدسيهاي مکمل افزايشي ( مثبت ) را براي تغيير گستره عدسي به نسبت 5/1 ، 2 يا 3 عرضه کرده اند .

تنظيم وضوح تصوير

1_روشهاي واضح کردن تصوير
1 ) به کمک حلقه وضوح که بر روي عدسي قرار دارد .
2) به کمک دکمه اي که در يک طرف بدنه دوربين قرار دارد .
3 ) به کمک دسته گرداني که در انتهاي دسته پان قرار دارد .
2_لزوم تنظيم وضوح تصوير
يک عدسي بيشترين وضوح را تنها در فاصله اي ارائه مي کند که در آن نقطه واضح شده باشد هر چه از اين نقطه که فاصله وضوح ( FD ) خوانده مي شود دور شويم ، وضوح تصويري نيز به تدريج کاهش مي يابد تا آنجا که تصوير محو شده و ديگر نمي توان آن را واضح دانست .
3_مشکلات واضح کردن تصوير
واضح کردن عدسي زوم هنگامي که در حالت زاويه باز باشد عمل دقيقي نيست ، دليل اين امر عمق ميدان قابل ملاحظه اي است که در اين حالت وجود دارد و فاصله دقيق وضوح را به راحتي نمي توان ديد .
4_ حداقل فاصله وضوح
هر عدسي را مي توان از گستره اي از بي نهايت تا سطحي که در فاصله کمي از دوربين قرار دارد واضح کرد . نزديک تر از اين سطح به دوربين وضوح تصويري وجود نخواهد داشت . اين سطح را حداقل فاصله وضوح مي خوانند .

دهانه عدسي

تغيير دهانه عدسي دو عمل را به طور همزمان انجام مي دهد :
1 – تنظيم مقدار نوري ( روشنايي تصوير ) که بر لامپ دوربين ( سطح فيلم ) مي تابد .
2 – تغيير عمق ميدان صحنه

فر نوردهي و فرو نوردهي

اگر لامپ دوربين از بخشي از صحنه نور اضافي دريافت کند رنگهاي آن بخش بيش از حد نور خورده و در يکديگر مخلوط مي شوند . در اين حالت ، آن بخش از تصوير روشنايي خيره کننده اي پيدا کرده و اصطلاحا مي سوزد . نوردهي صحيح از طريق تنظيم دهانه عدسي براي حصول بهترين جلوه تصويري انجام مي شود .

عدد f

تغييرات دهانه به کمک درجاتي انجام مي شود . اين درجات به عدد f يا عدد انتقالي( T ) معروفند . تغيير عدد f بر مقدار عبور نور از عدسي تاثير مي گذارد . اعداد f استاندارد روي عدسي عبارتند از 4/1 ، 2 ، 8/2 ، 5/3، 4، 6/5 ، 8 ، 11 ، 16 ، 22 ، 32 هر چه دهانه بازتر باشد عدد f کوچکتر مي شود

دهانه هاي مورد استفاده

عدسيهاي با کيفيت بالا قادرند تصاوير واضحي در بازترين دهانه خود ايجاد کنند ، به خصوص هنگامي که به دليل کمبود نور در محيط يا به منظور محدود کردن عمق ميدان ( براي جدا کردن موضوع از ساير نواحي ) از اين دهانه استفاده مي شود .

صافيهاي چگالي خنثي

اگر مقدار نور موجود در صحنه با ديافراگم انتخابي شما سازگار نباشد و تغيير دهانه نيز عملي نيست معمولا از صافيهاي چگالي خنثي کمک گرفته ميشود .

حساسيت لامپ دوربين

همه دوربين هاي تلويزيوني به يک حداقل نور کلي نيازمندند تا تصاوير شفاف و واضحي با درجه بندي رنگمايه اي خوب توليد کنند . شدتهاي نوري مورد نياز به حساسيت اصلي لامپ دوربين ، رنگ مايه هاي صحنه ، فضا سازي مورد نظر و عمق ميدان مناسب بستگي دارد .

پايه هاي دوربين هاي سبک

انعطاف در بهره برداري از يک دوربين به نحو قابل ملاحظه اي متاثر از پايه اي است که استفاده مي کنيد .

پايه هاي ثابت

در بعضي از برنامه ها ، استفاده از پايه هاي کاملا ثابت مطمئن ترين و ساده ترين روش نصب دوربين است از انواع پايه هاي ثابت مي توان سه پايه را نام برد که روي زمين قرار گرفته است و دوربين را در حالت متعادل حفظ مي کند .

سه پايه چرخدار

ساده ترين وسيله نصب دوربين سه پايه چرخدار است . حرکت دوربين بر روي سه پايه چرخدار به راحتي انجام مي گيرد اما کنترل آن هميشه آسان نيست .

پدستال

اين وسيله رايجترين پايه هاي دوربين تلويريوني است و از قابليت مانور فوق العاده اي برخوردار است . ارتفاع پدستال متغير است و از 9% متر تا 8/1 متر بالا و پايين مي رود . از مزاياي پدستال اين است که مي توان ارتفاع آن را حين حرکت به اطراف تغيير داد . پدستال انواع گوناگون دارد و مهمترين آنها پدستال هواي فشرده ، پدستال هيدروليکي ، پدستال تعادلي و پدستال ميل لنگي را مي توان نام برد .

جرثقيل کوچک

( پانورام – دالي مين تن ) در برنامه هاي تلويزيوني يا فيلمبرداري خارج از استوديو مورد استفاده قرار مي گيرد . ارتفاع جرثقيل کوچک تغيير و گستره آن بيشتر از پدستال است ( از 6% متر تا 2 متر ) از مزاياي جرثقيل کوچک عبور از موانع موجود در پيش زمينه ( ميز و صندلي ) و امکان نزديکي بيشتر به موضوع است

جرثقيل بزرگ

جرثقيلهاي بزرگ انواع مختلفي دارند :
جرثقيل شوراي تحقيقات سينمايي که ارتفاعي بين 45 % متر تا 7/2 متر را مي پوشاند و جرثقيلهاي ديگري که به علت سنگيني و جثه بزرگشان روي ماشين سوار مي شوند و ارتفاعشان از 1 متر تا 2/8 متر قابل تغيير است .

سکوهاي هيدروليک ( بالابر ؛ جرثقيل سايمون)

سکوهاي بالابر هيدروليکي قادرند ارتفاع دوربين را از 8/1 تا 30 متر تغيير دهند . از اين سکوهاي بالابر در تصوير برداري نماهاي زاويه بالا و نماهاي بسيار دور استفاده مي کنند .

دوربين هاي کنترل از راه دور

در برنامه هايي که تحرک کمتري دارند ( اخبار و استوديوهاي کوچک اعلان برنامه ) مي توان از دوربين هاي نصب شده بر پدستال استفاده کرد . سيستم کنترل دوربين از راه دور قادر است اطلاعات مربوط به کنترل 100 نما با تغييرات مفصلي پان و تيلت ، زوم ، وضوح دهانه يا ارتفاع پدستال را در حافظه خود نگه دارد .

اصول اساسي کار دوربين

تصوير برداري خوب ترکيبي از آگاهي هاي فني ، سرعت انتقال ، بينش هنري و قدرت پيش بيني خطرات احتمالي است . تصوير برداري که پشت دوربين قرار مي گيرد بايد خصوصيات ابزار کار خود را بشناسد تا بتواند بهترين کار با دوربين را ارائه دهد .
نکات مهمي که او هنگام تصوير برداري بايد به خاطر داشته باشد عبارتند از :
1 – چراغ دوربين
2 – حالت ايستادن
3 – کلگي پان
4 – نماياب
5 – زاويه عدسي
6 – تنظيم نما
7 – عوامل مزاحم در نما
8 – تغييرات پيش بيني نشده در ترکيب بندي تصوير
9 – حرکت گردونه اي دوربين
10 – سيستم ارتباط داخلي استوديو
11 – فهرست نماهاي دوربين
12 – کابل دوربين
13 – موانع
14 – در صورت بروز مشکلات آرامش خود را حفظ کند .

دوربین خلاق

انواع نما
دسته بندي اندازه نما به محل دوربين بستگي دارد و به طور کلي موضوع قراردادي است . معمولا در تعريف اندازه يک نما آن مقدار از موضوع که پرده را مي پوشاند مورد نظر است يا اينکه موضوع با چه فاصله اي از دوربين ظاهر مي شود .

انتخاب اندازه نما
محدوديتهاي مربوط به اندازه صفحه تلويزيون مانع ارائه اندازه هاي مختلف نما نمي شود . اگر چه صفحه کوچک تلويزيون ، نماهاي بسيار دور صحنه ها را از اعتباري که مي توانند در سالن سينما داشته باشند ساقط مي کند اما همواره مي توان صحنه و رويداد را با انواع نماها نشان داد .
مختصات اندازه هاي مختلف نما
نماي بسيار دور ( دور نما )
از خصوصيت نماي بسيار دور تسلط بصري بر محيط است . بيننده نسبت به شخصيتهاي صحنه حالتي خنثي و بي علاقه پيدا مي کند و بيشتر ناظر محيط وسيع صحنه است .
نماي دور
نماي دور که غالبا در شروع يک صحنه به کار مي رود ، محيط و فضاي صحنه را معرفي و کمک مي کند تا شکل و انگيزه حرکات موضوع تعقيب شود . استفاده از نماي دور در ابتداي صحنه اين اشکال را دارد که بعضي چيزها در همان ابتداي کار براي بيننده روشن مي شود .
نماي متوسط : نماي متوسط در جايي بين نماي مياني و نماي کامل قرار مي گيرد . ارزش بصري اين اندازه نما چيزي بين توانايي نمايش محيط متوسط نماي دور و دقت نماي نزديک در نمايش جزئيات است .
نماي نزديک ( نماي درشت )
نماي نزديک توانايي بسياري در جلب توجه بيننده و تمرکز او بر موضوع دارد . اگر بازيگري در اين نوع نما ظاهر شود ، واکنشها و حالات چهره او اهميت بسياري مي يابد . نماي نزديک مي تواند اطلاعاتي را که در نماهاي ديگر ناديده گرفته شده يا به سختي قابل روئيت بوده است آشکار کند .
حرکت پان ( چرخش افقي )
حرکت پان رابطه فضايي بين دو موضوع يا محيط را به بيننده نشان مي دهد . در حالي که برش از نقطه اي به نقطه ديگر و تغيير سريع ديدگاه اين حالت تداوم را به وجود نمي آورد . حرکت پان بايد نرم و آرام باشد ، حرکت پان مقطع و مردد کيفيت تصوير را کاهش مي دهد .
پان تعقيبي
پان تعقيبي از رايج ترين حرکات دوربين بر محور ثابت است . در اين حرکت دوربين براي تعقيب موضوع در حال حرکت ، پان مي کند .
پان مروري
در اين نوع پان ، دوربين به آرامي صحنه را مي کاود و به بيننده امکان مي دهد نقاط جالب توجه خود را انتخاب کند . حرکت پان مروري جنبه نمايشي دارد و انتظار را در بيننده پرورش مي دهد .
پان گسسته
حرکتي نرم و طولاني است که به طور ناگهاني متوقف مي شود تا تضاد بصري در تصوير پديد آورد . از اين پان معمولا براي مرتبط ساختن يک رشته موضوعهاي جدا از هم استفاده مي شود .
سرعت پان
سرعت پان بر تصوير و اهداف آن موثر است . حرکت پان کند ، بسته به کاربردش مي تواند جلب توجه کند يا ملال آور باشد .
پان شلاقي
از جمله حرکات سريع پان مي توان پان شلاقي را نام برد که به سرعت از موضوعي به موضوع ديگر مي چرخد و صحنه مياني را لحظه اي زودگذر به صورت تار و مبهم نشان مي دهد .
پان شلاقي معمولا تغييرات نسبي يا قياسي پويا ايجاد مي کند :
1 - پيوند ديدگاههاي متفاوت يک صحنه
2 - تحکيم تداوم کانون توجه
3 - تغيير کانونهاي توجه از يک ناحيه متمرکز به ناحيه ديگر
4 - نمايش علت و معلول
5 - مقايسه يا تضاد
6 - نقل و انتقال در مکان و زمان سينمايي
7 - تغيير جهت نمايشي

حرکت تيلت ( چرخش عمودي )

حرکت تيلت عبارت از چرخش عمودي بدنه دوربين بر محور ثابت است . اين چرخش دوربين به بالا و پايين به بيننده توانايي مي بخشد تا بين موضوعها و مناطقي که از يکديگر فاصله دارند پيوندي بصري برقرار مي کند . اساساً ، حرکت تيلت به بالا در بر دارنده احساس ، افزايش توجه و هيجان ، انتظار ، اميد و پيش بيني است . بر عکس ، حرکت تيلت به پايين با کاهش توجه و هيجان نوميد شدن ، افسردگي و بررسي انتقادي همراه است .

ارتفاع دوربين

زاويه دوربين نسبت به موضوع تاثير قابل ملاحظه اي بر واکنش بيننده نسبت به آن دارد . برش بين نماهاي زاويه بالا و زاويه پايين از بازيگر ، به خوبي اين تاثير را آشکار مي کند .

زواياي غير عادي دوربين

زواياي غير عادي دوربين توجه بيننده را به ناهنجار بودن يا ابتکاري بودن موقعيت دوربين جلب ميکند . به طوري که بيننده از تعقيب صحنه اصلي بازمانده و متوجه چگونگي استقرار دوربين مي شود آنجا که بيننده جلب چنين مسائلي مي شود اصول مکانيکي بر مفاهيم هنري که منظور اصلي زاويه غير عادي دوربين بوده است غلبه خواهد کرد.

تاثير رواني زواياي غير عادي

تصور کنيد که دوربين نماي زاويه بالايي را از پير مردي که در خيابان هاي باران زده قدم مي زند مي گيرد در چنين تصويري بيننده احساس قدرت يا برتري نخواهد کرد بلکه نسبت به پيرمرد احساس ترحم مي کند يا به حال او تاسف مي خورد . البته اينها نمونه هاي روانشناختي متفاوتي در زمينه مضنون اساسي « بيننده - توانا ، موضوع – ضعيف » هستند که نماي زاويه بالا ارائه مي دهد

تاثير زواياي غير عادي بر موضوع

ارتفاع دوربين بر چگونگي ظاهر بازيگران نيز موثر است . نماي مرتفع لطف تصوير را از بين مي برد و آن را از شکل مي اندازد .

حرکت دوربين

نوع پايه اي که دوربين روي آن سوار است ، کيفيت و آزادي حرکت آن را تعيين مي کند .
چشمگير بودن حرکت دوربين : بارزترين جلوه هاي حرکت دوربين زماني آشکار ميشود که موضوع مورد نظر ثابت باشد . چنانچه دوربين با موضوع حرکت کند تاثير حرکت آن کاهش مي يابد .

حرکت دوربين يا حرکت موضوع

بين جلوه هاي حرکت دوربين و حرکت موضوع تفاوتهاي اصولي وجود دارد . اين تفاوتها را به سادگي مي توان با تماشاي تلويزيون بدون صدا دراتاقي تاريک مشاهده کرد . هنگامي که دوربين متحرک به طور ذهني صحنه اي را مي کاود ، اين طور به نظر مي آيد که ديدگاه شما از طريق پنجره تلويزيون در حال حرکت و چرخش است . در مورد حرکت موضوع ، اين موضوعها هستند که جلوي دوربين ثابت به طرف شما مي آيند يا از شما دور مي شوند و جلوه اي که پديد مي آيد ، عيني است .

حرکت تقليدي دوربين

به طور کلي حرکت دوربين علاوه بر اينکه توجه بيننده را آشکارا به خود جلب ميکند نوعي ارتباط ذهني نيز بين کارگردان و بيننده برقرار مي سازد .

کاربرد عدسي زوم
زوم کردن بسيار ساده و راحت است اما زوم تنها تقليد حرکت دوربين است . هنگام زوم تغييرات طبيعي اختلاف ديد در آن به وجود نمي آيد . در حالي که مقياس ، فاصله و شکل اشياء حين زوم تعريف مي شوند . حرکت زوم مي تواند پلي بصري از ديدگاههاي باز به ديدگاههاي بسته به وجود آورد بدون آنکه زمان و نيرويي براي حرکت دوربين به کار رود يا وقفه اي که در اثر برش پديد مي آيد مطرح باشد . هر حرکت زوم بايد مشخص ، معين و قاطع باشد .

پرسش و پاسخ

1 – حرکت تيلت عبارت است از :
الف – چرخش عمودي بدنه دوربن بر محوري متحرک .
√ب – چرخش عمودي بدنه دوربين بر محور ثابت .
ج – چرخش عمودي و افقي بر محوري متحرک.
د – چرخش عمودي و افقي بر محوري ثابت.
2 – پاني که به سرعت از موضوعي به موضوع ديگر مي چرخد پان .................نام دارد .
الف – پان مروري
ب – پان تعقيبي
√ج – پان شلاقي
د – گان افقي
3 – از پان گسسته چه استفاده اي مي شود ؟
الف – صحنه مياني را لحظه اي زود گذر به صورت تار و مبهم نشان مي دهد.
√ب – از اين پان معمولا براي مرتبط ساختن يک رشته موضوعهاي جدا از هم استفاده مي شود .
ج – از اين پان براي مرتبط ساختن صحنه مياني به صحنه پاياني استفاده مي شود .
د – گزينه الف و ب صحيح است .
4 – حرکت پان رابطه فضايي بين .......... يا .............. را به بيننده نشان مي دهد .
الف – دو علت يا دو معلول
ب – دو علت يا محيط
ج – دو معلول يا موضوع
√ د – دو موضوع يا محيط
5 – از خصوصيات نماي بسيار دور اين است که ...........
√الف – تسلط بصري به محيط را نشان مي دهد .
ب – بعضي چيزها را همان ابتدا براي بيننده روشن مي کند .
ج – محيط و فضاي صحنه را معرفي ميکند .
د – هيچکدام .