وحدت اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره)

در تاریخ پر فراز و نشیب اسلام، تفرقه بین مذاهب و ملل اسلامی، از مسائل پیچیده و بنیان کن جوامع اسلامی بوده و خسارتها و لطمه های مادی و معنوی جبران ناپذیری بر پیکر امت واحده اسلامی وارد ساخته است. این زخم خونین در چهره زیبای امت اسلامی از دید مصلحان امت پنهان نمانده و نگرانی آنان را برانگیخته است. از این رو، در مقاطع تاریخی متعدد مصلحانی در صدد ایجاد وحدت بین مسلمانان برآمده اند تا التیام بخش درد از قلب امت اسلامی باشند. هر یک از آنان هدفهای ویژه ای را نیز دنبال نموده اند. یکی از چهره های شاخص مصلحان وحدت طلب امت اسلامی، سید جمال الدین اسدآبادی است. وی به همراه شاگردش «شیخ محمد عبده» وحدت اسلامی را از مهمترین هدفهای آرمانی خود می دانست و در این راه تلاش فراوانی نمود. در این راستا، وی وطن خاصی برای خویش انتخاب نکرد، و در طول عمر مبارزاتی خود به کشورهای متعدد سفر نمود و سکنی گزید. دیگر فردی که در راه وحدت اسلامی اقدام نمود، رئیس جامع الازهر مصر، شیخ محمود شلتوت بود که فتوای جواز پیروی از فقه شیعه را صادر نمود و مذهب تشیع را در ردیف چهار مذهب فقهی اهل سنت به رسمیت شناخت. تأسیس مرکز «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه» در قاهره توسط آیة ا... محمد تقی قمی در ایجاد این گرایش معتدل در شخص شیخ محمود شلتوت موثر بود و تلاشهای بی شائبه آیة ا... بروجردی در صدور فتوای شیخ شلتوت و به رسمیت شناخته شدن مذهب شیعه در کنار مذاهب چهارگانه اهل تسنن که وحدت اسلامی را وارد مرحله نوین کرد، نقش بسزایی داشت.
با وجود این تلاشهای وحدت طلبانه علمای شیعه و اهل تسنن، دولتها و ملتهای اسلامی همچنان در تب و تاب تفرقه می سوختند و استعمارگران شرق و غرب با دامن زدن به آتش تفرقه، به غارت منابع کشورهای اسلامی می پرداختند. توطئه و فتنه گریهای دشمنان امت اسلامی برای ایجاد تفرقه و سوء استفاده از شرایط تفرقه آمیز برای به یغما بردن منابع و ذخایر زیر زمینی و رو زمینی کشورهای اسلامی بویژه طلای سیاه (نفت) آنان از یک سو و جهالت و نادانی پیروان مذاهب مختلف اسلامی بر سر مسائل کوچک و ناچیز و فراموشی اصول مشترک از سوی دیگر، دست به دست هم داده بود تا روز به روز آتش تفرقه بر افروخته شده و فاصله بین مسلمانان بیشتر و عمیق تر شود، اما آغاز نهضت اسلامی امام خمینی (ره) در سال 1342 و وقوع انقلاب اسلامی 1357 ایران نقطه عطف تفکر وحدت اسلامی بود که شخص امام خمینی (ره) منادی این وحدت بود.

اندیشه وحدت

اندیشه وحدت امام خمینی (ره) با وجود آنکه جنبه عبادی - سیاسی داشت، آرمان ویژه ای بود که نوشتار حاضر در صدد تبیین نسبی این آرمان است. باید پرسید، انگیزه های امام خمینی (ره) در تفکر وحدت چه بود و چه اهدافی را تعقیب می نمود؟ در پاسخ به این سؤال، به نظر می رسد اندیشه وحدت از دیدگاه امام خمینی (ره) وسیله و ابزار اصلی نفی سبیل و سلطه غیر مسلمان بر امت اسلامی بوده و وحدت رمز پیروزی و بقای امت اسلامی است.(1) « از جمله چیزهایی که برای قیام مسلمانان و مستضعفان جهان علیه چپاولگران جهانی و مستکبران جهانخوار لازم به تذکر است، آن است که نوعاً قدرتهای ستمگر از راه ارعاب و تهدید یا به وسیله بوقهای تبلیغاتی خودشان و یا به وسیله عمال مزدور بومی خائن خود مقاصد خود را اجرا می کنند. در صورتی که اگر ملتها با هوشیاری و وحدت در مقابلشان بایستند، موفق به اجرای آن نخواهند شد» (2)

ضرورت وحدت از نگاه امام (ره)

امام خمینی (ره) پیامدهای تفرقه را به خوبی شناخته بود و می دانست که تفرقه در میان امت اسلامی در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی تأثیر منفی بسیاری بر جای گذاشته است که رفع آنها بسیار مشکل است و به زمان زیادی نیاز دارد و تنها راه جلوگیری از آسیبهای ناشی از این تفرقه، وحدت و برادری است که باید حول محور اسلام عزیز و تعالیم حیات بخش آن صورت گیرد که در این راستا ضرورتهای وحدت را نیز تشخیص داده بودند تا بدان وسیله امت اسلامی به مسیر و صراط مستقیم الهی رهنمون گردد.
اولین ضرورت وحدت از دیدگاه امام، قیام در راه خدا بود تا جامعه بشری به طور کلی اصلاح شود:« قال تعالی: قل انما اعظکم بواحده، ان تقوموا... مثنی و فرادی». خدای تعالی در این کلام شریعت از سر منزل تاریک طبیعت تا منتهای سیر انسانیت را بیان کرده و بهترین موعظه هایی است که خدای عالم از میان تمام مواعظ انتخاب فرموده و این یک کلمه را پیشنهاد بشر فرموده، این کلمه تنها راه اصلاح در جهان است»(3)
در این راستا باید، عدالت در جهان گسترش یابد و حزب مستضعفین جهان تشکیل شود: «اگر یک حزبی در عالم پیدا بشود، یک حزب عالمی، حزب مستضعفین که همان حزب ا... است، این همه مشکل رفع بشود»(4) و مسلمین جهان به رشد سیاسی کافی برسند.(5) و بازگشت به فرهنگ خودی و خودباوری و سعی در خود کفایی از غرب نهراسند(6) و در برابر قدرتها ایستادگی کنند.(7)
ضرورت بعدی وحدت، جلوگیری از توطئه و تفوق استکبار جهانی به سرکردگی آمریکاست که با ایجاد تفرقه اختلاف بین مسلمانان سعی در رسیدن به هدف خود دارد. امام راحل می دانست که: « دشمن اصلی اسلام و قرآن کریم و پیامبر(ص) ، ابرقدرتها خصوصاً آمریکا و ولیده فاسدش اسرائیل است که چشم طمع به کشورهای اسلامی دوخته و برای چپاول مخازن عظیم زیر زمینی آنان در این توطئه شیطانی تفرقه انداختن بین مسلمانان به هر شکل که بتوانند می باشند». (8)
امام می خواست با وحدت و ایجاد همبستگی اسلامی بین مسلمانان، همه ملل اسلامی به استقلال و آزادی دست یابند، زیرا مسلمانان باید برای بدست آوردن استقلال و آزادی این کلید پیروزی را بدست آورند و برای وحدت کلمه کوشش کنند و به استکبار جهانی اجازه ندهند که در مقدرات کشورهای اسلامی دخالت کند.(9)
امام خمینی (ره) برای ایجاد صلح و صفا، وحدت را ضروری می دانست و می فرمود: «جمهوری اسلامی مایل است با همه همجواران و دیگران با صلح و صفا زندگی کند» (10) و در جای دیگری نیز فرمودند: «امیدوارم صلح جهانی بر پایه استقلال ملتها و عدم مداخله در امور یکدیگر و مراعات اصل حفظ تمامیت ارضی کشورها بنا گردد» (11)
از نظر امام لازمه صلح و صفای جهانی، زیست مسالمت آمیز با همه کشورهای عالم است. «دولت و ملت جمهوری اسلامی، طالب اخوت ایمانی با مسلمانان جهان و منطقه و طالب زیست مسالمت آمیز با همه کشورهای عالم است» (12) بنابراین خواهان گسترش روابط بر اساس اصل احترام متقابل است: «روابط ، با تمام خارجیها بر اساس اصل احترام متقابل خواهد بود، در این رابطه نه به ظلمی تسلیم می شویم و نه به کسی ظلم می کنیم» (13)
«ما با همه ملتهای عالم می خواهیم دوست باشیم، با همه دولتهای عالم به حسب طبع اولی می خواهیم دوست باشیم. می خواهیم که روابط حسنه، با احترام، متقابل نسبت به هم داشته باشیم.» (14)
امام خمینی (ره) حکومت اسلامی را حکومتی آزاد و مستقل می دانست که روابطش با شرق و غرب به یک نحو است و اگر آنها روابط حسنه داشته باشند، دولت اسلام هم با آنها روابط حسنه دارد و اجازه نمی دهد کسی در مقدرات مملکتمان دخالت کند(15) بنابراین «... با همه اقشار بشر و با تمام مستضعفین عالم روابط حسنه داریم به شرط اینکه روابط متقابل و احترام متقابل باشد». (16)
بنابراین می توان گفت امام خمینی (ره) با توجه به وظایف شرعی خود برای اصلاح بشر ایجاد همبستگی بین همه مستضعفان جهان و مسلمانان دنیا، گسترش عدالت اجتماعی، به وجود آوردن صلح و صفا در همه جهان، خودباوری و نفی سبیل، جلوگیری از دخالت ابرقدرتها در مقدرات کشورهای ضعیف و مسلمانان و چپاول ذخایر آنها و گسترش روابط مبتنی بر احترام متقابل و حسن همجواری وحدت مسلمانان مستضعفان جهان را ضروری می شمرد و آن را تنها عامل و رمز پیروزی و بقای هر امتی می دانست و بنابراین بر ایجاد وحدت تأکید فراوانی می نمود.

لوازم و امکانات وحدت اسلامی

هر آرمان و هدفی لوازمی دارد که بدون آنها تحقق ناپذیر است. علاوه بر اینکه برای رسیدن به آرمان و اهداف باید امکانات مورد نیاز نیز فراهم شود، تا آرمان و اهداف در حد آمال و آرزو باقی نمانده، بلکه به وسیله این امکانات مورد نیاز انسان به اهداف خود و سرمنزل مقصود برسد. اندیشه وحدت امام خمینی (ره) نیز آرمان امام، و دارای لوازمی بود که امکانات تحقق آن باید فراهم می شد، ضروریترین مسأله در این رابطه عدالت است، زیرا «عدالت لازمه توحید است» و برای ایجاد وحدت اسلامی باید عدالت اسلامی به عنوان زمینه اصلی وحدت گسترش یابد، زیرا در جهان پر ظلم و بیداد و هر جامعه ظلمانه ای وحدت هرگز تحقق نخواهد یافت. امام می فرمودند که «انبیا از آدم تا خاتم تشریف آوردند ... برای اینکه پرچم توحید و عدالت را در بن ملتها برپا کنند» (17) استقلال و آزادی از دیگر لوازم وحدت است و حتی می توان گفت، استقلال علمی کشورهای اسلامی از مهمترین آنهاست «... زیرا وقتی، ما می توانیم در مقابل همه دنیا بایستیم بگوییم ما نه طرف مغضوب علیهم می رویم و نه طرف ضالین، نه طرف غرب می رویم نه طرف شرق می رویم، وقتی ما می توانیم این طور باشیم و به صراط مستقیم عمل کنیم که همه مان با هم باشیم، همه ید واحد باشیم.» (18) می دانیم که انسانها، به طور فطری در فرقه های مختلف آفریده شده اند و عقاید و سلایق گوناگونی دارند. مسلمانان نیز براین اساس عقاید و نظرات متفاوتی دارند که این اختلاف عقیده موجب تنش و درگیریهای زیاد بین آنها شده است، اما از نظر امام خمینی (ره)اختلاف عقیده نباید مانع وحدت شود و می توان با داشتن عقاید متفاوت، وحدت نیز داشت «عقاید مختلف اسباب اختلاف خارجی چرا بشود» (19) بنابراین همه انسانها و به تبع آن همه مسلمانان باید عقاید و سلایق شخصی و فرقه ای و نژادی و... خود را نادیده گرفته و با تأکید بر اصول مشترک انسانی و اسلامی خود، حول محور توحید، زمینه های پیاده شدن حاکمیت همه جانبه اسلام فراهم گردد.
امام خمینی (ره) برای تحقق آرمان وحدت خویش از امکانات موجود بهره می جست و حتی امکانات جدیدی را فراهم می نمود. یکی از این امکانات مسأله فلسطین و اشغال آن توسط رژیم اشغالگر قدس یعنی اسرائیل بود که ایده تشکیل «اسرائیل بزرگ یعنی از نیل تا فرات» (20) را در سرداشت و برای تحقق این ایده خود به کشورهای اسلامی تجاوز نمود و مسلمانان ساکن این سرزمین را کشتار نمود و یا از خانه و کاشانه خود آواره کرد.
امام برای مقابله با خوی تجاوزگری و خونخواری رژیم اشغالگر قدس و محو اسرائیل از صحنه روزگار، آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به عنوان روز جهانی قدس اعلام نمود تا همه مسلمانان در یک روز علیه اسرائیل به حرکت و خروش درآیند.
امام (ره) آزادسازی قدس را تکلیف همه مسلمانان می دانستند «... اصولاًا این تکلیف همه مسلمین است که قدس را آزاد کنند و شر این جرثومه فساد را از بلاد اسلامی قطع کنند» (21) که این امر جز با اتحاد همه مسلمانان امکان پذیر نمی باشد.مراسم سالانه حج ابراهیمی از دیگر امکاناتی بود که امام(ره) برای تحقق وحدت امت اسلامی از آن بهره گرفت. و مراسم برائت از مشرکین را که می رفت به حافظه تاریک تاریخ و فراموشی ابدی سپرده شود، دوباره احیاء نمود تا همه حجاج از هر کشوری که باشند، سیاه و سفید، آسیایی، آفریقایی، اروپایی، و آمریکایی، شیعه و سنی و ... با شرکت در راهپیمایی برائت از مشرکین، گوشه کوچکی از وحدت امت اسلامی را جلوه گر سازند و با اجتماع در کنار همدیگر از امور مسلمانان و دردها و آلام آنها آگاه شده و برای رسیدگی به این دردها چاره جویی کنند.
بنابراین امام (ره) استقلال، آزادی، و عدالت را لازمه و زمینه ساز وحدت اسلامی و همه مستضعفان جهان می دانست و اصولاً اختلاف عقیده را مانع تحقق وحدت تلقی نمی کرد و برای پیاده شدن مقاصد اسلام و حاکمیت همه جانبه آن، وحدت را تنها وسیله ممکن می دانست و برای جامه عمل پوشانیدن به آرمان وحدت اسلامی از امکاناتی نظیر مسأله فلسطین و آزادی قدس و مراسم حج و برائت از مشرکین که مورد اتفاق همه فرق و مذاهب اسلامی بود استفاده می کرد و مسلمانان جهان را به تفاهم و اتحاد همه جانبه دعوت می نمود.

انگیزه های وحدت

امام خمینی (ره) در آرمان وحدت خود انگیزه های گوناگونی داشت که از مکتب اسلام ناب محمدی الهام گرفته بود. از نظر امام دین مبین اسلام و حکومتهای الهی با سایر حکومتهای مادی تفاوتهای اصولی دارد، زیرا حکومتهای غیر الهی فقط در پی تحقق و حفظ نظم کشور خود بوده، و حداکثر کاری که انجام می دهند این است که نگذارند کسی به دیگری ظلم و تعدی بکند، در حالی که اسلام و حکومتهای الهی برای هر مسأله احکام خاص خود را دارد و یکی از این مسائل مهم، دفاع از کیان اسلام است که به وحدت مسلمانان بستگی دارد، «از امور مهمه ای که بر همه واجب است دفاع از اسلام، دفاع از جمهوری اسلامی است»، که به وحدت بستگی دارد و مسأله وحدت برای حفظ کیان اسلام امری حیاتی است. از طرف دیگر تفرقه امر منکری است که باید از آن جلوگیری شود، زیرا امر به معروف و نهی از منکر از واجبات الهی است و برای اطاعت امر خدا باید امر به معروف و نهی از منکر نمود که «بزرگترین منکر، غلبه اجانب بر ماست، این منکر را باید نهی کنید، حکومتها را نهی کنید از مخالفتی که با هم دارند و با ملت دارند با دشمنان اسلام که خدا فرموده مراوده نکنیم محبت می کنند، الآن منکری بالاتر از این نیست که مصالح مسلمین را به خطر انداخته است، این وظیفه همه شماست، که می خواهید برای خدا کار کنید، همه باید این دشمنی را نهی کنیم و وحدت اسلامی را شعارمان کنیم با وحدت و زیر پرچم لااله الا ا... بودن». (23)
وحدت نیز امر معروفی است که موجب صلح و آرامش در دنیا می شود و باید برای تحقق شرایط صلح، آیین وحدت و اخوت را ایجاد نمود و آن را مستحکمتر کرد، زیرا «... ما دنبال این هستیم که دنیا در صلح و آرامش باشد؛ اسلام از اول دارای همچنین مقصدی بود و خصوصا در بین مؤمنین، در بین مسلمین، اخوت را سفارش فرموده است ...» (24)
انگیزه دیگر، امام (ره) انسان سازی است تا در سایه وجود انسانهای کامل عدالت نیز گسترش یابد و زمینه های آسیب پذیری جامعه مسلمانان از بین برود، در غیر این صورت آسیب پذیری آنان حتمی است. زیرا «... آن روز آسیب به ما می رسد که از باطن بگندیم افراد باطنشان بگندد و این گند هم سرایت کند و یک دسته ای را از بین ببرد و متعفن کند» (25) در حالی که تربیت یافتگان مکتب انبیا و ائمه سلام ا... علیهم، هرگز خلاف نمی کنند که در پی این تخلف جامعه نیز آسیب ببیند.
انگیزه دیگر، تأمین استقلال و آزادی و مخافظت از استقلال و آزادی و شرافت انسانی مسلمانان می باشد، بنابراین امام(ره) می فرمایند، «اگر ما تسلیم آمریکا و ابرقدرتها می شدیم، ممکن بود امنیت و رفاه ظاهری درست می شد و قبرستانهای ما پر از شهدای عزیز ما نمی گردید. ولی استقلال و آزادی و شرافتمان از بین می رفت . آیا ما می توانیم اسیر آمریکا و دولتهای کافر شویم تا بعضی چیزها ارزان شود و شهید و مجروح ندهیم؟»(26)
دیگر انگیزه امام (ره) در آرمان وحدت، حل معضلات کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان است ، لذا امام همه آنها را به وحدت فرا می خواند و برقراری روابط دوستانه بین آنها را توصیه می کند.(27)
اما امام بر این نکته واقف است که هر « هدف بزرگ دارای اشکالات و گرفتاریهای بزرگ نیز هست» (28) مسأله وحدت امت اسلامی و مستضعفان جهان نیز اهداف بزرگی است که موانع بزرگی در سر راه آن قرار دارد.ولی با عنایت به اینکه فطرت و سرشت انسان و هستی بر وحدت استوار و تنیده شده است و همه هستی به سوی هدف واحدی رهسپار است «با صبر و تحمل انقلابی به پیش می رویم تا عدل الهی و اسلام عزیز» (29) را در جهان گسترش دهیم، از این رو امام (ره) به همه مسلمانان جهان توصیه می نماید، «ای مسلمانان بر فرهنگ اسلام تکیه زنید و با غرب و غربزدگی مبارزه نمایید و روی پای خودتان بایستید و بر روشنفکران غربزده و شرق زده بتازید و هویت خویش را دریابید که روشنفکران اجیر شده بلایی بر سر ملت و مملکتشان آورده اند که تا متحد نشوید و دقیقاً به اسلام راستین تکیه ننمایید، بر شما آن خواهد گذشت که تا کنون گذشته است.(30)

گستره وحدت اسلامی

وحدت مورد نظر امام خمینی (ره) دارای دامنه وسیعی است و از ملت شیعه ایران تا همه مسلمانان جهان و مستضعفان عالم و حتی همه انسانهای روی زمین را شامل می شود، بنابراین امام به همه آنها توصیه می کند که با الگوگیری از انقلاب اسلامی ایران خود را بیابند و اعتما د به نفس پیدا کنند که «... اتکال به نفس بعد از اعتماد به خداوند منشأ خیرات است.» (31) انقلاب اسلامی ایران موجب احیا و بیداری نفوس مستضعفان، محرومان و مسلمانان جهان شد و خیرات و برکات زیادی را به همراه آورد. این انقلاب پیام آور وحدت و آزادی و استقلال برای مستضعفان جهان و مسلمانان دنیا بود، که همه اینها ناشی از خودیابی مردم مسلمان ایران بوده است.
بعد از مردم مسلمان ایران، این وظیفه امت اسلامی است که در ایجاد وحدت بکوشند«امتها خودشان باید امت واحد باشند، مجتمع باشند خودشان را از هم جدا ندانند، مرزها را اسباب جدایی قلبها ندانند» (32) اگر چه امروزه مسلمانان جهان توسط مرزهای جغرافیایی از همدیگر جدا شده و بیش از 50 کشور کوچک و بزرگ تشکیل داده اند، اما به حکم الهی و بنا به مقتضیات و شرایط زمانی باید تحت لوای اصول مشترک اسلامی و انسانی پیوندهای خود را مستحکمتر نمایند که به لطف الهی افق روشن آن آشکار شده است.
«امروزه دورنمای صدور انقلاب اسلامی... در جهان مستضعفان و مظلومان دیده می شود و جنبشی که از طرف مستضعفان و مظلومان جهان علیه مستکبران و زورمندان شروع شده در حال گسترش است».(33)
علاوه بر امت اسلامی روحانیون هر دینی نیز وظیفه دارند برای تحقق آرمانهای انبیا که وحدت یکی از مهمترین آنهاست اقدام نمایند «روحانیون مسیح، روحانیون مسلمان، روحانیون یهود،... در مرتبه اول واقعند برای تحقق دادن به آرمان انبیا که همان وحی الهی است....» (34)
همچنین علما و روشنفکران کشورهای اسلامی وظیفه دارند در ایجاد وحدت اسلامی کوشش کنند که تنها راه پیروزی و بقای آنهاست. امام (ره) پیشنهاد می نمایند: «علما و روشنفکران همه کشورهای اسلامی به انگیزه پیدا کردن راهی برای نجات کشورهای اسلامی از چنگال ابرقدرتهای غربی و شرقی و برای بیرون کردن سران کشورهای اسلامی از تحت سلطه جهانخواران و برای ایستادگی در مقابل استعمار و استثمار طرحی بریزید که هر چه بیشتر با یکدیگر در تماس باشند و اساس طرح را بر بیداری خلقهای محروم بگذارند و به یقین باور کنند که راه را خواهند یافت و پیروز خواهند شد».(35)
امام (ره) دامنه شمول وحدت را فراگیر دانسته و از همه انسانها و مستضعفان جهان، مسلمانان عالم و همه فرقه ها و مذاهب اسلامی و حتی از روحانیون ادیان مختلف و روشنگران مسلمانان می خواهد که در راستای ایجاد اتحاد ملل بر اساس اصول مشترک انسانی و اسلامی بکوشند و از همه شعایر برای ایده وحدت خواهی خود بهره جویند.

اهداف وحدت اسلامی

امام خمینی (ره) در آرمان وحدت خود اهدافی را دنبال می کرد که می توان آنها را به اهداف داخلی، اهداف خارجی و اهداف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی تقسیم بندی نمود.از جمله اهداف داخلی وحدت می توان به آزادی و استقلال،رفع ایادی اجانب، و قطع کردن دستهای خیانتکار و جنایتکاران، عظمت و شرافت، پیشبرد اهداف اسلام، تحقق همه جانبه اسلام در ایران استقرار حکومت دموکراسی صحیح نه دموکراسی غربی و شرقی فاسد، بقای انقلاب اسلامی، تحقق عدالت اجتماعی، بسط عدالت فردی و اجتماعی اشاره کرد.اما هدفهای خارجی آرمان وحدت امام عبارتند از: ایجاد معرفت برای بشر برقراری صلح و آرامش در جهان، پیاده کردن دمکراسی و آزادی حقیقی، تحقق یک انقلاب عمیق عمومی در سراسر جهان در مقابل جهانخواران ضد بشریت، بازیابی استقلال روحی و دور کردن احساس حقارت در مقابل حکومتهای جور از خود، شکسته شدن سلطه جهانخواران بر ملتهای مستضعف جهان، به دست آوردن حق تعیین سرنوشت توسط ملتها و بیداری دولتها، استقرار حکومت اسلام در همه اقطار عالم، تشکیل امتی شکست ناپذیر و بنیانی مرصوص، ایجاد هویت اسلامی برای مسلمانان، رهایی از فقر علمی در جوامع اسلامی، رسیدگی به درد مسلمانان.
امام خمینی (ره) در نظر داشت در کوتاه مدت حکومت اسلامی را در ایران مستقر نموده و با نفی استعمار و استبداد و کسب استقلال و آزادی، در میان ملت عدالت اجتماعی را تحقق بخشیده و آن را بسط و گسترش دهد و از نظام جمهوری اسلامی ایران الگوی ویژه ای برای همه مسلمانان جهان و مستضعفین عالم ارائه نماید تا آنها نیز به استقلال و آزادی نایل شده و دست اجانب و ابرقدرتان را از سرزمین خود کوتاه نمایند. بنابراین می فرمودند که همه مردم باید دولت اسلامی را تقویت کنند تا بتوانند اقامه عدل کنند.

اهداف بلند مدت امام (ره)

حفظ معنویات و تقویت معنویات مردم و اقامه عدل بین خودشان و نجات دادن مظلومان از دست ظالمان بود که با برقراری صلح و آرامش در جهان و استقرار دمکراسی و آزادی حقیقی و گسترش عدالت در آن بشریت به معرفت جدیدی نایل گردیده و حکومت اسلامی در همه عالم مستقر شود تا امتی شکست ناپذیر و بنیان مرصوص تشکیل شود و جوامع اسلامی هویت اسلامی خود را یافته و از فقر علمی رهایی یابند و با تشکیل ارتش مشترک از کیان اسلام و امت اسلامی دفاع نمایند و هرگز به جهانخواران اجازه ندهند که ذخایر آنها را به یغما برند.این هدفها هر یک در مقوله ای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی تقسیم بندی می شوند. اهداف سیاسی عبارتند از استقلال و آزادی همه ملل جهان و مسلمانان، برقراری صلح و آرامش در جهان، پیاده شدن دموکراسی و آزادی حقیقی، تحقق عدالت فردی و اجتماعی، کسب حق تعیین سرنوشت ملتها، تشکیل امت اسلامی، تشکیل حزب مستضعفین جهان، حفظ عظمت و شرافت، پیشبرد هدفهای سیاسی اسلام، تحقق اسلام در همه ابعاد، تحقق انقلاب عمومی در سراسر جهان، شکستن سلطه جهانخواران بر مستضعفان، برچیدن پایگاه نظامی شرق و غرب و تشکیل ارتش دفاعی اسلامی و رسیدگی به دردها و امور مسلمانان و حفظ نظام جمهوری اسلامی.
هدفهای اقتصادی نیز عبارتند از: کسب استقلال و خودکفایی، گسترش عدالت اقتصادی، پیاده کردن هدفهای بین الملل اسلامی در جهان و جلوگیری از استعمار و استثمار و به دست گرفتن مقدرات اقتصادی خود.اما هدفهای اجتماعی شامل تحقق عدالت اجتماعی، منع فساد و فحشا و انواع کجرویها، برقراری صلح و آرامش، تشکیل امت اسلامی و بنیان مرصوص، بیداری از خواب غفلت و... می باشد.از هدفهای فرهنگی نیز می توان به حفظ عظمت و شرافت، بقای انقلاب اسلامی، جلوگیری از فساد و فحشا و نابودی پایگاه ظلم و فساد، ایجاد معرفت برای بشر، بازیابی استقلال روحی و دور کردن احساس حقارت در مقابل دشمنان، ایجاد هویت اسلامی برای همه مسلمانان، رهایی از فقر علمی در جوامع اسلامی و ... اشاره کرد.همچنین تشکیل ارتش مشترک اسلامی برای دفاع از کیان اسلام و برچیدن پایگاه نظامی شرق و غرب از کشورهای اسلامی از هدفهای سیاسی - نظامی امام در دعوت به وحدت بود.

پی نوشت ها:

1) امام خمینی، صحیفه انقلاب، وصیتنامه سیاسی - الهی رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، چاپ چهارم ، (تهران)؛ سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، (1368) ، ص 8
2) امام خمینی، صحیفه نور، جلد هیجدهم، ص 91.
3) همان، جلد اول، ص 3.
4) همان، جلد هشتم، ص 278.
5) همان، جلد اول، ص 175.
6) همان، جلد یازدهم، ص 186.
7) همان، جلد پانزدهم، ص 125.
8)همان، جلد نوزدهم ، ص 46.
9)همان، جلد پانزدهم ، ص 125.
10) همان، جلد هفدهم، ص 228.
11) همان، جلد یازدهم، ص 267.
12) همان، جلد هیجدهم، ص 13.
13) همان، جلد دوم، ص 259.
14) همان، جلد دهم، ص 252.
15) همان، جلد چهارم، ص 199.
16) همان، جلد پنجم، صص 115،114
17) همان، جلد هفدهم ، ص 77.
18) همان، جلد نوزدهم ، ص 194.
19) همان، جلد بیستم ، ص 34.
20) همان، جلد هیجدهم، ص 101.
21) همان، جلد چهارم، ص 31.
22) همان، جلد بیستم، ص 13.
23) همان، جلد ششم، ص 116.
24) همان، جلد شانزدهم، ص240.
25) همان، جلد هفدهم ، ص 98.
26) همان، جلد هفدهم، ص 51.
27) همان، جلد نوزدهم ، صص 74-73
28) همان، جلد شانزدهم ، ص 47.
29) همان منبع
30) همان، جلد سیزدهم ، ص 83.
31) همان، جلد هفدهم ، ص 65.
32) همان، جلد دهم ، ص 223.
33) همان، جلد هیجدهم ، ص 11.
34) همان، جلد هیجدهم ، ص 11.
35) همان، جلد یازدهم ، ص 92.
36) همان، جلد هیجدهم ، ص236.