نویسنده: محمود رامیار
دوره‌ی نزول قرآن مجید بر پیامبراكرم، از آغاز مبعث شروع شده و تا نزدیك پایان زندگیش (صلی الله علیه و آله و سلم) امتداد یافته است. این مدت را 20 یا 23 و یا 25 سال گفته‌اند. زیرا در مدت اقامتش در مكه بعد از بعثت، خلاف است كه آیا ده سال بوده، یا 13 و یا 15 سال. ولی به هر صورت دهسال مدت اقامتش (صلی الله علیه و آله و سلم) در مدینه مورد اتفاق است. (1)
یكی از محققین تاریخ قانونگذاری اسلام می‌گوید: مدت اقامت حضرت در مكه 12 سال و 5 ماه و 13 روز بوده (از 17 رمضان 41 سالگی كه یوم الفرقان نامیده شده تا اول ربیع الاول 54 سالگی او). اما مدت اقامتش در مدینه پس از هجرت، 9 سال و 9 ماه و 9 روز بوده (از اول ربیع الاول سال 54 تولد حضرت تا نهم ذی الحجة 63 سالگی) و این موافق است با دهسال هجرت. اما این تحقیق خود محتاج تحقیقات سه گانه‌ی دیگری است. زیرا در آن، دوره‌ی شش ماهه‌ی رؤیای صادقه كه قطعی است به حساب نیامده، هجرت را روز اول ربیع الاول به حساب آورده و ختم وحی و نزول آخرین آیه‌ی قرآنی را آیه‌ی «الیوم اكملت لكم دینكم» به حساب آورده و این در نهم ذی الحجه سال دهم هجرت بود و حال آنكه پیامبر تا 12 ربیع الاول 63 سالگی سال یازدهم هجرت در قید حیات بود و تا 12 روز و یا به روایتی حداكثر تا هشتاد روز پیش از آن وحی ادامه داشته است. اما اگر دوره‌ی رؤیای صادقه را هم در نظر نگیریم و نخستین وحی را همان هفدهم رمضان قراردادی در نظر بگیریم، این معادل خواهد بود با تاریخ ششم اوت 610 میلادی. هجرت یعنی روز رسیدن به مدینه را اگر روز دوشنبه 12 ربیع الاول سال 13 مبعث در 53 سالگی بدانیم معادل تاریخ شمسی ششم مهرماه سال اول شمسی و 28 سپتامبر 622 میلادی می‌شود. بدین ترتیب دوران اقامت در مكه 12 سال و یك ماه و 23 روز شمسی بوده است. ختم نزول را هم اگر (به قول مشهور) آیه‌ی 281 سوره‌ی بقره در اول ربیع الاول 11 هجری بدانیم معادل ششم خرداد ماه سال 11 هجری شمسی و 28 مه 632 میلادی خواهد بود. یعنی دوران نزول وحی در مدینه 9 سال و 8 ماه شمسی خواهد بود و تمامی دوران نزول 21 سال و 9 ماه و 23 روز شمسی معادل 22 سال و 5 ماه و 7 روز قمری خواهد بود. این به قولی نزدیك است كه مدت اقامت رسول خدا را در مكه 13 سال و در مدینه 10 سال و مدت وحی قرآن را 23 سال به حساب آورده است.
پی‌نوشت:
1.البرهان1: 232، فضائل القرآن ابن كثیر6.
منبع مقاله :رامیار، محمود؛ (1392)، تاریخ قرآن، تهران: انتشارات امیركبیر، چاپ سیزدهم
