تحلیلی بر جنگ های جهانی اول و دوم
نويسنده: نوروز اکبری زادگان
منبع:جزوه درسی ملاحظاتی بر تاریخ معاصر ایران
منبع:جزوه درسی ملاحظاتی بر تاریخ معاصر ایران
الف- علل و نتایج جنگ اول جهانی: ( 1918-1914)
*- متحدین: آلمان، ایتالیا، اطریش و مجارستان و امپراتوری عثمانی
* متفقین: انگلستان، روسیه، فرانسه و آمریکا
1- وجود رقابت های اقتصادی بین کشورهای اروپایی به ویژه وفور تولیدات نظامی و اقتصادی آلمان
2- تعارض های روس و انگلیس در آسیا مثل: 1. دخالت انگلیس در انقلاب مشروطه ایران، 2. جنگ روس و ژاپن در 1905 و شکست روسها، با حمایت انگلستان از ژاپن، 3. عقد قرارداد 1907 به عنوان تعدیل تعارض روس و انگلیس.
3- رقابت های دریایی بین انگلستان و آلمان که عمدتاً با برتری انگلیس همراه بود.
4- عظمت فراگیر آلمان که از زمان بیسمارک شروع شده بود (برکناری بیسمارک 1890 م) و جذب نشدن آلمان در سیستم صنعتی اروپا.
5- مسابقه تسلیحاتی بین کشورهای اروپایی.
(تذکر لازم آن که برای جلوگیری از اتاله کلام این مباحث به صورت تیتروار آورده شده و لذا اساتید و مربیان نیز می توانند با توضیحات بیشتر آن ها را ربط دهند.
نتایج جنگ اول جهانی (1918- 1914):
در 28 ژوئن 1919 عهدنامه ی و رسای بر اساس 14 اصل ویلسون (رییس جمهور آمریکا) به تصویب دول درگیر در جنگ جهانی رسید. و از نتایج جنگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- از بین رفتن امپراتوری های بزرگ و تجزیه آن ها مثل تبدیل امپراتوری آلمان به جمهوری آلمان، امپراتوری اطریش مجارستان به جمهوری اطریش و چکسلواکی و مجارستان، امپراتوری عثمانی به جمهوری ترکیه و توسعه یافتن یونان با ضمیمه کردن بخش وسیعی از اراضی عثمانی، و در این راستا قیومیت کشورهایی چون سوریه و لبنان به فرانسه و فلسطین وعراق به انگلستان داده شد و ایجاد خط قرنطینه از فنلاند تا رومانی.
2- تأثیرات اقتصادی اجتماعی: مثل رواج اقتصاد طبق نقشه و عدم رقابت آزاد، نظارت دولت ها بر امر تجارت و کاهش صادرات دولت های اروپایی و خرید کالاهای امریکایی و گرفتن وام از امریکا و…، تشکیل اتحادیه های کارگری.
3- تحمیل قرارداد م 1919 به ایران.
4- پیدایش ایالت متحده امریکا در صحنه سیاست جهانی و عدم امضاء معاهده و رسای از سوی آمریکا.
5- خلع سلاح آلمان با قبول خسارات جنگ از سوی آلمان (و این که آلمان ها از آن پس باید توپ، زیر دریایی و هواپیما سازی نکنند.
6- دلایل فوق الذکر و آثار و تبعات آن ها خود نهایتاً موجب بروز جنگ جهانی دوم شد.
علل و مسایل جنگ جهانی دوم (1945- 1941):
1- تقسیم کشورها به دو جبهه: یکی کشورهای فاتح جنگ اول (انگلیس، فرانسه، ایتالیا و آمریکا) و دیگری کشورهای مغلوب (آلمان و…)
2- سعی جدی آلمان ها در ابتدای کار در اتحاد با روسیه (با معاهده "راپالو" در 1922 م) و با ایتالیای موسولینی در 1935 و سپس با ژاپن و اسپانیای ژنرال فرانکو…
3- وجود سیاست انزوا طلبی امریکا از 1932-1920 به مدت 12 سال به دنبال پیروزی جمهوری خواهان که نوعی مبارزه طلبی با فرانسه و انگلستان بود.
4- رقابت های امریکا و ژاپن که یکی از دلایل ورود آمریکا به جنگ دوم بود.
5- دوره بحران های اروپا از 1935-1929 که موجب تنزل تولیدات کشاورزی، کاهش صادرات اروپا و افزایش قیمت های کالاهای صنعتی گردید.
6- ظهور دیکتاتورهای فاشیستی در اروپا مثل هیتلر در آلمان، موسولینی ایتالیا، سالازار پرتقال، گروهای افراطی و نظامی در ژاپن، فرانکو در اسپانیا، دیکتاتوری های با لتیک، استونی، لیتوانی و…
7- آثار بحران های اروپا: الف. باعث رشد تلاش برای کسب استقلال اقتصادی بین دولت ها شد. ب. باعث تشدید روزافزون ناسیونالیسم اقتصادی و مشغول شدن دولت ها به امور داخله خود و بی توجهی به مسایل بین-المللی شد.
8- بازیافتن توازن اقتصادی امریکا، فرانسه و انگلیس به دلیل داشتن مستعمرات و دارا بودن 80 درصد ذخیره طلای جهان بود و برعکس باعث گسترش ناسیونالیسم اقتصادی و علاقه به توسعه فضای حیاتی و ارضی آلمان ایتالیا و ژاپن به دلیل نداشتن ذخایر طلا و عدم وجود مستعمرات شد.
9- با ظهور هیتلر در جهان با آن که دولت های بزرگ جهان در ابتدا به دلیل عدم اعتماد به یک دیگر متفرق بودند لیکن به دو جبهه متحدان و دشمنان تقسیم شدند.
10- شروع جنگ: با حمله آلمان ها به چکسلواکی، لهستان، یوگسلاوی بود و پس از یونان و حمله به شوروی استالینی که در واقع بزرگترین اشتباه آلمان ها بود، پس از آن که راهشان در شمال آفریقا توسط انگلستان سد شده بود.
11- ورود آمریکا به جنگ به دلیل حمله ژاپن به منچوری چین و بندر پرل ها هاربور و توجه ژاپن به آسیای جنوب شرقی و نابود کردن قسمتی از ناوگان آمریکا در اقیانوس آرام بود.
*- متحدین: آلمان، ایتالیا، اطریش و مجارستان و امپراتوری عثمانی
* متفقین: انگلستان، روسیه، فرانسه و آمریکا
1- وجود رقابت های اقتصادی بین کشورهای اروپایی به ویژه وفور تولیدات نظامی و اقتصادی آلمان
2- تعارض های روس و انگلیس در آسیا مثل: 1. دخالت انگلیس در انقلاب مشروطه ایران، 2. جنگ روس و ژاپن در 1905 و شکست روسها، با حمایت انگلستان از ژاپن، 3. عقد قرارداد 1907 به عنوان تعدیل تعارض روس و انگلیس.
3- رقابت های دریایی بین انگلستان و آلمان که عمدتاً با برتری انگلیس همراه بود.
4- عظمت فراگیر آلمان که از زمان بیسمارک شروع شده بود (برکناری بیسمارک 1890 م) و جذب نشدن آلمان در سیستم صنعتی اروپا.
5- مسابقه تسلیحاتی بین کشورهای اروپایی.
(تذکر لازم آن که برای جلوگیری از اتاله کلام این مباحث به صورت تیتروار آورده شده و لذا اساتید و مربیان نیز می توانند با توضیحات بیشتر آن ها را ربط دهند.
نتایج جنگ اول جهانی (1918- 1914):
در 28 ژوئن 1919 عهدنامه ی و رسای بر اساس 14 اصل ویلسون (رییس جمهور آمریکا) به تصویب دول درگیر در جنگ جهانی رسید. و از نتایج جنگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- از بین رفتن امپراتوری های بزرگ و تجزیه آن ها مثل تبدیل امپراتوری آلمان به جمهوری آلمان، امپراتوری اطریش مجارستان به جمهوری اطریش و چکسلواکی و مجارستان، امپراتوری عثمانی به جمهوری ترکیه و توسعه یافتن یونان با ضمیمه کردن بخش وسیعی از اراضی عثمانی، و در این راستا قیومیت کشورهایی چون سوریه و لبنان به فرانسه و فلسطین وعراق به انگلستان داده شد و ایجاد خط قرنطینه از فنلاند تا رومانی.
2- تأثیرات اقتصادی اجتماعی: مثل رواج اقتصاد طبق نقشه و عدم رقابت آزاد، نظارت دولت ها بر امر تجارت و کاهش صادرات دولت های اروپایی و خرید کالاهای امریکایی و گرفتن وام از امریکا و…، تشکیل اتحادیه های کارگری.
3- تحمیل قرارداد م 1919 به ایران.
4- پیدایش ایالت متحده امریکا در صحنه سیاست جهانی و عدم امضاء معاهده و رسای از سوی آمریکا.
5- خلع سلاح آلمان با قبول خسارات جنگ از سوی آلمان (و این که آلمان ها از آن پس باید توپ، زیر دریایی و هواپیما سازی نکنند.
6- دلایل فوق الذکر و آثار و تبعات آن ها خود نهایتاً موجب بروز جنگ جهانی دوم شد.
علل و مسایل جنگ جهانی دوم (1945- 1941):
1- تقسیم کشورها به دو جبهه: یکی کشورهای فاتح جنگ اول (انگلیس، فرانسه، ایتالیا و آمریکا) و دیگری کشورهای مغلوب (آلمان و…)
2- سعی جدی آلمان ها در ابتدای کار در اتحاد با روسیه (با معاهده "راپالو" در 1922 م) و با ایتالیای موسولینی در 1935 و سپس با ژاپن و اسپانیای ژنرال فرانکو…
3- وجود سیاست انزوا طلبی امریکا از 1932-1920 به مدت 12 سال به دنبال پیروزی جمهوری خواهان که نوعی مبارزه طلبی با فرانسه و انگلستان بود.
4- رقابت های امریکا و ژاپن که یکی از دلایل ورود آمریکا به جنگ دوم بود.
5- دوره بحران های اروپا از 1935-1929 که موجب تنزل تولیدات کشاورزی، کاهش صادرات اروپا و افزایش قیمت های کالاهای صنعتی گردید.
6- ظهور دیکتاتورهای فاشیستی در اروپا مثل هیتلر در آلمان، موسولینی ایتالیا، سالازار پرتقال، گروهای افراطی و نظامی در ژاپن، فرانکو در اسپانیا، دیکتاتوری های با لتیک، استونی، لیتوانی و…
7- آثار بحران های اروپا: الف. باعث رشد تلاش برای کسب استقلال اقتصادی بین دولت ها شد. ب. باعث تشدید روزافزون ناسیونالیسم اقتصادی و مشغول شدن دولت ها به امور داخله خود و بی توجهی به مسایل بین-المللی شد.
8- بازیافتن توازن اقتصادی امریکا، فرانسه و انگلیس به دلیل داشتن مستعمرات و دارا بودن 80 درصد ذخیره طلای جهان بود و برعکس باعث گسترش ناسیونالیسم اقتصادی و علاقه به توسعه فضای حیاتی و ارضی آلمان ایتالیا و ژاپن به دلیل نداشتن ذخایر طلا و عدم وجود مستعمرات شد.
9- با ظهور هیتلر در جهان با آن که دولت های بزرگ جهان در ابتدا به دلیل عدم اعتماد به یک دیگر متفرق بودند لیکن به دو جبهه متحدان و دشمنان تقسیم شدند.
10- شروع جنگ: با حمله آلمان ها به چکسلواکی، لهستان، یوگسلاوی بود و پس از یونان و حمله به شوروی استالینی که در واقع بزرگترین اشتباه آلمان ها بود، پس از آن که راهشان در شمال آفریقا توسط انگلستان سد شده بود.
11- ورود آمریکا به جنگ به دلیل حمله ژاپن به منچوری چین و بندر پرل ها هاربور و توجه ژاپن به آسیای جنوب شرقی و نابود کردن قسمتی از ناوگان آمریکا در اقیانوس آرام بود.
