نويسنده: منيره شاه حسيني
آيا شامپوها هم به درمان کمک مي کنند؟
هميشه هم کار به راحتي يک شست و شوي ساده نيست. گاهي اوقات پوست کف سر دچار بيماري هايي مي شود که به دليل شايع بودن به راحتي از کنار آن عبور مي کنيم. شوره و خارش و ريزش و حتي چربي بيش از اندازه سر، از بيماري هاي شايعي است که تقريباً هر کسي يک بار با آن دست به گريبان بوده است. بنابراين نقشي که شامپوها در پاکسازي و شست و شوي موها ايفا مي کنند منحصر به زدودن چربي از سر يا هيدراته کردن موهاي خشک نيست و برخي از اين شامپوها علاوه بر اثر پاک کنندگي، اثر درماني بر روي سر دارند. در زمينه اثر درماني شامپوهاي تخصصي و مواد به کار رفته در آن، گفتگوي ما را با « دکتر سعيد جمشيدي » کارشناس محصولات مراقبت از پوست و مو مي خوانيد:آيا ممکن است برخي شامپوها اثر درماني بر روي پوسته سر داشته باشند؟
با اينکه نقش اصلي شامپو، پاکسازي پوست سر از چربي ها و آلودگي ها محيطي است اما بسياري مواقع پوست با مشکلاتي مواجه مي شود که نياز به يک پروتکل درماني مشخص از سوي پزشک متخصص دارد. بسته به تشخيص پزشک، ممکن است درمان با يک ماده خوراکي يا لوسيون آغاز شود و در کنار آن نقش شامپوي مناسب را به عنوان مکمل درمان نمي توان ناديده گرفت.اين مشکلات معمولاً چه بيماري هايي هستند؟
يکي از مهم ترين و شايع ترين مشکلات بيماري پوسته سر، مشکل شوره است که اين مشکل به ويژه در آقايان شايع تر است.شوره سر فعاليت يک نوع قارچ است که در اثر چربي بيش از حد پوست سر ايجاد شده است. فعاليت بيش از حد پوست سر ايجاد شده است. فعاليت بيش از حد پوست سر، چه در اثر شست و شوي زياد، چنگ زدن موها يا خاراندن سر، منجر به عارضه اي به نام شوره سر مي شود. شوره بيشتر در افرادي است که پوستشان چرب تر از افراد عادي است.
حال نقش شامپو در پروتکل درمان بيماري شوره سر چيست؟
در واقع پزشک بعد از معاينه و در نظر گرفتن مراحل درمان، با يک شامپوي تخصصي ضد شوره مراحل درمان را کامل مي کند. يکي از مواد موثره شامپوها در برطرف کردن شوره سر، ماده ضد قارچ کليمبازول است. در کنار اين ماده، از ماده اُکتوپيروکس به عنوان ماده موثره اکثر شامپوهاي تخصصي ضد شوره نيز نبايد غافل شد. افرادي که پوست سر چرب دارند شوره سر آنها با پوسته ريزي و ورقه ورقه شدن پوست همراه است. به اين شامپوها يک ماده لايه بردار مناسب به نام اسيد ساليسيک نيز اضافه شده است که چربي کف سر را لايه برداري و پاکسازي مي کند اين شامپوها ممکن است مو را خشک و بد حالت کند بنابراين در ترکيبات اين شامپوها از پروتئين ابريشم براي نرم و خوش حالت کردن موها استفاده شده است.آيا شامپوهاي درماني و تخصصي، بايد به شيوه خاصي استفاده شوند؟
بله. اين محصولات تخصصي براي اثر بخشي بيشتر بايد به شيوه صحيح مصرف شوند. بايد به ياد داشت، مشکل اصلي شوره سر، يک مشکل مزمن است و نبايد انتظار داشت يک هفته يا يک ماه استفاده از شامپو، بتواند اين بيماري را ريشه کن کند. حصول نتيجه حداقل به شش ماه استفاده مستمر 2 تا 3 بار در هفته نياز دارد.آقاي دکتر در صورتي که شوره سر همراه با خارش باشد آيا شامپوهاي درماني ضد شوره کارساز است؟
معمولاً در ترکيبات شامپوها ماده ضد التهابي گياهي آلفا بيزابولول که ماده موجود در گياه بابونه است به کار رفته است. اين ماده همانطور که در طب سنتي نيز گفته مي شود اثر ضد خارش دارد.اگر فردي شوره سر نداشته باشد اما خارش داشته باشد به چه علت است؟
معمولاً خارش سر يا در اثر چربي بيش از حد کف سر ايجاد مي شود يا در اثر خشکي زياد کف سر، مراجعه و تجويز داروهاي خوراکي و موضعي از سوي پزشک متخصص و تشخيص خشک يا چرب بودن سر، مشکل را برطرف مي کند.در صورتي که چربي کف سر بيش از حد باشد چه شامپوهايي را توصيه مي کنيد؟
به چربي طبيعي پوست سبوم گفته مي شود که از غدد سباسه ترشح مي شود. افرادي که پوست چرب دارند چند برابر افراد عادي ترشح چربي دارند. بنابراين پوست کف سر به محصولاتي براي شست و شو نياز دارد که به جاي زدودن چربي از سطح پوست کف سر، با اثرگذاري بر روي مکانيسم غدد سباسه جلوي ترشح چربي را از منشأ مي گيرد. تصور کنيد از شير سماور قطره قطره روغن بر روي سطح مي ريزد راه درست و منطقي براي مهار روغن اين است که شير سماور را ببنديم به جاي اينکه چربي را از سطوح پاک کنيم.آيا براي درمان ريزش مو شامپويي وجود دارد؟
ريزش مو به دلايلي متعددي رخ مي دهد. در وهله اول بايد علت ريزش مو مشخص شود. ريزش مو مي تواند زمينه ارثي و ژنتيکي يا زمينه هورموني داشته باشد يا مي تواند به دليل برخي بيماري هاي داخلي مانند نارسايي عملکرد تيروئيد باشد. يا عارضه جانبي برخي داروها مثل داروهاي شيمي درماني و بالاخره شيوه نامناسب زندگي مانند تغذيه نامناسب، استفاده اندک از ميوه ها و سبزيجات و پروتئين ها، خواب ناکافي و نامنظم، استرس و دخانيات بر روي عارضه ريزش مو تأثيرگذار است.از آنجا که ريزش مو يک عارضه چند علتي است، براي دريافت يک برنامه درماني دقيق بايد حتماً به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه شود. اما همواره به هر دليلي که ريزش مو رخ داده باشد و برنامه درمان هر چه باشد يکي از ارکان درمان، انتخاب شامپوي مناسب است.
البته شامپو به تنهايي باعث قطع ريزش مو نمي شود و اگر شرکت سازنده اي ادعاي جادوگري کند قطعاً تبليغات دروغ است و بايد گفت؛ هيچ شامپويي نه باعث قطع ريزش مو مي شود و نه باعث رويش مجدد مو. اما در کنار يک برنامه درماني مي توان شرايط زيستي تارهاي مو را به ميزان قابل ملاحظه اي بهبود بخشيد.
مواد موثره شامپوهاي ضد ريزي مو چيست؟
کافئين به عنوان ماده موثره اي شناخته مي شود که فعاليت هورمون خاصي که منجر به ريزش مي شود را تعديل مي کند. اين ماده خون رساني به پوست سر را افزايش مي دهد.علاوه بر اين، بيوتين که از آن به عنوان ويتامين مو يا ويتامين زيبايي ياد مي شود، در ترکيبات شامپوهايي که در درمان موهاي سست و شکننده و در حال ريزش به کار مي رود؛ کاربرد دارد.
هر چند که از تاثير تونيک هاي گياهي تقويتي مو نيز نبايد غافل شد؛ زيرا اين محصولات نيز در کنار شامپوهاي تخصصي و درماني، در چرخه درمان موهايي که دچار سستي و ريزش شده اند نقش ارزنده اي دارد.
منبع مقاله :
نشريه بهداشت زنان، شماره 48
