دانش بمانند سرمایه

دانش مهمترین سرمایه امروز بشر

سر انجام درخواهیم یافت، خواستگاه اقتصاد نوین، فناوری نیست، بلکه خواستگاه آن دانش بشری است. (آلن وبر)

مقدمه

در حالی که هنوز برخی کشورهای درحال توسعه چشم به منابع طبیعی و ذخایر ملی خود، نظیر نفت، گاز و منابع معدنی دوخته اند، و نگران کاهش سرمایه های ملی خود هستند، ملل صنعتی ذخایر بی پایان ثروتی را یافته اند، که با مصرف بیشتر رشد کرده و سود بیشتری حاصل می کند. ثروتی که ریشه در ذهن پویای بشری دارد. دانش، ثروتی بی پایان است که مزیت رقابتی پایدار کشورهای صنعتی است، و هرگز پایان نمی پذیرد.
برای تعریف دانش نیازمند شناسایی و تفکیک "داده" ، "اطلاع" و ارتباط آنها با "دانش" هستیم. "داده"، "اطلاع" و "دانش" مفاهیمی نیستند که بتوان از آنها بجای یکدیگر بهره برد. با وجودی که "دانش"، نه "داده" است و نه "اطلاعات"، به هردو مرتبط است. "داده" و "اطلاع" تفاوت ماهوی ندارند و تنها از نظر مرتبه متفاوت هستند.

داده ها

پیتر دراکر "داده" را به این صورت تعریف می کند: "داده ها رشته واقعیات عینی و مجرد در مورد رویدادها هستند." از دیدگاه سازمانی، داده ها یک سلسله تعاملات ثبت شده منظم هستند. برای مثال به داده هایی که از یک عمل خرید ساده در یک فروشگاه می توان گردآوری کرد، توجه کنید. زمان خرید، کالا و تعداد آن و مقدار پول پرداخت شده می توانند داده های ثبت شده از خرید باشند. این داده ها فاقد هر گونه اطلاعی در باره علت خرید کالای فوق، و احتمال خرید های بعدی از کالای فوق توسط همان مشتری یا دیگر مشتریان است. این داده ها در مورد کیفیت سرویس فروشگاه و سود دهی یا زیان دهی آن نیز حرفی نمی زنند. در حالی که مدیریت فروشگاه بدنبال چنین اطلاعاتی است.
امروزه سازمانها عموما داده ها را در سیستمهای اطلاعاتی ذخیره می کنند. داده ها توسط واحدهایی نظیر فروش، حسابداری، انبار بازاریابی به سیستم وارد می شوند. معیارهای کمی ارزیابی این سیستمها بر اساس ظرفیت، سرعت و هزینه بهره گیری از آنهاست.
چه هزینه ای برای بازیابی یک واحد داده صرف می شود؟ با چه سرعتی اطلاعات به سیستم وارد می شوند؟ ظرفیت سیستم از نظر تعداد کاربران، و حجم داده های ذخیره شدنی چه میزان است؟ وضوح داده ها، کاربری آسان و هوشمندی سیستم از جمله معیارهای کیفی ارزیابی یک سیستم هستند. نگهداری سواق و بایگانی نقطه آغازین بهره گیری از داده ها است. داده ها حاصل پیگیری مستمر، وثبت تعاملات و رویدادهای مرتبط با نقش های یک سازمان می باشند. داده ها را می توان مواد خام سازنده عناصر سازنده تصمیم گیری به شمار آورد. چرا که داده ها نمی توانند عملی را تجویز کنند.

اطلاع

اطلاع را به پیام تشبیه می کنند. اطلاع از فرستنده ارسال شده و بوسیله گیرنده دریافت می گردد. دریافت اطلاع توسط گیرنده منجر می گردد درک گیرنده نسبت به مسئله ای تغییر کند. درک پیام رفتار گیرنده را تغییر می دهد. اطلاعات بایستی حاوی داده های تغییر دهنده و آگاهی پیرامونی باشد.
Inform به معنای شکل دادن بوده و Information یعنی شکل دادن به بینش و دید دریافت کننده اطلاعات. بنابر این تنها گیرنده می تواند مشخص کند که یافته های وی از اطلاعات دریافتی اورا تحت تاثیر قرار داده است. برای مثال داده هایی که از میزان باران یک منطقه بدست می آید، منجر به تهیه اطلاعاتی می گردد. این اطلاعات از دید یک کارشناس می توانند بیانگر احتمال وقوع سیل بوده و از دید کارشناس دیگر ممکن است چندان با اهمیت نباشد.
معیارهای سنجش کمی اطلاعات، شامل تعداد و حجم پیامها، تعداد مراکز تولید داده ها، تعداد دریاف کنندگان و نرخ جابجایی پیام می باشد. معیارهای سنجش کیفی، صحت و جامعیت اطلاع، و سهولت درک محتوای آن می باشد. معمولا به موارد زیر در تهیه اطلاعات از داده ها توجه می شود:
1- هدفمند بودن جمع آوری داده ها.
2- دسته بندی و تفکیک داده ها.
3- ارائه نتیجه محاسبات، برای تجزیه و تحلیل داده ها.
4- اصلاح و غلط گیری داده ها.
5- خلاصه نمودن داده ها.
رایانه می تواند در عملیات فوق کمک ولی تهیه متن نهایی توسط انسان صورت می گیرد. معمولا محاسبات، خلاصه سازی، و طبقه بندی می بایست توسط انسان صورت گیرد.

دانش

همگان بر این نکته که دانش وسیع تر،عمیقتر و غنی تر از داده ها و اطلاعات است، توافق داریم. دانش مخلوطی سیال از تجربیات، ارزشها، اطلاعات موجود و نگرشهای کارشناسی نظام یافته است که بعنوان چهارچوبی برای ارزشیابی و بهره مندی از تجربیات و اطلاعات جدید بکار برده می شود. دانشی که از ذهن پویای دانشوران سرچشمه می گیرد، در مستندات علوم و فناوری، روشها و رویه های کاری، جاری می گردد.
دانش از اطلاعات و اطلاعات از داده ها سرچشمه می گیرند. تبدیل اطلاعات به دانش بر عهده بشر است. عموما برای تبدیل اطلاع به دانش از فعالیتهای زیر استفاده می شود:
مقایسه: مقایسه اطلاعات کنونی با موارد و شرایط دیگر.
نتیجه گیری: تز اطلاعات بدست آمده چه نتیجه ای حاصل می گردد.
ارتباطات: این بخش از اطلاعات چه بخشی با دیگر بخشها دارد.
گفت و گو: نهایتا دانش آفرینی بین انسانها صورت می گیرد. دانش عموما توسط گروههایی آگاه و یا حتی طی رویه های سازمان یافته حاصل می گردد.
رابطه تجربه و دانش حائز اهمیت است. در انگلیسی تجربه (experience) و تخصص (expert) دارای ریشه ای مشترک هستند و از فعلی به معنی "به بوته آزمایش گذاشتن" اخذ شده اند. بنابراین مجرب و متخصص به کسانی گفته می شود که در زمینه ای خاص، از دانشی عمیق برخوردارند. تجربه تصورات و داوری هایی پیرامون "آنچه باید رخ دهد" را به دانش "آنچه رخ می دهد" تغییر می دهد.
تراکم تخصص و تجربه در فرد، منجر به پدیدار شدن شم و شهود در وی می گردد. مهارتهای یک راننده با تجربه نمونه ای از این نوع تخصص است. صدها ساعت رانندگی موجب می گردد که وی بداند، چه هنگام راننده ای بی مبالات از کوچه بیرون می آید.

دانش، سرمایه

امروزه دانش مهمترین مزیت رقابتی شرکتها در عرصه اقتصاد جهانی است. از این رو به هنگام استخدام پرسنل، برای تجربه بیش از هوش ارزش قائل می شوند، زیرا از ارزش دانشی که به مرور کسب شده است، آگاهند.
در قرون گدشته کشورها و تولید کنندگان، سعی بر مخفی نگاه داشتن رویه ها، و منابع برتری خود نسبت به رقبا داشتند. اصناف از دانشهای خاص خود به شدت محافظت می کردند و دولتها از صدور مهارتهای فنی جلوگیری می کردند.
امروزه شرایط تغییر کرده است. از آنجا که فناوری سرانجام در اختیار همه قرار می گیرد، مزیت رقابتی پایداری به شمار نمی آید. رقبا به سرعت محصول، و خدمات را تقلید و ارائه می کنند. با وجودی که فناوری و محصول مزیت رقابتی دائمی ایجاد نمی کنند، دانش می تواند موجب مزیت رقابتی پایدار گردد. شرکتهایی که به تولید و مدیریت دانش می پردازند، همواره خود را به مراتب بالاتری می رسانند. بر خلاف سرمایه های مادی که در صورت بهره برداری از آنها، از ارزش و حجم آنها کاسته می شود، دانش سرمایه ایست که با استفاده بیشتر، رشد می کند. تفکرات جدید منجر به پیدایش اندیشه های نو گردیده و مالک خود را غنی تر می سازند. همچنین عرصه کنندگان دانش با فروش دانش خود، از تولد تکنولوژی های نا متعارف که ممکن است به رقبایی مهلک تبدیل گردند جلوگیری می کنند. ذخایر دانش بشری بی پایان است، و بهره گیری از این ثروت الهی راهگشای استفاده بهینه از ثروتهای ملی تمام شدنی است.
منبع:کتاب مدیریت دانش