بزرگان قوم لر

 

مشاهير از دو منظر مي توانند در چارچوب هويت بخشي ملي مورد توجه قرار گيرند. دسته اول مشاهيري هستند که در زمره ي مفاخر ملي نيز مي توان آن ها را مورد بررسي قرار داد، در حالي که دسته ي دوم از آن حيث مورد توجه مي باشند که به دليل مسئوليت هاي سياسي علي رغم تعلق قومي توانسته اند در سطح ملي نقش ايفا کنند و اين امر نشان دهنده ي آن است که در کشور ما عناصر قوميت محدوديت تصدي مشاغل را ندارند.
بر اين اساس مشاهير ملي از جمله شخصيت هاي ادبي، هنري، علمي، سياسي و فرهنگي چنانچه حوزه ي عمل، آثار و يا شهرتشان از محدوده ي منطقه اي خارج و در سطح ملي مطرح گردد مي توانند در زمره ي عناصر هويت بخش ملي قلمداد شوند. امروزه علاوه بر مشاهير مطرح در سطح سياسي، شخصيت هاي متعدد فرهنگي، ديني، علمي از قوميت هاي مختلف در کشور ما وجود دارند که هر کدام در خطه اي از ايران بزرگ رشد و نمو يافته اند و اگر چه امروزه برخي از آن ها به دليل کوچک شدن مرزهاي ايران نسبت به گذشته، مزارشان در ايران قرار ندارد، ولي از هر ايراني مليت آن ها سؤال شود بدون هيچ ترديد اذعان به ايراني بودن آن ها خواهد کرد. و همچنين اين مسئله به حدي پررنگ است که هيچ ايران شناس يا مستشرقي فردوسي را خراساني، بابا طاهر و فخر الدين اسعد گرگاني را لر و يا شهريار را آذري در مقابل مليت ايراني قلمداد نمي کند بلکه همه از جمله خود اين بزرگان به ايراني بودن خود اذعان داشته و آن را مقدم بر قوم يا منطقه ي محل تولد خود مي دانسته و تلاششان در راستاي اعتلاي ايران بوده است. در همين رابطه فردوسي چنين مي گويد:
هنر نزد ايرانيان است و بس
ندادند شير ژيان را به کس
همه يکدلانند و يزدان شناس
به نيکي ندارند از بد هراس
همه عالم تن است و ايران دل
نيست گوينده زين قياس خجل
چونکه ايران، دل زمين باشد
دل زن تن، به بود يقين باشد
در همين چارچوب مناطق لرنشين نيز داراي مشاهير ملي بسياري است که به برخي از آن ها اشاره مي گردد:

علماي بزرگ ديني

ايت الله العظمي بروجردي (ره)
ايشان که در زمره ي علماي طراز اول شيعه محسوب مي شوند در سال 1292 هجري قمري در بروجرد متولد شدند. و در فروردين سال 1340 ديده از جهان فرو بستند.
آيت الله روح الله کمالوند (ره)
آيت الله شيخ روح الله کمالوند خرم آبادي نقش مهمي در شکل گيري حوزه ي علميه کماليه در دهه ي سي داشتند. ايشان علاوه بر نفوذ معنوي و مالي و اجتماعي در ميان مردم لرستان رابطه اي نزديک با مرحوم آيت الله بروجردي داشتند و از دوستان و هم دوره اي هاي امام و آيت الله گلپاياني و از شاگردان مرحوم حاج شيخ عبدالکريم حائري يزدي مؤسس حوزه علميه قم بودند. اگر چه حوزه ي علميه خرم آباد سابقه اي طولاني دارد و محصول تلاش روحانيون اين ديار است، ولي نقش آيت الله کمالوند در اين ميان نقشي برجسته است ( دالوند، 1385: 9-10 ).
ايشان نقش مؤثري در پرورش روحانيت در منطقه داشته اند و در طول مراحل اوليه نهضت اسلامي نقش مهمي ايفا کرده اند.
آيت الله طاهري خرم آبادي
وي پس از پيروزي انقلاب اسلامي مسئوليت هاي خطيري را در داخل و خارج از کشور و به نمايندگي از طرف امام خميني بر عهده داشت که از آن جمله عضويت در فقهاي شوراي نگهبان و نمايندگي امام در پاکستان بود.

شخصيت هاي تاريخي

آريو برزن ( سردرار شهير ايراني در دوران هخامنشيان ).
کريم خان زند ( سر سلسله پادشاهي زنديه ).
لطفعلي خان زند
سردار اسعد بختياري ( فاتح تهران و رئيس شوراي بهارستان در جنبش مشروطه ).
نجفقلي خان بختياري صمصام السلطنه ( نخست وزير دولت مشروطه ).
سردار مظفر بختياري ( از فرماندهان جنبش مشروطه ).
جعفر خان سردار بهادر ( از فرماندهان جنبش مشروطه و وزير کشور ).
سردار مفخم بختياري ( از فرماندهان جنبش مشروطه ).
سردار بي بي مريم بختياري ( دختر ايلخاني و فرمانده يک تيپ از سپاه بختياري ).

ادبا و شاعران و محققين

بابا طاهر ( شاعري حکيم و عارفي بي بديل است که قابليت طرح در مقياس جهاني را دارد ).
فخر الدين اسعد گرگاني ( شاعر داستان پرداز سده ي پنجم هجري، زاده و اهل ملاير ).
عبدالحسين زرين کوب
متولد سال 1301 هجري شمسي در شهرستان بروجرد مي باشد که در سال 1333 از دانشگاه تهران دکتري ادبيات فارسي اخذ نمود. سپس سال ها در دانشگاه هاي کاليفرنيا و پرينستون امريکا به تدريس اشتغال داشت. وي استاد ممتاز الهيات و تاريخ اسلام بود و آثار متعددي از جمله ده ها کتاب و صدها مقاله از وي به جاي مانده است، از جمله: دو قرن سکوت، بامداد اسلام، شعر بي نقاب، شعر بي دروغ؛ سر ني، ترجمه منابع شعر پارسي، فلسفه شعر، فقه الشعر و ... ( کاظمي 1376: 593 ).
مهرداد اوستا
محمد رحماني ( مشهور به مهرداد اوستا )، دختر زاده حاج دوخا محمد رعنا، در سال 1306 هجري شمسي در بروجرد متولد شد. او در قصيده سرايي به شيوه ي خراساني يد طولاني داشت و آثار متعددي در ادب پارسي برجاي گذاشته است. از جمله تصحيح ديوان سلمان، رساله در منطق، عقل و اشراف و ديوان اشعار. وي در سال 1370 هجري شمسي درگذشت ( همان، 592 ).
عبدالحميد آيتي
در سال 1305 هجري شمسي در بروجرد ديده به جهان گشود . در شهر قم تحصيلات حوزوي را ادامه داد و در سال 1328 از دانشکده معقول و منقول ليسانس خود را اخذ کرد. او در بروجرد و خرم آباد دبير دبيرستان شد. برخي آثار ارزنده ي او عبارتند از معلقات سبعه، رسالة الغفران، تحرير تاريخ وصاف، کالسکه زرين ( همان، 591 ).
بابا بزرگ لرستاني ( قرن پنجم هجري )
او که نام اصلي اش ابراهيم است به همراه بابا طاهر از ياران و اصحاب خاصه ي شاه خوشين لرستاني به شمار مي رود. آرامگاه بابا بزرگ در باختر دلفان به فاصله ي نزديک 50 کيلومتر در دره اي بين کوه مهراب و دامنه هاي سرکشتي گنبدي است که به باباي بزرگ مشهور است. مي گويند نام صاحب اين گنبد ابراهيم از فرزندان حضرت موسي بن جعفر (ع) است ( ايزدپناه، 1376: 316 ).
از بابا بزرگ لرستاني دو بيتي هايي نيز به جاي مانده است از قييل:
شام هويدا بي شام هوايدا بي
پري کارسازي، شام هويدا بي
و ريگ خاجام کاوه پيدا بي
وه گرز گاو سر ضحاک ديدا بي
براي کارسازي مردم، به فرمان پروردگارم کاوه پيدا شد و مردم ايران را پيرامون خود جمع کرد و با گرز گاوسر خود ضحاک را نابود کرد ( غضنفري، 1378: 453-454 ).
تعداد قابل توجهي از ادبا و محققين ديگري از جمله سيد جعفر شهيدي، حسين پژمان بختياري، داراب افسر بختياري، قيصر امين پور و ... هم در اين خطه وجود داشته و دارند که پرداختن به آن ها در مجال اين کتاب نمي باشد.
منبع مقاله :
يوسفي، جعفر؛ (1389)، قوم لر، تهران: اميرکبير، چاپ اول