عظمت و فضیلت « بسم الله الرّحمن الرّحیم»

آیه شریفه بسم الله الرّحمن الرّحیم از با عظمت ترین و با فضیلت ترین آیات الهی و قرآنی است. در این باره روایاتی را از اهل بیت علیهم السلام به مناسبت ماه مبارک رمضان که بهار قرآن است، تقدیم خوانندگان گرامی می کنیم:
1) محمّد بن مسلم روایت کرده است که از امام صادق علیه السلام در باره‌ سبع المثانی و قرآن عظیم پرسیدم: آیا سبع المثانی، سوره‌ فاتحه است؟ فرمود: بله. عرض کردم: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» در شمار این هفت آیه است؟ فرمود: بله. آن بهترین آنهاست. (تهذیب: ج 2، ص 289، ح 1157.)
2) امام صادق علیه السلام فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» به اسم اعظم خداوند، از سیاهی چشم به سفیدی آن نزدیک تر است. (تهذیب: ج 2، ص 289، ح 1159.)
3) امیر مؤمنان حضرت علی علیه السلام، فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»، آیه ای از سوره‌ فاتحة الکتاب است و این سوره هفت آیه دارد و این هفت آیه با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» کامل می شود. از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که فرمود: همانا خداوند متعال به من فرمود: ای محمّد! «وَلَقَدْ آتَیْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِی وَالْقُرْآنَ الْعَظِیمَ» [و به راستى به تو سبع المثانى و قرآن بزرگ را عطا كردیم] ،پس با فاتحة الکتاب، جداگانه بر من منت نهاد و آن را در کنار قرآن بزرگ قرار داد. همانا فاتحة الکتاب، ارزشمندترین چیز در گنجینه‌ عرش است و خداوند عز و جل آن را به محمّد صلی الله علیه و آله اختصاص داد و او را بدان مفتخر ساخت و هیچ یک از پیامبران را در این امر با وی شریک نگرداند، مگر حضرت سلیمان علیه السلام را که از فاتحة الکتاب آیه‌ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را به او عطا فرمود و از بلقیس حکایت کرد، آن گاه که او گفت: «إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ كِتَابٌ كَرِیمٌ، إِنَّهُ مِن سُلَیْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» [نامه‏اى ارجمند براى من آمده است، كه از طرف سلیمان است و (مضمون آن) این است: به نام خداوند رحمتگر مهربان] ، بدانید که هر کس با اعتقاد به ولایت محمّد و خاندان پاک او این سوره را بخواند و به فرمان آن گردن نهد و به ظاهر و باطن آن ایمان داشته باشد، خداوند عز و جل به ازای هر حرف از آن پاداشی برتر از دنیا و تمامی اموال و خوبی‌های آن به او عطا فرماید؛ و هر کس به شخصی که این سوره را قرائت می کند، گوش بسپارد، به اندازه‌ ثوابی که به قاری، دهند به او عطا شود. پس تا می‌توانید از این خیر و برکتی که در اختیارتان نهاده شده، بهره گیرید که آن یک غنیمت است؛ مبادا فرصتش بگذرد و حسرتش در دلهایتان باقی بماند. (عیون اخبار الرضا (ع)، ج 1، ص 270، ح 59-60.)
4) امام صادق علیه السلام فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» سزاوارترین کلامی است که به آوای بلند خوانده شده است و این همان آیه ای است که خداوند عز و جل در باره اش فرمود «وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِی الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْاْ عَلَى أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا» [و چون در قرآن، پروردگار خود را به یگانگى یاد كنى با نفرت پشت مى‏كنند]. (تفسیر قمی ج 1، ص 38، اسراء/ 46.)
5) از امام محمّد باقر علیه السلام روایت شده است که ایشان وقتی شنید عده‌ای بسم الله را در آغاز سوره نمی خوانند، فرمود: ارجمندترین آیه‌ کتاب خدا، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را دزدیدند. (تفسیر عیاشی، ج 1، ص 33، ح 4.)
6) امام صادق علیه السلام فرمود: هر گاه کسی به امامت گروهی ایستد، شیطان به نزد شیطانی دیگر که نزدیک امام ایستاده می‌آید و می‌پرسد: آیا نام خدا را به زبان آورد؟ یعنی آیا «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را خواند؟ اگر بگوید آری، او از امام دور می‌شود و اگر بگوید نه، او بر گردن امام سوار می‌شود و پاهایش را بر سینه اش می‌آویزد و این گونه شیطان پیشاپیش آن گروه به امامت می‌ایستد تا نمازشان را به پایان رسانند. (تفسیر عیاشی، ج 1، ص 34، ح 7.)
7) ابن مسعود، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده است که ایشان فرمود: هر کس که می‌خواهد خداوند او را از شعله‌های نوزده گانه‌ی جهنم رهایی بخشد، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را بخواند؛ زیرا آن نوزده حرف است و خداوند هر حرف را سپر شعله‌ای قرار می‌دهد. (جامع الاخبار، ص42).
8) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هر که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را بخواند، خداوند متعال برای هر حرف از آن چهار هزار پاداش برایش بنویسد و چهار هزار بدی را از او بزداید و چهار هزار مقام، برایش بالا ببرد. (جامع الاخبار، ص42).
9) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هر که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» را بخواند، خداوند متعال در بهشت هفتاد هزار قصر از یاقوت سرخ برایش بنا کند و در هر قصر هفتاد هزار اتاق از درّ سفید بسازد و در هر اتاق هفتاد هزار تخت از یاقوت سبز گذارد و بر هر تخت، هفتاد هزار بستر از ابریشم ظریف و زربافت بگستراند و پری سیه چشمی با هفتاد هزار طرّه موی آراسته به تاج مروارید و یاقوت به همسریش درآورد که بر گونه‌ راستش «محمد رسول الله» نوشته شده و بر گونه‌ چپش «علی ولی الله» و بر پیشانی‌اش «حسن» و بر زنخدانش «حسین» و بر لبش «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ». عرض شد: ‌ای رسول خدا! چنین کرامتی از برای کیست؟ فرمود: هر که با احترام و بزرگداشت بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»(جامع الاخبار، ص42).
10) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اگر مؤمن به هنگام عبور از صراط بگوید «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»، شعله‌ آتش فرو نشیند و گوید: ‌ای مؤمن! بگذر؛ چرا که نور تو شعله‌ام را خاموش کرد. (جامع الاخبار، ص42).
11) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هر گاه معلم به کودک بگوید: بگو: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» و کودک بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ»، خداوند برائت نامه‌ای برای کودک، برائت نامه‌ای برای پدر و مادرش و برائت نامه‌ای برای معلمش (از آتش جهنم) بنویسید. (جامع الاخبار، ص42).
12) زمخشری در ربیع الابرار از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده است: دعایی که با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» آغاز شود، رد نخواهد شد. همانا امت من در حالی که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ» بر لب دارند، روز قیامت وارد شوند و نیکی‌های آنها در میزان، سنگینی کند. در این هنگام، دیگر امت ها گویند: چه چیز کفه‌ ترازوهای امت محمّد صلی الله علیه و آله را سنگینی بخشید؟ پیامبران به آنان پاسخ دهند: سرآغاز سخن ایشان سه اسم از اسم‌های خداوند بود که اگر در یک کفه‌ ترازو قرار گیرد و گناهان مخلوقات در کفه‌ دیگر، نیکی‌های ایشان سنگینی خواهد کرد.
منبع مقاله :
ترجمه تفسیر روایی البرهان، ج 2 ص 150، از انتشارات کتاب صبح