وراثت و پيشوايي مستضعفان، خواست خدا

وَ نُريدُ أن نَمُنَّ عَلَي الذّين استُضعِفوا فی الأرضِ وَ نَجعَلَهُم أئمِةً وَ نَجعَلَهُمُ الوارثين؛1 و اراده کرديم که بر کساني که به مستضعف شده‌اند، منّت نهيم و آنان را پيشوايان مردم گردانيم و ايشان را وارث (زمين) کنيم.
اين آيه مربوط به داستان حضرت موسي (عليه السلام) است خداوند مي¬فرمايد: «موسي (عليه السلام) در عصري به دنيا آمد و بزرگ شد که فرعون طغيان کرده و ادعاي ربوبيت داشت. او بني¬اسرائيل را به استضعاف کشانده و دستور قتل فرزندان آنان را داده بود و مي¬خواست آن‌ها را نابود کند، در حالي¬که اراده خداوند چيز ديگري بـود. او مي¬خواست بر آنان منّت گذارد و آنان را پيشوا قرار دهد تا پس از سال¬ها، پيشوا و وارث در زمين باشند، پس از آن¬که زمين در دست ديگران بود، و آنان را در زمين قدرت دهد و حکومت قوي و پا بر جا به آنان ارزاني دارد تا بتوانند از آن استفاده کنند.» هر چند ظاهر آيه بيان يک قسمت از حوادث روزگار قوم بني-اسرائيل است. ولي در اين‌جا از فعل مضارع استفاده شده که دلالت به استمرار دارد و مي¬گويد: «اراده¬ي دائمي و سنّت ما چنين است که مستضعفان را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم.»
نکته¬ها و پيام¬هاي آيه:
1-اين آيه مربوط به حکومت جهاني و انقلاب نوراني حضرت مهدي (عليه السلام) است.
2- اين آيه بشارتي است براي همه¬ي حق¬پرستان و عدالت-خواهان که حکومت ظلم و جور دائمي نيست و در نهايت، پيروزي براي رنج¬ديدگان خواهد بود.
3- خداوند در اين آيه، تعبير «منّت» را آورده است و منّت بر دو نوع است: فعلي و قولي، منّت فعلي به معني لطف عظيم است و منّت قولي به معني به رخ کشيدن نعمت است. در آيه¬ي شريفه مراد از منّت همان لطف عظيم است.
4- با توجه به آيه‌ي لَقَد منَّ اللهُ عَلی المؤمنينَ إذ بَعَثَ فيهِم رسولاً؛2 همانا خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که در ميان آنان رسولاني برانگيخت. از کلمه‌ي «منَّ» در آيه مي‌توان شباهت‌هايي بين حکومت پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله وسلم) و امام زمان (عليه السلام) ذکر کرد.
امام علي (عليه السلام) درباره¬ي اين آيه فرمودند:
«هُم آلُ محمّد يَبعَثُ اللهُ مهديَهُم بَعدَ جَهدِهِم فَيَعِزِّهُم و يَذِلُّ عدوَّهُم»؛3 «اين افراد خاندان پيامبرند که خداوند مهدي آنان را بعد از فشار و زحمتي که بر آنان وارد مي‌شود، برمي‌انگيزد و به آنان عزّت مي¬دهد و دشمنان¬شان را خوار و ذليل مي¬سازد.»

پي نوشت ها:

1. قصص(28)، 5 .
2. آل عمران (3)، 164 .
3. طوسی، غيبت، ص 184 .