تحسین القایی به کودک، مهارتی برای تغییر رفتارش

نویسندگان: ریچارد اِف. دانگل
ریچارد اِ پولستر
مترجمان: حسن توزنده‌جانی
نسرین کمال‌پور

توصیف مهارت:

تحسین القایی کودکان را تشویق می‌کند تا بدرفتاری نکنند. تحسین القایی به کودکان نشان می‌دهد که آنچه مناسب است انجام دهند و از آنچه بدرفتاری محسوب می‌گردد اجتناب کنند. در اظهارات حاکی از تحسین القایی کلماتی مانند، «نه به این خاطر»، «در عوضِ»، یا «بدون» مورد استفاده قرار می‌گیرند. نمونه‌های تحسین القایی عبارتند از: «به خاطر این که ظرفهایت را روی میز نگذاشتی متشکرم.» «گریت (1)! به جای این که در را محکم بزنی آن را آهسته بستی»؛ و «جیل (2)، بدون کمک من کفشهایت را تمیز کردی».

توجیه منطقی در مورد کاربرد تحسین القایی:

تحسین القایی در نوشته‌ها و گزارشهای تحقیقی معمولاً به عنوان تقویت افتراقی (3) رفتار دیگر، یا DRO، شناخته شده است. محققان به والدین آموزش می‌دهند تا تحسین القایی را با توجه به رفتار مطلوبی که با رفتار مشکل‌آفرین ناهمساز و مغایر است برای متوقف کردن رفتار مزبور مورد استفاده قرار دهند. با استفاده از DRO، والدین یاد می‌گیرند که چطور: تعارضهای خواهر و برادرها را تقلیل دهند (لایتنبرگ (4)، بورچارد (5)، بورچارد، فولر (6)، و لیزات (7)، 1977)، شست مکیدن را کاهش دهند (نایت (8) و مک کنزی (9)، 1974)، شدّت تنگی نفس (آسم) را کم کنند (نیسورث (10) و مور (11)، 1972)، خرده‌گیری یا عیبجویی و نق نق زدن را از بین ببرند (دانگل و پولستر، 1984)، و از قشقرقها جلوگیری نمایند (پینکستون، فریدمن، و پولستر، 1981).
چنانچه والدین فهرست فواید زیرا را بدانند می‌فهمند که چرا باید تحسین القایی را مورد استفاده قرار دهند.
1- تحسین القایی می‌تواند مشکلات را قبل از این که شروع یا شدید شوند متوقف کند.
2- تحسین القایی به والدین کمک می‌کند تا کودکانشان را، به شیوه‌های مثبت، آموزش دهند که چه کارهایی نباید انجام دهند.
3- تحسین القایی مهارتهای مثبت والدین برای آموزش رفتار مطلوب را بالا می‌برد.
4- تحسین القایی کودکان را تشویق می‌کند تا به رفتار مطلوب خودشان ادامه بدهند.

کاربرد تحسین القایی

تحسین القایی برای شما و والدینی که با آنها کار می‌کنید چالش جدیدی است. تحسین القایی اولین مهارت کنترل کودک است که اکثر والدین هرگز آن را نیازموده‌اند. اگر شما والدین را تشویق کنید و آنها از این مهارت استفاده کرده باشند، می‌توانید در ارائه تحسین و توجه و پاداشها و امتیاز در جریان یا بلافاصله بعد از بروز رفتار مطلوب زبردست و ماهر شوند. تبحّر والدین مهم است به خاطر این که، با شروع تحسین القایی، مهارتها دشوارتر می‌شوند. مهارتهای مختلف مستلزم تمیز و توجه یا ملاحظه بیشتر هستند. تحسین القایی مخصوصاً برای والدین مهم است که ادعا می‌کنند کودکانشان «هرگز کار خوبی نمی‌کنند که سزاوار پاداش و تحسین باشند» با ارائه تحسین القایی، والدین دیگر عذر موجهی برای استفاده کمتر از مهارت مثلاً به این دلیل که کودکانشان به طور مداوم بدرفتاری نمی‌کنند ندارند. هنگامی که والدین فهمیدند که تحسین القایی را برای کاهش رفتار نامطلوب و افزایش رفتار مطلوب مورد استفاده قرار دهند، تلاش می‌کنند تا از مهارت با جدیت بیشتری استفاده کنند و هنگامی که کودکانشان بدرفتاری نمی‌کنند فرصتهای زیادی پیدا می‌کنند تا تحسین القایی را به کار ببرند.
تشابهات زیادی مانند تحسین القایی، پاداشها و امتیازها، و تحسین و توجه وجود دارد. همانطور که والدین در مهارتهای قبلی یاد گرفته‌اند که زمان‌بندی اهمیت دارد، آنها باید بیاموزند که تحسین القایی را تنها در جریان یا بلافاصله بعد از بروز رفتاری که مایلند اغلب اوقات انجام شود به کار ببرند. تشابهات دیگر تحسین القایی با پاداشها و امتیازها و تحسین و توجه اینها هستند: (الف) والدین باید اظهارات توصیفی و صادقانه‌ای را به کار ببرند؛ (ب) والدین باید هر بار که از تحسین القایی استفاده می‌کنند با بر زبان آوردن کلمات مثبت، ناز و نوازش، و دادن پاداشها و امتیازها همراه با اظهاراتشان که حاکی از تحسین القایی است این نوع تحسین را متفاوت و شخصی سازند.
تحسین القایی مستلزم به کار بردن عباراتی نظیر «به خاطر این که آن کار ناشایست را نکردی»، «در عوض» یا «بدون» است. والدین این عبارتها را استفاده می‌کنند تا به کودکانشان بدرفتاری نکردن آنان را یادآوری کنند. نمونه‌هایی از اظهارات تحسین القایی عبارتند از: «بدون غرغرکردن اسباب بازیهایت را کنار گذاشتی و برای رفتن به رختخواب آماده شدی»؛ «به جای یک تکه کیک یک سیب خوردید»؛ و «به خاطر این که وقتی من گفتم امروز بعد از ظهر نمی‌توانیم برای شنا برویم عیبجویی نکردی متشکرم». هریک از این سه مثال نشان می‌دهد که والدین هنگامی که کودکانشان در موقعیتهای معمولاً مشکل‌آفرین رفتار خوبی دارند تحسین القایی را مورد استفاده قرار می‌دهند.
تحسین القایی را باید هنگامی ارائه کنید که کودکان بدرفتاری نمی‎کنند. والدین می‌توانند این کار را به یکی از دو روش زیر انجام دهند: اوّل، والدین باید هنگامی که کودکانشان به شیوه‌ی معمولاً مشکل‌آفرین عمل نمی‌کنند به آنها توجه نمایند. برای مثال، شالیمار (12)، دختر یازده ساله آقای کالینز (13)، اغلب مدت طولانی با تلفن صحبت می‌کرد: یک شب دختر بعد از یک مکالمه نسبتاً کوتاه گوشی تلفن را گذاشت و آقای کالینز گفت، «شالیمار، اگر به جای یک ساعت تنها بعد از پنج دقیقه گوشی تلفن را گذاشتی. بسیار متشکرم».
والدین همچنین می‌توانند با شناسایی موقعیتهایی که در آنها کودکانشان غالباً بدرفتاری می‌کنند تحسین القایی را به موقع مورد استفاده قرار دهند. آنها باید کودکانشان را هنگامی که در این موقعیتهای معمولاً مشکل‌آفرین قرار دارند تحت نظارت قرار دهند و هنگامی که متوجّه شدند که کودکان بدرفتاری نکرده‌اند تحسین القایی را به کار ببرند. برای مثال، پسران دوقلوی خانم ریواس (14) اغلب در جریان بازی با یکدیگر جنگ و دعوا می‌کردند. او پسران را تحت نظر گرفت و دریافت که آنها با یکدیگر آرام بازی می‌کنند و این تحسین القایی را مورد استفاده قرار داد: «جیمی (15)، و جوی (16)، آفرین به هردوتان که بدون جنگ و دعوا آرام با هم بازی می‌کنید».
با توضیح این مطلب به والدین که کودکانشان اغلب بلافاصله پیش از رفتار نامطلوب رفتار مناسب و مطلوبی دارند می‌توانید به آنها کمک کنید تا در مواقع مناسب تحسین القایی را مورد استفاده قرار دهند. برای مثال، خواهر و برادرها ممکن است قبل از شروع جنگ و دعوا با همدیگر به آرامی بازی کنند، یک کودک پیش از نقاشی بر روی میز اتاق ناهارخوری ممکن است آبرنگها را پاکیزه و از روی سلیقه بر روی کاغذ استفاده نماید، یا یک کودک ممکن است قبل از این که فریاد بزند و تقاضای کمک نماید مؤدبانه درخواست کمک کرده باشد. در هر صورت، والدینی که می‌خواهند تحسین القایی را در بهترین زمان استفاده کنند، باید قبل از آن که بدرفتاری و بی‌انضباطی بروز کند آن را برای رفتار مناسب به کار ببرند.
تحسین القایی باید توصیفی باشد. اظهارات مؤثر تحسین القایی کودکان را آگاه می‌سازد که چه کارهایی انجام ندهند تا والدینشان خوشحال شوند. اگر والدین توصیف نکنند، کودکانشان رفتار مطلوبی را که باید انجام دهند تشخیص نخواهند داد، و تحسین القایی مشکل رفتاری را کاهش نمی‌دهد. خانم واشینگتن (17) هنگامی که به دختر شش ساله‌اش گفت، «کانی (18)، خوب غذا خوردی. قبلاً این طور غذا نمی‌خوردی» به نحو صحیحی از توصیف استفاده نمی‌کند. کانی احتمالاً نمی‌داند مادرش درباره‌ی چه چیزی صحبت می‌کند. روش صحیح استفاده از تحسین القایی برای مادر این است که توصیفی در صحبت خود بگنجاند مانند، «کانی» به جای این که تکه‌های بسیار بزرگ گوشت را در دهانت بگذاری از چاقو و چنگال برای بریدن آن استفاده کردی».
تحسین القایی باید صادقانه باشد. هنگامی که مشکلات شدید، یا درازمدتی وجود دارد، والدین به خاطر کودکانشان اذیت شده و آزرده می‌شوند، و ممکن است تحسین صادقانه کودکانشان هنگامی که رفتار مشکل‌آفرین را انجام نمی‌دهند برایشان دشوار باشد. برای مثال، اوجین (19) هنگامی که برای خودش شیر می‌ریخت. اغلب شیرش را ریخت و پاش می‌کرد. هنگامی که آقای آزبورن (20) تلاش کرد تا تحسین القایی را برای اوجین به کار ببرد تا شیرش را نریزد، اظهارات پدر شبیه به تحسین نبود: «اوجین بدون این که شیر را بریزی فنجانت را پر کردی فکر می‌کنم که دیگر بی‌نزاکتی را کنار گذاشته‌ای». ما برای پدر توضیح دادیم که روشی که به موفقیت پسرش پاسخ داد بیشتر شبیه به انتقاد بود تا تحسین. تحسین القایی باید مثبت‌تر و صادقانه‌تر باشد، «اوجین، بدون این که قطره‌ای روی میز بریزید شیر را در فنجان ریختی»!
گاهی اوقات تحسین القایی را با تحسین و توجه ترکیب کنید. چنانچه کلمات مثبت و تشویق کننده را با تحسین القایی به کار ببریم به افزایش رفتار مطلوب کمک می‌کند. والدین باید در جریان تحسین و توجه بر این مؤلفه‌ها مهارت تسلط یافته باشند. نمونه‌ای از تحسین القایی که کلمات مثبت در آن به کار رفته باشد باید به این ترتیب باشد که «جنی (21)، به جای این که موهایت را روی صورتت بریزی، بخوبی آنها را پشت سرت گره زده‌ای. عالی به نظر می‌رسد». نمونه‌ای از تحسین القایی که شامل کلمات تشویق کننده نیز باشد به این صورت است که، «سونی (22)، بدون این که تلویزیون تماشا کنی تکلیف خودت را انجام می‌دهی؛ من معتقدم که تکلیفت را بسیار عالی انجام می‌دهی»!
گاهی اوقات تحسین القایی را با ناز و نوازش ترکیب کنید. والدین برای نشان دادن خوشحالی خودشان از این که کودکانشان رفتار بدی ندارند می‌توانند از ناز و نوازش استفاده کنند. برای مثال، بکی (23)، دختر هشت ساله آقای وینتر اغلب هنگامی که پدرش از موافقت کردن با درخواستش امتناع می‌کرد شروع به نق نق می‌کرد. پدر تصمیم گرفت که هر زمان بکی تصمیم او را بدون نق نق کردن پذیرفت، او تحسین القایی را مورد استفاده قرار دهد. صبح روز بعد هنگام صبحانه، یکی از پدرش خواست اگر می‌تواند پنکیک بپزد. آقای وینتر (24) پاسخ داد که فرصت آماده کردن پنکیک را ندارد. یکی به سادگی پاسخ داد، «بسیار خوب، من مقداری غله برمی‌دارم». پدر از این که بکی نق نق نکرد خوشحال شد. او دخترش را در آغوش گرفت و گفت، «بکی، از این که وقتی من گفتم نمی‌توانم پنکیک را برای صبحانه آماده کنم نق نق نکردی متشکرم». بکی پدرش را در آغوش گرفت و گفت، «بابا، خوبه». والدین، باید این گونه ناز و نوازش کودکانشان را یاد بگیرند و مورد استفاده قرار دهند.
گاهی همراه با تحسین القایی پاداشها و امتیازها را به کار ببرید. هنگامی که والدین مخصوصاً از این که کودکانشان به جای بدرفتاری رفتار خوبی دارند خوشحال می‌شوند، باید علاوه بر تحسین القایی پاداش یا امتیازی نیز به آنها بدهند. برای مثال، آقای دانستون (25) ریچی (26) پسر ده ساله‌اش را دید که برای تهیه‌ی کاردستی خود که باید وسایل را ریخت و پاش می‌کرد به جای داخل خانه از محیط گاراژ استفاده می‌کند. او تحسین القایی را مورد استفاده قرار می‌داد و به ریچی پاداش داد، «پسرم به خاطر این که آشفتگی در خانه ایجاد نکردی و خانه را به هم نریختی، می‌توانی فیلم سینمایی را که امشب می‌بینم انتخاب کنی».
تحسین القایی باید مجزا و شخصی‌سازی شود. خواه والدین تحسین القایی را تنها ارائه کنند، خواه ناز و نوازش یا پاداشها و امتیازها را به آن اضافه نمایند، آنها باید اظهارات تحسینی خودشان را با کودکانشان تطبیق دهند و سازگار نمایند. همانند تحسین و توجه، والدین نباید تحسین القایی را به همان صورتی که برای کودک پنج ساله به کار می‌برند در مورد کودک دوازده ساله‌شان نیز به کار ببرند. والدین باید به تجربه دریابند که تحسین القایی با کدام کلمات بهتر است. خانم کودی (27) هنگامی که همراه با تحسین القایی برای دختر پنج ساله‌اش کلمات پیچیده‌ای را مورد استفاده قرار می‌داد، تأثیری نداشت. در یک ملاقات خانگی‌، ما مشاهده کردیم که دختر خانم کودی، گینا (28)، از مادرش پرسید که آیا می‌تواند بیرون بازی کند. خانم کودی به دخترش گفت الآن نمی‌تواند بیرون برود، امّا «هنگامی که این دو پزشک تشریف بردند» شاید بتوان بیرون برود. گینا به ما نگاه کرد و گفت، «بسیار خوب، منتظر می‌مانم.» خانم کودی پاسخ داد، «گینا به خاطر این که یک دندگی نکردی متشکرم.» بعد از این که مکالمه خانم کودی با دختر پنج ساله‌اش تمام شد ما تعجب کردیم، ما از گینا پرسیدیم آیا می‌تواند به ما بگوید چرا مادرش با او این طور صحبت کرد. گینا پاسخ داد، «مادرم به این خاطر از من تشکر کرد که من او را شرمنده نکردم.» همه‌ی ما، از جمله خانم کودی، به خاطر تفسیر گینا از تحسین القایی مادرش خندیدیم. از نظر ما خانم کودی نیازی به آماده‌سازی بیشتر نداشت تا بفهمد که باید تحسینهای القایی‌اش را با سطح هوش گینا منطبق کند. هنگامی که ساکت شدیم، خانم کودی به گینا گفت، «متأسفم، عزیزم منظور من این بود که، چون نق نق نکردی متشکرم. مواقعی را که من و تو دوست هستیم خیلی دوست دارم.» سپس او دخترش را در آغوش گرفت. ما این مسأله را با مادر بحث کردیم و به او فرصت دادیم تا تحسینهای القایی شخصی‌سازی شده‌اش را کمی بیشتر تمرین کند.
هر بار تحسین القایی متفاوتی را به کار ببرید. والدین می‌توانند با تغییر کلماتی که استفاده می‌کنند، و گاهی با به کاربردن ترکیبی از تحسین القایی با مهارتهای دیگر، نظیر، پاداشها، ناز و نوازش، و کلمات مثبت، هر بار کودک را به روشی متفاوت تحسین کنند. برای مثال، جولیانا (29) ی چهارساله معمولاً در مورد خوردن غذاهای جدید به هنگام شام یا ناهار مردد و دو دل بود. اغلب، قبل از این که غذای جدید به لبهای جولی بخورد، روترش می‎‌کرد و گاهی اوقات آن را بو می‌کرد. هنگامی که جولی تلاش می‌کرد غذای جدید را بدون جار و جنجال و جنجال به پا کردن بخورد، والدینش از تحسین القایی استفاده می‌کردند. در یک وعده غذا، مادر جولی به تلاش او برای خوردن کاهو برای اولین بار توجه کرد. همان‌طور که جولی تکه‌ای کاهو در دهانش می‌گذاشت مادرش گفت، «جولیانا، تو واقعاً دختر شجاعی هستی که سعی می‌کنی بدون این که روترش کنی کاهو را بخوری». در این مثال، والدین همراه با تحسین القایی از کلمات مثبت استفاده کردند. والدین سیب‌زمینی آب پز را به جولی پیشنهاد کردند. پدرش، به دقت تماشا می‌کرد، و همان طور که جولیانا چنگالش را در سیب‌زمینی فرو می‌کرد به او گفت: «جولی، بعد از این اگر سعی کنی سیب‌زمینی را بدون بو کشیدن بخوری، می‌توانی تصمیم بگیری که بعد از ناهار دوچرخه سواری کنیم یا این که گرگم به هوا بازی کنیم».
نکات مهمی که باید درباره‌ی تحسین القایی خاطرنشان شود:
1- تحسین القایی مستلزم به کار بردن عباراتی نظیر «به خاطر انجام ندادن کار ناشایست»، «در عوضِ» یا «بدون» است.
2- تحسین القایی را باید هنگامی ارائه کنید که کودکان بدرفتاری نمی‌کنند.
3- تحسین القایی باید توصیفی باشد.
4- تحسین القایی باید صادقانه و بی‌ریا باشد.
5- گاهی اوقات تحسین القایی را با تحسین و توجه ترکیب کنید.
6- گاهی اوقات تحسین القایی را با ناز و نوازش ترکیب کنید.
7- گاهی همراه با تحسین القایی پاداشها و امتیازها را به کار ببرید.
8- تحسین القایی باید مجزا و شخصی‌سازی شود.
9- هربار تحسین القایی متفاوتی را به کار ببرید.

پی‌نوشت‌ها:

1. Great.
2. Jill.
3. differntial reinforcement
4. Leitenberg.
5. Burchard.
6. Fuller.
7. Lysaught.
8. Knight.
9. Mc kenzie.
10. Neisworth.
11. Moore.
12. Shalimar.
13. Mr. Collins.
14. Mr. Rivas.
15. Jimmy.
16. Joey
17. Ms. Washington.
18. Connie.
19.Eugene
20. Osborne.
21. Jenny.
22. Sonny.
23. Becky.
24. Mr. Winter.
25. Mr. Dunston.
26. Richie.
27. Ms. Cody.
28. Gina.
29. Julianna.