نویسنده: علی غفوری
تاریخ فراز و نشیب‌های فراوانی دارد از جمله سقوط سریع و بی سر و صدای پرتغال بود. کشوری که قدرتی عظیم در اوایل قرن شانزدهم داشت. اما به سرعت از روی نقشه جغرافیایی سیاسی جهان محو شد. دلیل این امر چه بود؟
واسکو دوگاما، کاشف معروف پرتغالی، از 1497 تا 1499 با اکتشافات گسترده خود راه را برای دریانوردان جسور پرتغالی گشود و پرتغالی‌ها در اواخر قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم بخش بزرگی از دریاهای شرقی را تحت اختیار خود گرفتند. در 1500 پدرو کابرال پرتغالی برزیل را کشف و ضمیمه پرتغال کرد.
پرتغالی‌ها بین سال‌های 1520 تا 1570 بخش بزرگی از آفریقا را درنوردیدند. در حقیقت پرتغالی‌ها سریع‌تر از همه وارد آفریقا شدند و حتا عثمانی‌ها نیز دیرتر از آن‌ها وارد خاک این قاره شدند.
حبشه، آنگولا، بخش‌هایی از آفریقای مرکزی و غربی به تدریج به دست آن‌ها افتاد. اما آن‌ها برای گسترش قدرت خود در شرق آفریقا با عثمانی طرف بودند و در غرب نیز دولت مراکش (مغرب) عامل توقف بود. بنابراین پرتغالی‌ها که توان مبارزه با دولت مخوف عثمانی را به خود نمی‌دیدند در 1578 تصمیم به نبرد با مراکش گرفتند.
پیش از این آن‌ها در نبردهای ساحلی با مراکش برنده بودند اما این بار قصد آن‌ها ورود به عمق خاک مراکش بود.
پادشاه پرتغال برای آن‌که از پیروزی مطمئن باشد 26 هزار سرباز را برای نبرد آماده کرد و خود فرماندهی آن‌ها را برعهده گرفت.
اما دولت شریف‌نشین مراکش از چنین سپاه بزرگی نهراسید و در پاییز آن سال در قصرالکبیر سپاهی را به استقبال پرتغالی‌ها فرستاد. پرتغالی‌ها علی‌رغم حجم بالای نیرو و برخورداری از زره و تفنگ به گونه‌ای حیرت‌آور در این نبرد از سواران مراکشی شکست خوردند و شاه پرتغال نیز در این نبرد کشته شد.
آن‌گونه که کالین مک ایودی می‌نویسد از این نبرد سهمگین جز چند پرتغالی جان به در نبردند.
نتیجه نبرد
شکست قصرالکبیر پرتغال را چنان ضعیف کرد که ظرف 2 سال به تصرف اسپانیا رقیب بزرگ خود درآمد و این کشور به مدت 60 سال در تصرف اسپانیا ماند.دیگر آن که مراکش قدرت گرفت و ظرف 10 سال غرب آفریقا را به تصرف و امپراتوری سنغای را از پای درآورد.
سوم آن که پرتغال متصرفات خود را از دست داد و هلندی‌ها به ویژه در شرق جای این کشور را گرفتند.
منبع مقاله :
غفوری، علی؛ (1386)، 100 جنگ بزرگ تاریخ، تهران: هیرمند، چاپ دوم
