كم خونی و بارداری

كم خونی فقر آهن شایع ترین علت كم خونی زنان باردار است كه در ۱۵ تا ۲۵ درصد حاملگی ها رخ می دهد. اثرات كم خونی فقر آهن بر جنین ناچیز است چرا كه آهن به صورت فعال از جفت انتقال می یابد. بنابراین سطح آهن و فریتین جنین سه بار بیشتر از سطح آن در مادر می شود. به سه دلیل جذب مناسب آهن مهم است اول اینكه آهن برای ایجاد هموگلوبین در مادر و جنین مورد نیاز است و با توجه به اینكه حجم خون مادر حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد طی حاملگی افزایش می یابد، نیاز به آهن، مادر را در معرض كم خونی قرار می دهد.
دومین مورد این است كه در سه ماهه آخر بارداری نوزاد قسمتی از ذخایر آهن مادر را جذب می كند و سوم اینكه افزایش حجم خون و ذخایر آهن كمك می كند كه بدن از دست دادن خون را طی دوره زایمان جبران كند. بنابر اظهارات دكتر رباب بهدانی متخصص زنان و زایمان و نازایی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران میزان كل آهن مورد نیاز دوران حاملگی یك میلی گرم است كه از این مقدار ۵۰۰ میلی گرم برای افزایش حجم گلبو ل های قرمز مادر مصرف و ۳۰۰ میلی گرم به جنین و جفت منتقل می شود. ضمن اینكه ۲۰۰ میلی گرم برای جبران خون از دست رفته در هنگام وضع حمل مورد استفاده قرار می گیرد.
میزان مورد نیاز آهن در دوران حاملگی به طور متوسط ۵۳ میلی گرم در روز است. میزان آهن تكمیلی توصیه شده برای زنان حامله غیركم خون ۳۰۰ میلی گرم قرص فروس سولفات در روز است كه ۶۰ میلی گرم حالت عنصری دارد. زنان حامله با كم خونی فقر آهن باید روزانه دو تا سه بار فروس سولفات به میزان ۳۰۰ میلی گرم مصرف كنند. كه البته در رابطه با زنانی كه عدم تحمل به قرص های معمولی دارند قرص های روكش دار یا محلول سوسپانسیون به كار می رود. سه هفته پس از شروع درمان می توان منتظر شروع نتایج بود، كه البته بیمار با كم خونی شدید ممكن است به درمان تزریقی به شكل آهن دكستران داخل عضلانی یا داخل رگی نیاز داشته باشد. از آنجا كه ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران حساسیت به صورت شوك حساسیتی آنافیلماكسی به آهن دكستران دارند، تمام بیماران باید یك ساعت قبل از آغاز درمان میزان كمی از این آهن را به صورت آزمایشی دریافت كنند.

علائم

خانم حامله با كم خونی ممكن است علامت مشخصی نداشته باشد به جز اینكه تعداد گلبول قرمز خون وی كاهش یافته است اما به طور كلی شایع ترین علائم كم خونی را دكتر بهدانی متخصص زنان و زایمان موارد زیر ذكر می كند:لب، پوست و ناخن رنگ پریده، پلك های فرورفته، خستگی، سرگیجه، ضربان بالای قلب، تنگی نفس كه این علائم می توانند شبیه علائم بیماری های دیگر باشند.

افراد در معرض خطر

به گفته های این عضو هیات علمی دانشگاه تهران خانم هایی با استفراغ های مكرر، دو یا چند حاملگی نزدیك به هم مادرانی با بیش از یك فرزند و یا خانم هایی كه خونریزی زیاد طی دوره های قاعدگی پیش از حاملگی داشته اند طی حاملگی در معرض خطر بالای كم خونی فقر آهن قرار دارند.

عوارض كم خونی فقر آهن

كم خونی فقر آهن در مادر با افزایش بروز كم خونی كودك طی سال اول زندگی همراه است. همچنین كم خونی فقر آهن به ویژه در سه ماهه اول و دوم بارداری با افزایش زایمان زودرس و زایمان نوزادی با وزن كم همراه است. دكتر بهدانی افزود: «رابطه بین كم خونی و وزن تولد مورد بررسی قرار گرفته است. در چند مطالعه، هموگلوبین بالا معمولا نشانگر كمبود افزایش در حجم پلاسما است كه خطر وزن كم نوزاد هنگام تولد را افزایش می دهد. همچنین در چندین مطالعه رابطه كم خونی فقر آهن مادر با زایمان زودرس مشخص شده است و نشان داده شده است آنمی در هفته ۱۳ تا ۲۴ حاملگی خطر احتمالی زایمان زودرس و وزن كم نوزاد هنگام تولد را ۱۸۱ تا ۷۵۱ بار افزایش می دهد. در تعدادی از مطالعات رابطه ای بین كم خونی مادری و نمره سلامتی نمره آپگار پایین نوزادی نشان داده شده است. مشخص شده نوزاد مادری كه آهن كمكی دریافت نكرده حدود ۵۰ درصد شانس بالاتر مرگ و میر را در سال اول زندگی دارد.

توصیه ها

اگر آهن كمكی با غذای حاوی ویتامین ث مصرف شود بهترین جذب را دارد ولی اگر با آنتی اسید یا غذاهای حاوی كلسیم مصرف شد جذب آهن مختل می شود. آهن كمكی گاهی سبب تورم معده، یبوست و تهوع می شود. اگر این موارد سبب مشكل برای مادری شد وی به یاد داشته باشد كه می تواند بیشتر آهن مورد نیاز خود را از غذاهای غنی از آهن مثل جگر، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، حبوبات و مغزهای گیاهی خشك شده دریافت كند.
منبع: http://www.koodakaneh.com