چگونگی تهیه‌ی نقشه‌های یگان‌های زیست محیطی

چگونگی تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها

تجزیه و تحلیل داده‌ها به این خاطر به عمل می‌آید که بتوان جمع بندی گروههای منظم داده‌ها را در بی نظمی آبخیز انجام داد. تجزیه و تحلیل در واقع عبارت از شکستن یا تجزیه تک تک داده‌ها به اجزاء ساده‌تر، در نتیجه تحلیل به عمل آمده در میان داده‌هاست. هر قدر تحلیل مستندتر و مستدل‌تر باشد، شکستن داده‌ها به اجزاء ساده، آسانتر و نتیجه به دست آمده، منطقی‌تر است. از طرف دیگر، جمع بندی عبارت از ترکیب تمامی اجزاء ساده شده تک تک داده‌ها با همدیگر در یک مجموعه می‌باشد، به نحوی که با مرور جمع بندی بتوان در یک نظر به ماهیت تک تک داده‌ها پی برد. از این قرار تجزیه و تحلیل یک داده، پارامتر و یا منبع شامل شکستن آن داده به اجزاء ساده‌تر و جمع بندی داده‌ها شامل ترکیب اجزاء ساده شده تمامی داده‌ها با همدیگر است.
شروع عمل تجزیه و تحلیل داده‌ها در اصل به هنگام شناسایی منابع آغاز می‌شود و آن هنگامی است که یک داده، پارامتر و یا منبع، به طبقاتی تقسیم و یا به عبارت دیگر آن پارامتر طبقه بندی می‌گردد. بنابراین تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها در فرایند ارزیابی توان اکولوژیکی محیط زیست را می‌توان به منزله ترکیب کردن طبقات تمامی منابع اکولوژیکی با همدیگر برای بدست آوردن یگانها یا واحدهای متشکل از طبقات همگن از منابع اکولوژیکی تعبیر نمود. چنین واحد و یا یگانی هنگامی قابل تمیز است که بر روی شناسنامه سرزمین، یعنی نقشه نشان داده شده باشد.

روش تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها در ایران

تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها، برای نقشه سازی یا برای نشان دادن گستره، منابع یک منطقه و یا آبخیز در یک مجموعه ساده و یا پیچیده از پارامترهای منابع اکولوژیکی بر روی نقشه انجام می‌پذیرد. این مجموعه در روش مرسوم در ایران یگان و یا واحد زیست محیطی نام دارد. اساس این روش بر پایه تجزیه تحلیل سیستمی (مخدوم 1366، ادهمی مجرد 1368) بنا نهاده شده است و تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها برای ارزیابی چند عامله انجام می‌پذیرد . در این روش، پارامترهای تشکیل دهنده اکوسیستم‌ها به نحوی با هم ترکیب می‌شوند، که مرز اکوسیستم‌ها را بتوان بر روی نقشه مشخص نمود.
شیوه یاد شده تابع این منطق است که یگان بدست آمده، که در واقع نشان دهنده یک اکوسیستم خرد است (مخدوم 1992) از آنجا که از ترکیب تعداد زیادی از پارامترهای اکولوژیکی مشتق می‌شود، بهتر می‌تواند توان سرزمین را نمایان می‌سازد (وستمان 1985)، با این حال وستمان عقیده دارد که اشکال این شیوه آن است که مرزهای طبیعی خاک، رستنیها، شکل زمین و اقلیم اغلب بر همدیگر منطبق نیستند و برای انطباق مرزها باید برخی از ضوابط را در نظر گرفت. برای رفع این اشکال بوده است که روش تازه‌ای برای تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها بر پایه نگرش تجزیه و تحلیل سیستمی اکوسیستمها ابداع شده است (مخدوم 1366، 1992). در روش ارائه شده، مرز اکوسیستم از انطباق مرزهای یکایک منابع اکولوژیکی پایدار، بدون دخل و تصرف و یا اصلاح مرز بر روی نقشه به دست می‌آید. به طوریکه در هر اکوسیستم اختیار شده، همگنی و همشکلی بین منابع اکولوژیکی پایدار که ارکان اکوسیستم را تشکیل می‌دهند، به وجود آید. همان گونه که اشاره شد چنین اکوسیستم خردی واحد یا یگان زیست محیطی نامگذاری شده است (مخدوم و دیگران 1361، مخدوم و جوانشیر 1366، مخدوم 1370، 1992).
ناگفته نماند که روش ارائه شده طبق شیوه دو ترکیبی عمل می‌نماید. البته روشن است که به شیوه چند ترکیبی نیز می‌توان تجزیه تحلیل و جمع بندی داده‌ها را انجام داد، این شیوه اگر چه محاسنی را در بر دارد، اشکالاتی نیز دارد.
فرایند تجزیه تحلیل و جمع بندی داده‌ها برای نقشه سازی یگانهای زیست محیطی یا تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی که شامل ترکیبات طبقات منابع اکولوژیکی پایدار با همدیگر می‌باشد، از قرار زیر است:
گام اول – روی هم گذاری نقشه واحدهای شکل زمین با نقشه تیپ خاک و تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی پایه یک
گام دوم – روی هم گذاری نقشه پایه یک با نقشه جامعه‌ها / تیپ‌های گیاهی و تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی پایه دو.
گام سوم – روی هم گذاری نقشه پایه دو با نقشه تراکم پوشش گیاهی و تهیه نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی،
گام چهارم – تهیه و تنظیم جدول ویژگیهای واحدهای زیست محیطی (ویژگیهای اکولوژیکی پایدار)،
گام پنجم – تکمیل جدول واحدهای زیست محیطی با فراهم آوری و تدوین ویژگیهای اکولوژیکی ناپایدار.

روش عملی تهیه نقشه یگانهای زیست محیطی

گام اول

نقشه تیپ خاک بر روی میز نور ثابت می‌گردد. سپس نقشه واحدهای شکل زمین طوری بر روی نقشه تیپ خاک قرار داده می‌شود که مرزهای منطقه مورد بررسی در دو نقشه بر همدیگر منطبق گردند. دو نقشه را بر میز نور ثابت نموده و سپس واحدهایی از سرزمین را که از نظر شکل زمین و تیپ خاک فصل مشترک دارند و بر همدیگر منطبق هستند جدا می‌کنند. برای آنکه واحدهای مقدماتی حاصله نامگذاری گردند از فرمول مخدوم (1366) استفاده می‌شود و تک تک واحدها با این فرمول کدگذاری می‌گردند. برای راحتی روی هم گذاری، به طور قراردادی نقشه‌های منابع در زیر قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، اگر در آبخیز مورد بررسی بخشی از نقشه واحدهای شکل زمین و بخشی از نقشه تیپ خاک، که در کل شامل 10 تیپ است (جدول 1)، در این آبخیز همانند شکل 1 باشد در گام اول با روی هم گذاری این دو نقشه و جداسازی واحدهای مقدماتی زیست محیطی، نقشه واحدهای زیست محیطی پایه یک همانند شکل 2 خواهد بود. در نقشه یاد شده، به عنوان نمونه واحد زیست محیطی مقدماتی 814 از تلفیق واحد 82 شکل زمین و تیپ 4 خاک، طبق فرمول کدگذاری به دست می‌آید.
نکته‌ای که در روی هم گذاری نقشه‌ها و جداسازی یگانها حائز اهمیت است، حداقل مساحت واحد جدا شده است. به طور معمول قاعده کلی زیر در جداسازی واحدها رعایت می‌شود: مساحت هر واحد جدا شده حداقل باید یک سانتیمتر مربع در هر مقیاس نقشه باشد. در صورتی که مساحت هر واحد جدا شده کمتر از یک سانتیمتر مربع شود، آن یگان در مشابه‌ترین واحد نزدیک ادغام می‌گردد. به عنوان مثال در شکل 2 (نقشه واحدهای زیست محیطی پایه یک) واحد 1535 در گوشه سمت چپ نقشه، یگانی است که خود از روی هم گذاری واحد شکل زمین 154 و طبقه خاک 5 به دست آمده است. در این واحد، یگان 725 که از تلفیق واحد شکل زمین 73 و طبقه خاک 5 حاصل می‌شده است ادغام گردیده است، زیرا مساحت آن کوچکتر از یک سانتیمتر مربع می‌باشد. دلیل رعایت چنین قاعده‌ای آن است که کوچک بودن این گونه واحدها، روی هم گذاری را در گامهای بعدی دچار اشکال می‌سازد و اینها چندان تأثیری هم در ارزیابی و برنامه ریزی به خاطر کوچکی مساحت نخواهند داشت.
شکل 1: نقشه واحدهای شکل زمین (a) و نقشه تیپ خاک (b)

گام دوم

نقشه واحدهای زیست محیطی پایه یک بر روی نقشه پوشش گیاهی، که بر روی میز نور ثابت شده است، طوری قرار داده می‌شود که مرزهای دو نقشه بر همدیگر منطبق گردند. سپس همانند گام اول جداسازی واحدهای مشترک و کدگذاری واحدهای به دست آمده انجام می‌پذیرد. نقشه حاصله نقشه واحدهای زیست محیطی پایه دو است. به عنوان مثال، اگر در آبخیز مورد بررسی بخشی از نقشه تیپ‌ها / جامعه گیاهی، که شامل 10 طبقه است (جدول 2) و نقشه واحدهای زیست محیطی پایه یک همانند شکل 2 باشد، با روی هم گذاری این دو نقشه و جداسازی واحدهای مشترک، نقشه واحدهای زیست محیطی پایه دو به مثابه نقشه شکل 3 خواهد شد. در این نقشه واحد زیست محیطی مقدماتی 15344 از روی هم گذاری واحد زیست محیطی پایه یک 1535 بر تیپ یا جامعه گیاهی 4 به دست آمده است.
جدول 1: طبقات خاک

طبقات	نوع خاک
1	خاک شنی کم عمق
2	خاک شنی لومی کم عمق
3	خاک شنی لومی نیمه عمیق
4	خاک لومی عمیق
5	خاک لومی رسی شنی نیمه عمیق
6	خاک لومی رسی نیمه عمیق
7	خاک لومی رسی عمیق
8	خاک رسی لومی نیمه عمیق
9	خاک رسی لومی عمیق
10	خاک رسی لومی شنی نیمه عمیق

شکل 2: نقشه واحدهای زیستی محیطی پایه یک (a) و نقشه پوشش گیاهی (b)

گام سوم

نقشه واحدهای زیست محیطی پایه دو بر روی نقشه تراکم پوشش گیاهی، که بر روی میز نور ثابت شده است، طوری قرار داده می‌شود که مرزهای دو نقشه بر همدیگر منطبق گردند. سپس همانند گام دوم، جداسازی واحدهای مشترک و کدگذاری واحدهای اختیار شده انجام می‌پذیرد. نقشه به دست آمده نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی آبخیز مورد بررسی است. اگر در آبخیز مورد بررسی بخشی از نقشه تراکم گیاهی (جدول 3) که کلاً شامل 3 طبقه تراکم است، همانند شکل 3 باشد، با روی همگذاری نقشه واحدهای زیست محیطی پایه 2 و نقشه تراکم پوشش گیاهی و جداسازی واحدهای مشترک، نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی مانند نقشه شکل 4 خواهد شد. در این نقشه واحد زیست محیطی مقدماتی 21702 از روی هم گذاری واحد زیست محیطی پایه دو 7234 بر طبقه تراکم پوشش گیاهی 3 به دست آمده است.
جدول 2: پوشش گیاهی

طبقات	جامعه گیاهی
1	بلوط – ممرزستان
2	راشستان
3	انجیلی – ممرزستان
4	شمشاد – نمدارستان
5	بلوط – افراستان
6	توسکا – افراستان
7	افرا –راشستان
8	خاس – راشستان
9	لرگ – توسکاستان
10	اوری – لورستان

برای کدگذاری یگانها از روشهای دیگری نیز می‌توان استفاده نمود. به عنوان نمونه می‌توان که هر واحد را از ترکیب شماره طبقات پارامترهای تشکیل دهنده هر واحد ردیف نمود. به طور مثال کد واحد زیست محیطی 24433 می‌تواند 221541 باشد (مهندس ابراهیم حسینی، گزارش پروژه کلاس). در این رابطه، کد 221541، معرف ارتفاع طبقه 2، شیب طبقه 2، جهت جغرافیایی طبقه 1، تیپ خاک 5، تیپ پوشش گیاهی طبقه 4 و تراکم پوشش گیاهی طبقه 1 است.

گام چهارم

برای آنکه هر یک از یگانها برای کار ارزیابی آماده گردد نیاز به آن است که ویژگیهای هر یک از یگانها به نحوی معلوم و مشخص باشد تا بتوان در یک نگاه آن ویژگیها را از نظر گذراند. برای نیل به این مقصود جدول ویژگیهای واحدهای زیست محیطی تهیه و تنظیم می‌شود (جدول 4).
شکل 3: نقشه واحدهای زیست محیطی پایه دو (a) و نقشه تراکم پوشش گیاهی (b)
شکل 4: نقشه واحدهای زیست محیطی (نهایی)
در این جدول، در ستون شماره کد یگانها به ترتیب شماره یگان درج می‌گردد. در ستون دوم ارتفاع از سطح دریا در هر واحد، که در جمع بندی برای دستیابی به واحد مربوط نقش داشته‌اند، به ترتیبی که در جدول 4 نشان داده شده است نوشته می‌شود، در ستون سوم درصد شیب یگان درج می‌گردد.
جدول 3: تراکم پوشش گیاهی

طبقه	درصد پوشش
1	30
2	50
3	70

در ستون چهارم جهت جغرافیایی واحد تنظیم می‌شود. در ستون پنجم نوع خاک هر یگان نوشته می‌شود. در این ستون می‌توان اطلاعات مربوط به نوع سنگ مادر خاک را نیز به اطلاعات نوع خاک اضافه نمود. در برخی موارد، به ویژه برای ارزیابی یک منطقه جهت توسعه شهری و صنعتی که مسئله زلزله خیزی منطقه اهمیت خاصی پیدا می‌کند، یک ستون مجزا برای تشکیل زمین شناسی و نوع سنگ مادر و زلزله خیزی در جدول ویژگیهای واحدهای زیست محیطی تنظیم می‌گردد (مخدوم 1370). در ستون ششم، تیپ / جامعه گیاهی و تراکم پوشش گیاهی نوشته می‌شود. برای پر کردن ستونهای جدول فقط کافی است که پس از درج کد واحد، ویژگیهای هر پارامتر تشکیل دهنده آن واحد را از زمان تشکیل واحدهای شکل زمین و سپس از گام اول تا سوم (2) دنبال نموده و ویژگی مربوط را در ستون مورد نظر درج نمود. در مواقعی که به علت کوچکتر از یک سانتیمتر مربع بودن یک واحد در فرایند تجزیه و تحلیل و جمع بندی، آن واحد در واحد مشابه و بزرگتر ادغام می‌شود، ویژگی واحد مشابه بزرگتر در این رابطه شامل ویژگی چیره (ویژگی خود واحد بزرگتر) و ویژگی زیر چیره (ویژگی واحد کوچکتر) خواهد بود. برای نمونه واحد 46046 که در آن، به هنگام طی طریق گام اول، یک واحد کوچکتر از یک سانتیمتر مربع (واحد 725) ادغام شده است، ویژگیهای ارتفاع، شیب و جهت چیره و زیر چیره درج گردیده‌اند (جدول 4).
در گام چهارم با درج ویژگیهای اکولوژیکی منابع در جدول، به ترتیبی که شرح آن رفت، در واقع کلیه اطلاعات منابع اکولوژیکی پایدار مستقیماً از روی نقشه واحدهای زیست محیطی در جدول وارد می‌گردند. در حقیقت، برای نقشه سازی یگانهای زیست محیطی فقط منابع اکولوژیکی پایدار نقش دارند، منتها برای آنکه ویژگیهای منابع اکولوژیکی نسبتاً ناپایدار نیز در ارزیابی دخالت داشته باشند، این ویژگیها طی گام پنجم در جدول یاد شده وارد می‌گردند.

گام پنجم

منابع اکولوژیکی ناپایدار عبارتند از اقلیم، هیدرولوژی و منابع آب و حیات وحش. این گونه منابع را از آنجا که مرزهای ناپایدارتری نسبت به پارامترهای شکل زمین، خاک و رستنیها دارند، نمی‌توان در نقشه سازی واحدهای زیست محیطی، یا تغیین مرزهای اکوسیستم‌های خرد، با دقت مورد انتظار برای ارزیابی دخالت داد، اما همان گونه که پیش از این یادآوری شد این منابع به دلیل اهمیتشان باید در ارزیابی نقش داشته باشند. از این رو طی گام پنجم ویژگیهای این منابع در جدول ویژگیهای واحدهای زیست محیطی به ترتیب زیر وارد می‌گردند. برای این منظور، نخست باید نقشه واحدهای زیست محیطی را بر روی میز نور ثابت نمود و سپس نقشه اقلیم را بر روی آن به نحوی ثابت کرد که مرزهای دو نقشه بر همدیگر منطبق گردند. سپس برای هر یک از واحدهای زیست محیطی اقلیم مربوط به آن را از روی نقشه تعیین و آن ویژگی را در ستون هفتم جدول یاد شده وارد می‌کنند (جدول 4). سپس چنین عملی را در مورد نقشه هیدرولوژی و منابع آب انجام می‌دهند. یعنی به جای نقشه اقلیم، نقشه هیدرولوژی و منابع آب را بر نقشه واحدهای زیست محیطی ثابت می‌کنند. بعد به همان نحو که اشاره شد، اطلاعات مربوط به هیدرولوژی و منابع آب را برای هر یک از واحدهای زیست محیطی از روی نقشه رویی تعیین کرده، آن اطلاعات را در ستون هشتم جدول وارد می‌نمایند (جدول 4). در انتها، چنین کاری را در مورد ویژگیهای حیات وحش و نقشه زیستگاهها انجام می‌دهند و به همان نحو که یادآوری شد، این گونه اطلاعات را در ستون نهم جدول درج می‌نمایند (جدول 4).
گاهی اوقات بسته به هدف مورد بررسی و یا اگر به طور تصادفی نقشه احتمال فرسایش منطقه نیز در دست باشد، چنین کاری را در مورد وارد کردن اطلاعات مربوط به فرسایش نیز می‌توان طی ستون جداگانه‌ای وارد جدول ویژگیهای واحد زیست محیطی نمود (جدول 4).
با نقشه ساخته شده از یگانهای زیست محیطی، که در واقع نشانگر اکوسیستم‌های خرد در منطقه مورد بررسی هستند و به همراه جدول ویژگیهای آنان، ارزیاب براحتی می‌تواند به ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه بپردازد. یا به عبارت دیگر با تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها که طی 5 گام یاد شده عملی می‌شود، تازه ارزیاب آمادگی پیدا می‌کند که به ارزیابی توان بالقوه منطقه بنشیند.
بررسیهایی که در ترکیب واحدهای زیست محیطی چهار نقشه (احتمالاً نقشه‌های شیب، جهت، خاک و تیپ / جامعه گیاهی، یا شیب، ارتفاع ، خاک و تیپ / جامعه گیاهی، یا شیب، ارتفاع، جهت، و خاک، یا شیب، ارتفاع، جهت و تیپ / جامعه گیاهی یا شکل زمین که از فرمول سه ترکیبی حاصل آمده است با خاک، تیپ / جامعه گیاهی و تراکم پوشش و یا در هر ترکیبی چهارگانه که واحد زیست محیطی با کسر دو نقشه منابع به علت اهمیت نداشتن آن منابع جمع بندی شود) دخالت دارند می‌توان از فرمول چهار ترکیبی استفاده نمود و به همان روال فرمول سه ترکیبی به کمک کامپیوتر به یکباره به محاسبه کد واحد زیست محیطی دست یازید.
جدول 4: ویژگیهای یگانهای زیست محیطی
در بررسی‌های آمایش سرزمین به کمک نقشه سازی کامپیوتر، که در آن یکباره تمامی منابع پایدار جمع بندی می‌شوند، نیاز به فرمولی است که بتوان یکجا نتیجه جمع بندی را محاسبه نموده و کد مربوطه را به دست آورد. برای این منظور فرمول شش ترکیبی ارائه شده است. برای این فرمول نیز می‌توان طبق روال یاد شده برنامه نویسی کرده و کدهای حاصله را به یاری کامپیوتر به دست آورد.
(چهار ترکیبی) (شش ترکیبی)

5-تشریح اجزاء فرمول‌ها

E= کد واحد: احتمالاً واحد شکل زمین یا واحد زیست محیطی یا کد هر نقشه پایه
Ji= تعداد کل طبقات نقشه اول: احتمالاً نقشه ارتفاع از سطح دریا در حالت تهیه نقشه واحدهای شکل زمین (سه ترکیبی) یا در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی) یا نقشه خاک در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهار ترکیبی).
j3= تعداد کل طبقات نقشه سوم: احتمالاً نقشه جهت‌های جغرافیایی در حالت تهیه نقشه واحدهای شکل زمین (سه ترکیبی) یا در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی) یا نقشه تیپ / جامعه گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهار ترکیبی).
j4= تعداد کل طبقات نقشه چهارم: احتمالاً نقشه تراکم پوشش گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهار ترکیبی) یا نقشه خاک در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
j5= تعداد کل طبقات نقشه پنجم: قطعاً نقشه تیپ / جامعه گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
j6= تعداد کل طبقات نقشه ششم: قطعاً نقشه تراکم پوشش گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
j= تعداد کل طبقات نقشه زیرین در حالت دو ترکیبی: احتمالاً یکی از نقشه‌های منابع اکولوژیکی.
I= شماره طبقه نقشه رویی در حالت دو ترکیبی: احتمالاً نقشه شیب در حالت تهیه نقشه واحدهای شکل زمین (دو یا سه ترکیبی) یا در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی) یا نقشه واحدهای زمین در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهار ترکیبی).
ji = شماره طبقه نقشه زیرین در حالت دو ترکیبی: احتمالاً یکی از نقشه‌های منابع اکولوژیکی.
ji1= شماره طبقه نقشه زیرین در حالت سه، چهار و شش ترکیبی.
ji3= شماره طبقه نقشه سوم: احتمالاً نقشه جهت‌های جغرافیایی در حالت تهیه نقشه واحدهای شکل زمین (سه ترکیبی) یا در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی) یا نقشه تیپ / جامعه گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهار ترکیبی).
ji4= شماره طبقه نقشه چهارم: احتمالاً نقشه تراکم پوشش گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (چهارترکیبی) یا نقشه خاک در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
ji5= شماره طبقه نقشه پنجم: قطعاً نقشه تیپ / جامعه گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
ji6= شماره طبقه نقشه ششم: قطعاً نقشه تراکم پوشش گیاهی در حالت تهیه نقشه واحدهای زیست محیطی (شش ترکیبی).
با استفاده از فرمولهای ارائه شده، سرعت و دقت به کارگیری فرمول 1366 در تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده‌ها چندین برابر می‌شود. البته ناگفته نماند که سرعت حاصله بیشتر به واسطه یاری جستن از کامپیوتر است، که این فرمولها سهولتی برای این مهم فراهم می‌آورند. البته از فرمول سه ترکیبی و یا چهار ترکیبی می‌توان در نقشه سازی دستی نیز بهره جویی کرد. فرمول شش ترکیبی ارائه شده کمک مؤثری در آمایش کامپیوتر سرزمین به شمار می‌رود.
منبع مقاله :
مخدوم فرخنده، مجید، (1393) شالوده آمایش سرزمین، تهران: دانشگاه تهران، چاپ پانزدهم