سلامت در شهرهاى صنعتى
سلامت هر جامعه بر ۲ پايه استوار است: يكى درمان و ديگرى پيشگيرى.
اهميت اين دو كانون محورى سلامت در همه زمان ها يكسان نبوده و تابع شرايطى است كه انسان ها در آن زندگى مى كنند. واكاوى جنبه هاى گوناگون زندگى انسان ها در اكنون و گذشته نمايانگر آن است كه مساله اصلى سلامت در گذشته درمان بوده است و در دقيقه حال و اكنون پيشگيرى.
در گذشته هاى دورتر به دليل طبيعى بودن شرايط زندگى و آميخته نشدن روزمرگى آدمى با ماشين صنعت و تكنولوژى امكان ابتلا به بسيارى از بيمارى هاى رايج امروزى اساسا وجود نداشت. در واقع بايد گفت در آن عصر و زمانه شرايط طبيعى زندگى خود به مثابه عامل پيشگيرى عمل مى كرد.
رابطه تنگاتنگ انسان و طبيعت از يك سو هواى سالم و غذاهاى طبيعى و دور از دخل و تصرف هاى شيميايى را در اختيار او مى گذاشت و از سوى ديگر شغل هاى پرتحرك بدنى يك ورزش روزانه جدى به حساب مى آمد. پيوند نزديك با طبيعت همچنين يك زندگى نسبتا آرام و دور از استرس هاى شهرنشينى را براى آنها رقم مى زد.
مع الوصف انسان هاى سده هاى گذشته از درمان بسيارى از بيمارى ها ناتوان بودند و همه ما خوانده ايم يا شنيده ايم داستان تاسف بار مرگ هاى دسته جمعى گروه بزرگى از هم نوعان مان را بر اثر بيمارى هاى درمان ناپذير.
جامعه انسانى اما پس از تحمل خسارات فراوان سرانجام توانست برشمار كثيرى از بيمارى هاى درمان ناپذير پيشين فائق آيد. ۲ عامل اصلى در تحقق اين پيروزى بزرگ سهم داشت: يكى علم جديد كه پس از رنسانس با به كارگيرى روش تجربى به توفيقات چشمگيرى دست يافته بود و ديگرى اراده جمعى بشر براى به انقياد درآوردن بيمارى هاى صعب العلاج و درمان آنها. اين ۲ عامل سرانجام خود را در بازوى تواناى علم پزشكى جديد متجلى كرد.
اما پس از آنكه اراده جمعى بشر به سلاح قدرتمند علم مجهز شد توان خود را فقط به چاره گشايى معضلات در حوزه سلامت محدود نكرد و سايه استيلاى خود را چنان توسعه داد كه هيچ شانى از شئونات زندگى آدمى را بى بهره نگذاشت.
انقلاب صنعتى و مدرنيسم به شيوه اى ساختارشكنانه زندگى شهرنشينى را دستخوش تحولى بنيادين كرد و دست كم ۲ هديه بزرگ را به ارمغان آورد: نخست رفاه و ديگرى لذت. اين ۲ ارمغان بزرگ براى بشر بسيار خوشايند افتاد چرا كه با خواست و طبيعت آدمى كاملا سازگار بود.
تكنولوژى از يك سو به همه كارها سرعت داد و روزبه روز راحتى و رفاه را در زندگى افزون كرد و از سوى ديگر زمينه هاى لذت بيشترى را براى طبيعت تنوع طلب و سيرى ناپذير انسان فراهم آورد. رفاه و لذت اما شاخه پيشگيرى سلامت را با چالشى جدى روبرو ساخت. تكنولوژى با ناسالم كردن آب هوا و غذا كه ضرورى ترين نيازهاى آدمى به شمار مى آيند و با ايجاد وسوسه براى دستيابى به رفاه و لذت بيشتر سلامت را در معرض خطرى جدى قرار داد.
انسان هاى عصر تكنولوژى با وجود آگاهى از اين خطرات به دليل ضعف اراده فردى و ترجيح رفاه و لذت بر سلامتى به استفاده از چنين محصولاتى روى آوردند. در نتيجه به دلايل پيش گفته در عصر و زمانه ما خطر ابتلا به امراض مرگ آورى چون بيمارى هاى قلبى - عروقى ديابت پرفشارى خون بالابودن چربى خون و. . . . به مراتب افزايش يافته و استرس هاى ناشى از زندگى در شهرهاى صنعتى به عاملى جدى براى پديدآمدن بيمارى هاى روانى و افسردگى هاى روحى تبديل شده است.
بنابراين داشتن جامعه اى سالم مبتنى بر تحقق دو اراده متمايز است: يكى اراده جمعى و ديگرى اراده فردى. اراده جمعى به خوبى حوزه درمان را پوشش داده و ديگر درمان اولويت نخست سلامت نيست چرا كه هر روز شاهد يافتن روش هاى نوينى براى درمان بيمارى ها هستيم و هيچ چيز نمى تواند اين اراده جمعى را متوقف سازد اما براى پيشگيرى از عوارض نامطلوب تكنولوژى در عصر جديد اراده فردى يك الزام است. متاسفانه تكنولوژى ضرورى ترين نيازهاى ما را در صورت كم توجهى به اصلى ترين دشمنانمان تبديل كرده است.
اگر هر يك از ما با اراده فردى مان در حوزه پيشگيرى چگونگى زندگى در شهرهاى صنعتى را مديريت نكرده و بهره گيرى از رفاه و لذت تكنولوژى را به قاعده در نياوريم اراده جمعى مان در حوزه درمان ارزش مطلوب خود را از دست خواهد داد زيرا توجه به درمان و رهاكردن پيشگيرى يعنى پرداختن به معلول و ناديده گرفتن علت.
اهميت اين دو كانون محورى سلامت در همه زمان ها يكسان نبوده و تابع شرايطى است كه انسان ها در آن زندگى مى كنند. واكاوى جنبه هاى گوناگون زندگى انسان ها در اكنون و گذشته نمايانگر آن است كه مساله اصلى سلامت در گذشته درمان بوده است و در دقيقه حال و اكنون پيشگيرى.
در گذشته هاى دورتر به دليل طبيعى بودن شرايط زندگى و آميخته نشدن روزمرگى آدمى با ماشين صنعت و تكنولوژى امكان ابتلا به بسيارى از بيمارى هاى رايج امروزى اساسا وجود نداشت. در واقع بايد گفت در آن عصر و زمانه شرايط طبيعى زندگى خود به مثابه عامل پيشگيرى عمل مى كرد.
رابطه تنگاتنگ انسان و طبيعت از يك سو هواى سالم و غذاهاى طبيعى و دور از دخل و تصرف هاى شيميايى را در اختيار او مى گذاشت و از سوى ديگر شغل هاى پرتحرك بدنى يك ورزش روزانه جدى به حساب مى آمد. پيوند نزديك با طبيعت همچنين يك زندگى نسبتا آرام و دور از استرس هاى شهرنشينى را براى آنها رقم مى زد.
مع الوصف انسان هاى سده هاى گذشته از درمان بسيارى از بيمارى ها ناتوان بودند و همه ما خوانده ايم يا شنيده ايم داستان تاسف بار مرگ هاى دسته جمعى گروه بزرگى از هم نوعان مان را بر اثر بيمارى هاى درمان ناپذير.
جامعه انسانى اما پس از تحمل خسارات فراوان سرانجام توانست برشمار كثيرى از بيمارى هاى درمان ناپذير پيشين فائق آيد. ۲ عامل اصلى در تحقق اين پيروزى بزرگ سهم داشت: يكى علم جديد كه پس از رنسانس با به كارگيرى روش تجربى به توفيقات چشمگيرى دست يافته بود و ديگرى اراده جمعى بشر براى به انقياد درآوردن بيمارى هاى صعب العلاج و درمان آنها. اين ۲ عامل سرانجام خود را در بازوى تواناى علم پزشكى جديد متجلى كرد.
اما پس از آنكه اراده جمعى بشر به سلاح قدرتمند علم مجهز شد توان خود را فقط به چاره گشايى معضلات در حوزه سلامت محدود نكرد و سايه استيلاى خود را چنان توسعه داد كه هيچ شانى از شئونات زندگى آدمى را بى بهره نگذاشت.
انقلاب صنعتى و مدرنيسم به شيوه اى ساختارشكنانه زندگى شهرنشينى را دستخوش تحولى بنيادين كرد و دست كم ۲ هديه بزرگ را به ارمغان آورد: نخست رفاه و ديگرى لذت. اين ۲ ارمغان بزرگ براى بشر بسيار خوشايند افتاد چرا كه با خواست و طبيعت آدمى كاملا سازگار بود.
تكنولوژى از يك سو به همه كارها سرعت داد و روزبه روز راحتى و رفاه را در زندگى افزون كرد و از سوى ديگر زمينه هاى لذت بيشترى را براى طبيعت تنوع طلب و سيرى ناپذير انسان فراهم آورد. رفاه و لذت اما شاخه پيشگيرى سلامت را با چالشى جدى روبرو ساخت. تكنولوژى با ناسالم كردن آب هوا و غذا كه ضرورى ترين نيازهاى آدمى به شمار مى آيند و با ايجاد وسوسه براى دستيابى به رفاه و لذت بيشتر سلامت را در معرض خطرى جدى قرار داد.
انسان هاى عصر تكنولوژى با وجود آگاهى از اين خطرات به دليل ضعف اراده فردى و ترجيح رفاه و لذت بر سلامتى به استفاده از چنين محصولاتى روى آوردند. در نتيجه به دلايل پيش گفته در عصر و زمانه ما خطر ابتلا به امراض مرگ آورى چون بيمارى هاى قلبى - عروقى ديابت پرفشارى خون بالابودن چربى خون و. . . . به مراتب افزايش يافته و استرس هاى ناشى از زندگى در شهرهاى صنعتى به عاملى جدى براى پديدآمدن بيمارى هاى روانى و افسردگى هاى روحى تبديل شده است.
بنابراين داشتن جامعه اى سالم مبتنى بر تحقق دو اراده متمايز است: يكى اراده جمعى و ديگرى اراده فردى. اراده جمعى به خوبى حوزه درمان را پوشش داده و ديگر درمان اولويت نخست سلامت نيست چرا كه هر روز شاهد يافتن روش هاى نوينى براى درمان بيمارى ها هستيم و هيچ چيز نمى تواند اين اراده جمعى را متوقف سازد اما براى پيشگيرى از عوارض نامطلوب تكنولوژى در عصر جديد اراده فردى يك الزام است. متاسفانه تكنولوژى ضرورى ترين نيازهاى ما را در صورت كم توجهى به اصلى ترين دشمنانمان تبديل كرده است.
اگر هر يك از ما با اراده فردى مان در حوزه پيشگيرى چگونگى زندگى در شهرهاى صنعتى را مديريت نكرده و بهره گيرى از رفاه و لذت تكنولوژى را به قاعده در نياوريم اراده جمعى مان در حوزه درمان ارزش مطلوب خود را از دست خواهد داد زيرا توجه به درمان و رهاكردن پيشگيرى يعنى پرداختن به معلول و ناديده گرفتن علت.
