حاکميت عدل در حکومت امام زمان (ع)
در قسمت گذشته پيرامون رشد عقلي و فکري و ديني مردم در عصر حاکميت امام زمان (ع) صحبت کرديم. در اين قسمت راجع به حاکميت عدل در حکومت امام زمان (ع) بحث مي کنيم. بر حسب آيات قرآن ، يکي از اهداف همه ي انبياء عليهم السلام اجراي عدالت در جامعه بشري است :
( لقد أرسلنا رسلنا بالبينات و انزلنا معهم الکتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط )(1) ؛ « ما همه پيامبران مان را با بينات و معجزات و کتاب فرستاديم تا بشريت قيام به قسط و عدالت کند . »
مفهوم آيه اين است که يکي از رسالت هاي همه ي انبيا ، اجراي عدالت بوده است . عدل به عنوان يکي از گرايشات فطري بشر است ، همه ي انسان ها به حکم عقل و شرع و نيز به حکم فطرت ، طرفدار عدل و مامور به پذيرش عدلند . امام زمان (ع) که عهده دار تحقق اهداف همه ي انبياء و عصاره رسالت همه ي پيامبران وامامان است، بايدعدل الهي را براي همه ي بندگان خدا در زمين پياده کند . به همين خاطر ، حکومت امام زمان (ع) را حکومت عدل جهاني امام زمان (ع) مي ناميم . پس ، مهم ترين رسالت امام زمان (ع) پياده کردن عدل در سراسر عالم است .
حال چگونه امام زمان (ع) موفق مي شود که عدل را پياده کند ؟ مي دانيم که انبياي الهي و امامان مظلوم و معصوم ما موفق نشدند آن گونه که رسالت داشتند در قلمرو حاکميت خود عدل را پياده کنند. اميرالمومنين علي بن ابي طالب (ع) با آن که همه ي تلاش خود را پيرامون پياده کردن عدل صرف کرده است اما کشته عدالت شد ، به تعبير آن نويسنده مسيحي « قتل في المحراب لشده عدله ؛ اميرالمومنين (ع) را در محراب عبادت کشتند براي اين که مي خواست عدل را پياده کند » ؛ يعني او هدفش عدل بود ولي جامعه اي که اميرالمومنين (ع) در آن حاکم بود متاسفانه از پذيرش عدل سرباز زد و امام عادل خود را در محراب عبادت به خون کشيد . بقيه امامان هم نتوانستند آن گونه که رسالت داشتند عدل را پياده کنند . براي اين که بدانيم امام زمان (ع) چگونه موفق مي شود ، بايد بدانيم که موانع اجراي عدالت چيست ؟
مانع دوم : متأسفانه به دليل حاکميت آن حاکمان جور و فساد ، فرهنگ جامعه به گونه اي رشد نکرده بود که عدل را به هر قيمتي که باشد بپذيرد ، يعني جامعه آن روز اين آمادگي را پيدا نکرده بود که پذيراي عدالت باشد اما جامعه امام زمان (ع) با جوامع گذشته فرق مي کند . راجع به پيروزي امام زمان ؟(ع) در همه ي عالم بحث کرديم ؛ يعني چون امام زمان قدرت جهاني پيدا مي کند ، همه ي سلطه گران را نابود مي کند ، ظالمين را از بين مي برد ، حکومت هاي جور و ستم را بر مي دارد و به جاي آن ها حکومت الهي را حاکم مي کند ، بنابراين مانع بزرگ عدالت که حاکم جور وستم هستند برداشته مي شود و فرهنگ مردم شرقي مي شود . در بحث گذشته هم گفتم به دليل رشد عقلي ، فکري و عقيدتي و يکپارچه شدن همه ي مردم در پيروي از اسلام ، زمينه فرهنگي جامعه هم براي پذيرش عدالت آماده مي شود . اين است که امام زمان (ع) موفق مي شود عدل را در سراسر دنيا پياده کند . حال نمونه رواياتي که در ارتباط با اين موضوع است را خدمتتان مي گويم . نکته اي که بايد مورد توجه قرار گيرد ، اين است که در تمام زمين و در تمام زمينه ها و عرصه ها عدل حاکم مي شود . آنچه از روايات و آيات قرآن کريم استفاده مي شود ، کل عالم قلمرو حکومت امام زمان (ع) است ؛ « يملأ الله الأرض قسطا و عدلا ؛ تمام زمين پر ازعدل و داد مي شود » ؛ يعني در همه ي گستره و نقاط جغرافيايي کره زمين ، عدل حاکم مي شود .
در ابعاد مختلف عدالت هم نکاتي است که امام زمان (ع) فقط در بعد اقتصادي عدل را اجرا نمي کند بلکه در زمينه هاي اخلاقي ، فرهنگي ، اجتماعي ، سياسي و اقتصادي عدالت حاکم مي گردد و با تعريفي که از عدل شده است ، مي توانيم همين نتيجه را بگيريم.
درباره ي تعريف عدل فرمودند : « وضع کل شيء في موضعه » يک تعريف عدل اين است که هر چيز را به جاي خود نهادن ، اين تعريف شامل همه ي امور مي گردد ، حتي عزل و نصب ها در منصب ها ، آدم هاي شايسته در هر نقطه که صلاحيت وشايستگي را داشته باشند را فرا مي گيرد ، آدم هاي نالايق قطعا در پست ومقام کليدي قرار نمي گيرند . هر شيء بايد در موضع خود باشد .
در تعريف ديگر عدل و عدالت فرمودند: « اعطاء کل ذي حق حقه » . حق هر کسي را به او دادن ، با اين دو تعريفي که از عدل مي شود ، مي توان نتيجه گرفت که عدل تنها در زمينه اقتصادي نيست بلکه در همه زمينه ها ، دنيا را پر از عدل و داد مي کند .
( لقد أرسلنا رسلنا بالبينات و انزلنا معهم الکتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط )(1) ؛ « ما همه پيامبران مان را با بينات و معجزات و کتاب فرستاديم تا بشريت قيام به قسط و عدالت کند . »
مفهوم آيه اين است که يکي از رسالت هاي همه ي انبيا ، اجراي عدالت بوده است . عدل به عنوان يکي از گرايشات فطري بشر است ، همه ي انسان ها به حکم عقل و شرع و نيز به حکم فطرت ، طرفدار عدل و مامور به پذيرش عدلند . امام زمان (ع) که عهده دار تحقق اهداف همه ي انبياء و عصاره رسالت همه ي پيامبران وامامان است، بايدعدل الهي را براي همه ي بندگان خدا در زمين پياده کند . به همين خاطر ، حکومت امام زمان (ع) را حکومت عدل جهاني امام زمان (ع) مي ناميم . پس ، مهم ترين رسالت امام زمان (ع) پياده کردن عدل در سراسر عالم است .
حال چگونه امام زمان (ع) موفق مي شود که عدل را پياده کند ؟ مي دانيم که انبياي الهي و امامان مظلوم و معصوم ما موفق نشدند آن گونه که رسالت داشتند در قلمرو حاکميت خود عدل را پياده کنند. اميرالمومنين علي بن ابي طالب (ع) با آن که همه ي تلاش خود را پيرامون پياده کردن عدل صرف کرده است اما کشته عدالت شد ، به تعبير آن نويسنده مسيحي « قتل في المحراب لشده عدله ؛ اميرالمومنين (ع) را در محراب عبادت کشتند براي اين که مي خواست عدل را پياده کند » ؛ يعني او هدفش عدل بود ولي جامعه اي که اميرالمومنين (ع) در آن حاکم بود متاسفانه از پذيرش عدل سرباز زد و امام عادل خود را در محراب عبادت به خون کشيد . بقيه امامان هم نتوانستند آن گونه که رسالت داشتند عدل را پياده کنند . براي اين که بدانيم امام زمان (ع) چگونه موفق مي شود ، بايد بدانيم که موانع اجراي عدالت چيست ؟
موانع اجراي عدالت در جامعه
مانع دوم : متأسفانه به دليل حاکميت آن حاکمان جور و فساد ، فرهنگ جامعه به گونه اي رشد نکرده بود که عدل را به هر قيمتي که باشد بپذيرد ، يعني جامعه آن روز اين آمادگي را پيدا نکرده بود که پذيراي عدالت باشد اما جامعه امام زمان (ع) با جوامع گذشته فرق مي کند . راجع به پيروزي امام زمان ؟(ع) در همه ي عالم بحث کرديم ؛ يعني چون امام زمان قدرت جهاني پيدا مي کند ، همه ي سلطه گران را نابود مي کند ، ظالمين را از بين مي برد ، حکومت هاي جور و ستم را بر مي دارد و به جاي آن ها حکومت الهي را حاکم مي کند ، بنابراين مانع بزرگ عدالت که حاکم جور وستم هستند برداشته مي شود و فرهنگ مردم شرقي مي شود . در بحث گذشته هم گفتم به دليل رشد عقلي ، فکري و عقيدتي و يکپارچه شدن همه ي مردم در پيروي از اسلام ، زمينه فرهنگي جامعه هم براي پذيرش عدالت آماده مي شود . اين است که امام زمان (ع) موفق مي شود عدل را در سراسر دنيا پياده کند . حال نمونه رواياتي که در ارتباط با اين موضوع است را خدمتتان مي گويم . نکته اي که بايد مورد توجه قرار گيرد ، اين است که در تمام زمين و در تمام زمينه ها و عرصه ها عدل حاکم مي شود . آنچه از روايات و آيات قرآن کريم استفاده مي شود ، کل عالم قلمرو حکومت امام زمان (ع) است ؛ « يملأ الله الأرض قسطا و عدلا ؛ تمام زمين پر ازعدل و داد مي شود » ؛ يعني در همه ي گستره و نقاط جغرافيايي کره زمين ، عدل حاکم مي شود .
در ابعاد مختلف عدالت هم نکاتي است که امام زمان (ع) فقط در بعد اقتصادي عدل را اجرا نمي کند بلکه در زمينه هاي اخلاقي ، فرهنگي ، اجتماعي ، سياسي و اقتصادي عدالت حاکم مي گردد و با تعريفي که از عدل شده است ، مي توانيم همين نتيجه را بگيريم.
درباره ي تعريف عدل فرمودند : « وضع کل شيء في موضعه » يک تعريف عدل اين است که هر چيز را به جاي خود نهادن ، اين تعريف شامل همه ي امور مي گردد ، حتي عزل و نصب ها در منصب ها ، آدم هاي شايسته در هر نقطه که صلاحيت وشايستگي را داشته باشند را فرا مي گيرد ، آدم هاي نالايق قطعا در پست ومقام کليدي قرار نمي گيرند . هر شيء بايد در موضع خود باشد .
در تعريف ديگر عدل و عدالت فرمودند: « اعطاء کل ذي حق حقه » . حق هر کسي را به او دادن ، با اين دو تعريفي که از عدل مي شود ، مي توان نتيجه گرفت که عدل تنها در زمينه اقتصادي نيست بلکه در همه زمينه ها ، دنيا را پر از عدل و داد مي کند .
پی نوشت:
1. سوره حديد ، آيه 25.
