حريم من تا کجاست؟
نويسنده:دکتر ميرعمادالدين فريور/ روان‌شناس
« پايت را به اندازه گليمت دراز کن »؛ اين يکي از ضرب‌المثل‌‌هاي معروف ايراني است که با شنيدن آن، برخي مفاهيم در ذهن ما شکل مي‌گيرد. يکي از مهم‌ترين مفاهيم اين ضرب‌المثل زيبا، موضوع حريم و قلمرو است. اگر علاقه‌منديد که درباره روان‌شناسي حريم و قلمرو بيشتر بدانيد، با ما همراه شويد...
کتاب‌ها و مقالات بسياري در اين مورد نوشته شده است که چگونه حيوانات، پرندگان، پستانداران نخستين و ماهي‌ها قلمروي خود را تعيين و از آن محافظت مي‌کنند. اما مدت زيادي نيست که کشف کرده‌اند انسان هم براي خود قلمرويي دارد. وقتي اين موضوع را به رسميت بشناسيم و تاثيرات آن را درک کنيم، نه تنها با حيرت به رفتار خود و ديگران نگاه مي‌کنيم بلکه واکنش طرف مقابل را نيز پيش‌بيني خواهيم کرد. ادوارد تي هال، انسان‌شناس آمريکايي، يکي از نخستين کساني بود که نياز به داشتن قلمرو را در انسان بررسي کرد. تحقيقات او در اين زمينه ما را به سمت تناسب تازه‌اي در روابط‌مان با ديگران هدايت مي‌کند. هر سرزمين قلمرويي است با مرزهاي کاملا مشخص که گاهي هم توسط نگهبانان مسلح محافظت مي‌شود. داخل هر سرزمين قلمروهاي کوچکي به شکل استان يا منطقه وجود دارد که باز به قلمروهاي کوچک‌تري تقسيم مي‌شوند، مثل شهر و به همين ترتيب مناطق شهري و در آنها خيابان‌ها و هر خيابان نيز براي ساکنان آن به قلمروهاي کوچک تري تقسيم مي‌شود. ساکنان هر قلمروي به حريم خود وابسته و آماده‌اند تا از آن، حتي تا پاي جان، دفاع کنند. فضايي را که يک فرد ادعاي مالکيت آن را دارد طوري که انگار ادامه اجزاي بدنش است، حريم ناميده مي‌شود. فضايي که دارايي هر فرد اشغال مي‌کند، حريم شخصي او محسوب مي‌شود از جمله خانه‌اش، زمين‌اش که با پرچيني مشخص شده است، فضاي داخل اتومبيل‌اش، اتاق شخصياش، صندلي مورد علاقه‌اش و حتي آنچه که هال کشف کرد، محدوده معيني از فضاي دور تا دور بدنش. اين بخش از کتاب اصولا به محدوده دور تا دور بدن و همچنين واکنش انسان در صورت تجاوز به اين حريم، مي‌پردازد.
در يک سمينار متوجه شدم که همه آمريکايي‌ها به هنگام صحبت کردن هميشه با فاصله 90 سانتي‌متري از يکديگر مي‌ايستند و در طول صحبت سر جاي خود باقي مي‌مانند. در حالي که اگر يک ژاپني با يک آمريکايي صحبت کند، هر دو شروع مي‌کنند به حرکت، به اين شکل که آمريکايي عقب‌عقب مي‌رود و سعي مي‌کند فاصله را حفظ کند، در حالي که فرد ژاپني مرتبا جلو مي‌آيد تا فاصله را کم کند. به اين روش هر دو سعي مي‌کنند فاصله‌اي متناسب با فرهنگ خود ايجاد کنند. فرد ژاپني با 25 سانتي‌متر وسعت حريم خصوصي مرتب به سمت جلو حرکت مي‌کندتا فاصله دلخواهش را ايجاد کند و به اين ترتيب به حريم خصوصي فرد آمريکايي تجاوز مي‌کند و او را وامي‌دارد که به عقب حرکت کند. اگر تصوير ويديويي اين جريان را با سرعت تند تماشا کنيم، به نظر مي‌رسد که اين دو در حال رقص هستند و فرد ژاپني هدايت و رهبري رقص را برعهده دارد. نتيجه منطقي اين است که اين دو نفر در معامله‌اي تجاري با سوءظن با يکديگر برخورد مي‌کنند. آمريکايي فرد ژاپني را مزاحم مي‌خواند و فرد ژاپني آمريکايي را سرد و بي‌توجه مي‌يابد. اگر فرد از تاثير تفاوت فرهنگي در گستردگي حريم شخصي آگاهي نداشته باشد، اين وضعيت به راحتي به سوءتفاهم و عدم درک صحيح منجر مي‌شود.
نگاهي به منابع خارجي روان‌شناسي نشان مي‌دهد که شعاع حريم اطراف سفيدپوستان طبقه متوسط که در آمريکاي شمالي، انگلستان يا استراليا زندگي مي‌کنند عموما به يک اندازه است و مي‌توان آن را به چهار محدوده زير تقسيم کرد:
منبع: http://salamatiran.com
/خ
کتاب‌ها و مقالات بسياري در اين مورد نوشته شده است که چگونه حيوانات، پرندگان، پستانداران نخستين و ماهي‌ها قلمروي خود را تعيين و از آن محافظت مي‌کنند. اما مدت زيادي نيست که کشف کرده‌اند انسان هم براي خود قلمرويي دارد. وقتي اين موضوع را به رسميت بشناسيم و تاثيرات آن را درک کنيم، نه تنها با حيرت به رفتار خود و ديگران نگاه مي‌کنيم بلکه واکنش طرف مقابل را نيز پيش‌بيني خواهيم کرد. ادوارد تي هال، انسان‌شناس آمريکايي، يکي از نخستين کساني بود که نياز به داشتن قلمرو را در انسان بررسي کرد. تحقيقات او در اين زمينه ما را به سمت تناسب تازه‌اي در روابط‌مان با ديگران هدايت مي‌کند. هر سرزمين قلمرويي است با مرزهاي کاملا مشخص که گاهي هم توسط نگهبانان مسلح محافظت مي‌شود. داخل هر سرزمين قلمروهاي کوچکي به شکل استان يا منطقه وجود دارد که باز به قلمروهاي کوچک‌تري تقسيم مي‌شوند، مثل شهر و به همين ترتيب مناطق شهري و در آنها خيابان‌ها و هر خيابان نيز براي ساکنان آن به قلمروهاي کوچک تري تقسيم مي‌شود. ساکنان هر قلمروي به حريم خود وابسته و آماده‌اند تا از آن، حتي تا پاي جان، دفاع کنند. فضايي را که يک فرد ادعاي مالکيت آن را دارد طوري که انگار ادامه اجزاي بدنش است، حريم ناميده مي‌شود. فضايي که دارايي هر فرد اشغال مي‌کند، حريم شخصي او محسوب مي‌شود از جمله خانه‌اش، زمين‌اش که با پرچيني مشخص شده است، فضاي داخل اتومبيل‌اش، اتاق شخصياش، صندلي مورد علاقه‌اش و حتي آنچه که هال کشف کرد، محدوده معيني از فضاي دور تا دور بدنش. اين بخش از کتاب اصولا به محدوده دور تا دور بدن و همچنين واکنش انسان در صورت تجاوز به اين حريم، مي‌پردازد.
قلمروي شخصي
آداب و رسوم جاگيري
عوامل فرهنگي تاثيرگذار بر محدوده حريم‌ها
در يک سمينار متوجه شدم که همه آمريکايي‌ها به هنگام صحبت کردن هميشه با فاصله 90 سانتي‌متري از يکديگر مي‌ايستند و در طول صحبت سر جاي خود باقي مي‌مانند. در حالي که اگر يک ژاپني با يک آمريکايي صحبت کند، هر دو شروع مي‌کنند به حرکت، به اين شکل که آمريکايي عقب‌عقب مي‌رود و سعي مي‌کند فاصله را حفظ کند، در حالي که فرد ژاپني مرتبا جلو مي‌آيد تا فاصله را کم کند. به اين روش هر دو سعي مي‌کنند فاصله‌اي متناسب با فرهنگ خود ايجاد کنند. فرد ژاپني با 25 سانتي‌متر وسعت حريم خصوصي مرتب به سمت جلو حرکت مي‌کندتا فاصله دلخواهش را ايجاد کند و به اين ترتيب به حريم خصوصي فرد آمريکايي تجاوز مي‌کند و او را وامي‌دارد که به عقب حرکت کند. اگر تصوير ويديويي اين جريان را با سرعت تند تماشا کنيم، به نظر مي‌رسد که اين دو در حال رقص هستند و فرد ژاپني هدايت و رهبري رقص را برعهده دارد. نتيجه منطقي اين است که اين دو نفر در معامله‌اي تجاري با سوءظن با يکديگر برخورد مي‌کنند. آمريکايي فرد ژاپني را مزاحم مي‌خواند و فرد ژاپني آمريکايي را سرد و بي‌توجه مي‌يابد. اگر فرد از تاثير تفاوت فرهنگي در گستردگي حريم شخصي آگاهي نداشته باشد، اين وضعيت به راحتي به سوءتفاهم و عدم درک صحيح منجر مي‌شود.
نگاهي به منابع خارجي روان‌شناسي نشان مي‌دهد که شعاع حريم اطراف سفيدپوستان طبقه متوسط که در آمريکاي شمالي، انگلستان يا استراليا زندگي مي‌کنند عموما به يک اندازه است و مي‌توان آن را به چهار محدوده زير تقسيم کرد:
حريم خصوصي:
حريم شخصي:
حريم اجتماعي:
حريم عمومي:
منبع: http://salamatiran.com
/خ
