سراسر هستی و این جهان خاکی، جلوه گاه جمال الهی است

تا به هر سو بنگرد آن خوش عذار *** روی او را بیند او بی‌اختیار
بهر دیده روشنان یزدان فرد *** شش جهت را مظهر آیات کر
تا بهر حیوان و نامی که بنگرند *** از ریاض حسن ربانی چرند
بهر این فرمود با آن اسپه او *** حیث ولیتم فثم وجهه
از قدح‌گر در عطش آبی خورید *** در درون آب حق را ناظرید
آن که عاشق نیست او در آب *** صورت خود بیند ای صاحب بصر
صورت عاشق چون فانی شد درو *** پس در آب اکنون که کرا بیند بگو
حسن حق بینند اندر روی حور *** همچو مه در آب از صنع غیور
غیرتش بر عاشقی و صادقی است *** غیرتش بر دیو و بر استور نیست
دیو اگر عاشق شود هم گوی برد *** جبرئیلی گشت و آن دیوی بمرد
اسلم الشیطان آن جا شد پدید *** که یزیدی شد ز فضلش بایزید

مولانا می‌گوید: وقتی که انسان در عشق حق مستغرق شود، همه جهان آینه حق می‌شود و او به هر چیز درنگرد خدا را بیند. خداوند یکتا هر شش جهت جهان را برای روشن‌بینان، مظهر آیات خود کرده است تا به هر چیز که نگاه کنند از گلشن‌های جمال الهی بهره‌مند شوند. از این رو، خداوند در آیه‌ی 115 سوره «بقره» خطاب به مؤمنان فرمودند: (وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَینَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِیمٌ)؛ به هر طرف که روی کنید همان جا ذات الهی است. اگر در حالت تشنگی از کاسه‌ای آبی بنوشید، در درون آن آب حضرت حق را می‌بینید. نوشیدن آب به آدمی تسکین و نشاط می‌بخشد. این خاصیت در آب بدین جهت است که آب مظهر اسم مُحیی و لطیف است. پس اهل ذکا و خرد در آب نیز عکس رخ یار بینند:

ما در پیاله عکس رخ یار دیده‌ایم *** ای بی خبر ز لذت شرب مدام ما

ای بصیر، کسی که عاشق حق نیست در آب، عکس خود را تماشا می‌کند. فارغان از عشق به هر چه بنگرند، منِ خود را در آن نظاره می‌کنند. وقتی نقش عاشق در ذات حضرت معشوق فانی شد، بگو ببینم عاشق در آب چه کسی را می‌بیند؟ مسلماً غیر از حضرت دوست هیچ چیز را نمی‌بیند. خداوند از بس عاشقان خود را دوست دارد که نور جمال خود را بر همه‌ی کائنات تابانده تا عشاق به هر چه درنگرند صمد بینند نه صنم. حضرت حق نسبت به بنده‌ی عاشق و صادق خود غیرت می‌ورزد و دوست ندارد که به جز او بر دیگری نظر کند، وگرنه حضرت حق بر شیطان و چهارپایان غیرت نمی‌ورزد. حتی اگر شیطان هم عاشق حق شود، گوی سعادت حقیق را در خواهد ربود و جبرئیل صفت خواهد شد و خوی شیطان از او زایل خواهد گشت. حقیقت تسلیم شدن شیطان در مقام عشق، تحقق خواهد یافت و به برکت فضل الهی یزید صفتان، بایزید خواهند شد.
منبع مقاله :
افضلی، محمدرضا؛ (1388)، سروش آسمانی، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، چاپ اول