نویسنده: عباس خاراباف
9 فناوری واقعی ناسا که در فیلم علمی – تخیلی «مریخی» از آنها استفاده شده است
مریخ از دیرباز برای بشر رازآلود بوده و برای کشف حیات در آن هر روز تلاش بیشتری شده است. در چند دهه‌ی اخیر با ارسال کاوشگران فراوان به این سیاره‌ی سرخ، دریچه‌ای برای رمزگشایی از اسرار پنهان آن مقابل انسان‌ها گشوده شده و وجود مایع حیات بخش آب، از اکتشافاتی است که امید زمینی‌ها برای مهاجرت به مریخ را چند برابر کرده است. «اندی وی بر»(Andy Weir) که پیش تر یک برنامه نویس کامپیوتر بود، تا مدت‌ها مطالبی تخیلی در وب سایت خود قرار می داد. او پس از آن که داستان‌هایی درباره ی ناسا در مریخ منتشر کرد. از سوی طرفدارانش تشویق شد تا این داستان‌ها را به رمانی تبدیل کند. امروز از این رمان برای ساخت فیلم علمی – تخیلی «مارشن» («مریخی»)استفاده شده که در نوبت اکران سال 2015 قراردارد. این فیلم علمی –تخیلی، روایتی از سال 2030در مریخ است که فضانوردان برای امور اکتشافی به آن رفت و آمد می‌کنند و برای زنده ماندن در این سیاره، از تکنولوژی‌هایی بهره می‌گیرند که ناسا در دنیای واقعی آنها را عرضه کرده است.
زیستگاه
فضانوردانی که به مریخ می‌روند، برای اقامت طولانی مدت خود در این سیاره به یک زیستگاه مناسب نیاز دارند. در مرکز فضایی «جانسون» ناسا، فضانوردان برای تمرین سکونت طولانی مدت در فضا، از «هرا» (Human Exploration Research Analog) به عنوان محیطی برای شبیه سازی حیات در فضا کمک می‌گیرند.زمین کشاورزی
در پروازهایی به ایستگاه بین المللی فضایی، فضانوردان به طور مرتب، از زمین محموله‌هایی غذایی دریافت می‌کنند، ولی در سفرهای طولانی تر مثل مسافرت به مریخ که حداقل 9 ماه طول می‌کشد، امکان ارسال غذا وجود ندارد و فضانوردان باید خود نسبت به تهیه‌ی غذا و کاشت دانه‌های خوراکی اقدام کنند. طبق تحقیقات، مقاوم‌ترین ماده‌ی غذایی برای کشت در فضای خارج از زمین، تا کنون کلم بوده است. البته محققان در تلاشند دانه‌های مقاوم بیشتری را برای کشت در فضا بررسی کنند. هم چنین در ایستگاه بین المللی فضای، «وگی» (Veggie) به عنوان دستگاهی برای تولید غذای تازه وجود دارد که با نورهای آبی و سبز و قرمز، به دانه‌ها کمک می‌کند در بالشتک مخصوص خود رشد کنند.تصفیه‌ی آب
فضانوردان در فضا به آب هم نیاز دارند. این آب را نمی‌توان با استفاده از فضاپیما از زمین ارسال کرد. بنابراین آنها باید بتوانند آب مورد نیاز خود را از منابع موجود تصفیه کنند. این منابع شامل منابع آبی همراه، مایعات دفعی بدن، اشک چشم و ...است. در ایستگاه بین المللی فضایی حتی قطره‌ای آب به هدر نمی‌رود و با استفاده از دستگاه تصفیه‌ی آب، برای پالایش اقدام کرده و آب مورد نیاز را تامین می‌کنند.
تولید اکسیژن
هرچند محل زندگی، غذا و آب بسیار مهم هستند، ولی فراموش نکنید که حجم زیاد اکسیژن قابل استنشاق، فقط در زمین وجود دارد و فضانوردان باید بتوانند اکسیژن مورد نیاز خود را تامین کنند. در ایستگاه بین المللی فضایی، دستگاهی به منظور تولید اکسیژن وجود دارد که از طریق الکترولیز مولکول‌های آب، اکسیژن مورد نیاز را فراهم و در جو آزاد می‌کند. هیدروژن باقی مانده نیز به مصارف دیگر می‌رسد یا حتی با مواد جانبی دیگر ترکیب می‌شود تا مجددا آب تولید کند.لباس فضانوردان در مریخ
جو مریخ سرد و خشک است و فضانوردان بدون لباس مخصوص در آن قادر به زندگی نیستند. بنابراین باید لباس مناسبی برای شرایط جوی مریخ طراحی شود تا فضانوردان هنگام جمع آوری نمونه‌ها یا بازبینی دستگاه‌ها در فضای آزاد سیاره، بتوانند از آن استفاده کنند البته ناسا لباسی به نام «زد-2» را برای اولین سفر انسان به مریخ تدارک دیده است.مریخ نورد
فضانوردان بعد از فرود روی مریخ، باید حداقل یک سال در آنجا اقامت کنند چرا که برای بازگشت، لازم است فاصله‌ی بین مریخ و زمین به حداقل مقدار ممکن برسد. در این یک سال که به کاوش سیاره اختصاص داده می‌شود، آنها باید بتوانند مساحت زیادی از مریخ را مورد بررسی قراردهند و این تنها درصورتی ممکن است که ابزاری مناسب برای حرکت سریع در مریخ داشته باشند. مریخ نوردی که ناسا برای این کار طراحی کرده «MMSEV» (Multi – Mission Space Exploration Vehicle) نام دارد.
پیش رانش یونی
برای سفر به اعماق فضا و در فاصله‌ای طولانی از زمین، نیاز به پیش رانشی با حداکثر شتاب ممکن احساس می‌شود. پیش رانش یونی که در آن گازهایی مانند زنون یا آرگون باردار می‌شوند، گزینه‌ی مناسبی برای سفرهای بین سیاره‌ای است. فضاپیمای «سپیده دم»(Dawn) که ناسا از این فناوری بهره می‌برد، ضمن مصرف سوخت اندک، نیرو محرکه‌ی زیادی برای انجام انواع مانورهای فضایی دارد.صفحات خورشیدی
در مریخ هیچ منبع سوخت فسیلی یا حتی باد وجود ندارد. بنابراین برای تامین انرژی مورد نیاز، راهی جز استفاده از انرژی خورشیدی باقی نمی‌ماند. به این ترتیب، لازم است از صفحات خورشیدی برای تولید انرژی الکتریکی بهره گرفته شود. در ایستگاه بین المللی فضایی، سلول‌های خورشیدی حدود 84 تا 120 کیلووات برق تولید می‌کنند. حتی در فضاپیمای سرنشین دار«اوربون» ناسا نیز برای تامین انرژی از صفحات خورشیدی استفاده شده است.RTG (ژنراتور ترموالکتریکرادیوایز و تروپ)
RTG در واقع یک نوع باتری فضایی است که از حرارت طبیعی موجود در امواج رادیواکتیور محیط استفاده کرده و آن را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. ناسا در پروژه‌هایی نظیر«آپولو»، کاوشگر«کنج کاوی» (Curiosity) و حتی «مارس 2000» که در حال توسعه است. از این فناوری استفاده کرده نکته‌ی مهم این است که ممکن است RTG از خود امواج رادیواکتیو ساطع کند که برای انسان بسیار مهلک است.از سوی دیگر، تحقیقات نشان می‌دهد این امواج در سطح مریخ به قدری زیادند که تشعشعات RTG چندان به چشم نمی‌آید. به همین خاطر، دانشمندان در حال بررسی میزان تشعشعات سطح مریخ هستند تا برای سفرهای فضایی آینده، سامانه‌ای جهت محافظت از فضانوردان در نظر بگیرند.
منبع مقاله :
نشریه‌ی دانستنیها همشهری، شماره‌ی 137
