پروتئین گیاهی در مقابل پروتئین حیوانی

آیا تاکنون بر سر دوراهی انتخاب پروتئین گیاهی و یا پروتئین حیوانی بوده‌اید، بطوریکه نتوانسته باشید تصمیم بگیرید که کدامیک برایتان بهتر است؟ اطلاع از تفاوت میان این دو نوع پروتئین به شما در رسیدن به یک برنامه‌ی رژیم غذایی متعادل کمک خواهد کرد.
کسانی که حامی مواد غذایی حیوانی هستند، اینگونه استدلال می‌کنند که پروتئین گیاهی به خودی خود پروتئین کاملی نبوده و بنابراین بایستی با پروتئین حیوانی در رژیم غذایی‌تان جایگزین شود. با این حال، افرادی که حامی رژیم غذایی گیاه‌خواری می‌باشند به نظر می‌رسد که کمتر تحت تأثیر این استدلالات قرار می‌گیرند، به این دلیل که آنها را به عنوان «استدلالات نیمه درست» رد می‌کنند. در میان این همه هرج و مرج، شخص غیر متخصص و عادی کاملاً گیج شده و نمی‌داند که کدام گزینه‌ی پروتئینی برای او بهتر است. تحت چنین شرایطی بدست آوردن اطلاعاتی در خصوص تفاوت میان پروتئین گیاهی و پروتئین حیوانی می‌تواند کمک بزرگی باشد و این دقیقاً چیزی است که در این مقاله به آن پرداخته‌ایم.

انواع پروتئین: بررسی اجمالی

پروتئین اساساً اسیدهای آمینه‌ی مختلفی را برای بدن ما تأمین می‌سازد که از جمله‌ی آنها اسیدهای آمینه‌ی ضروری بوده که بدن نمی‌تواند به صورت بیوسنتز و در خود آنها را تولید نماید. در واقع، چنین اهمیتی از پروتئین‌ها در رژیم غذایی ما است که بدون قرار دادن آنها در رژیم غذایی عبارت «مواد مغذی متعادل شده» تنها یک افسانه خواهد بود. پروتئین‌ها می‌توانند از گونه‌ای گیاهان و محصولات حیوانی بدست آیند. همانطور که از نام آنها پیداست، «پروتئین‌های گیاهی» آندسته از پروتئین‌هایی را شامل می‌شوند که از محصولات گیاهی مختلفی مانند میوه، سبزیجات، غلات و غیره بدست می‌آیند. و «پروتئین‌های حیوانی» پروتئین‌هایی می‌باشند که از محصولات و فرآورده‌های حیوانی مختلفی مانند گوشت، ماهی، لبنیات و مرغ بدست می‌آیند. هر چند هر دو این منابع، حاوی اسیدهای آمینه می‌باشند، نسبت اسیدهای آمینه ضروری در آنها متفاوت است و این حقیقت صرف است که پایه و اساس تفاوت میان این دو نوع پروتئین را شکل می‌دهد.

پروتئین گیاهی در مقابل پروتئین حیوانی

مواد غذایی گیاهی که حاوی مقدار مناسبی پروتئین می‌باشند، حبوبات، غلات و همچنین برخی میوه و سبزیجات را شامل می‌شوند. این باور که پروتئین گیاهی، پروتئین ناقصی است را می‌توان به این واقعیت نسبت داد که هیچ میوه یا سبزی به تنهایی نمی‌تواند تمام 9 اسید آمینه‌ی ضروری مورد نیاز بدن ما را تأمین سازد. سویا هشت اسید آمینه از نه اسید آمینه را در خود دارد، اما در برابر مواد غذایی حیوانی کم می‌آورد، این مواد غذایی حیوانی شامل گوشت، ماهی، مرغ و فرآورده‌های لبنی بوده که تحت عنوان مواد غذایی پروتئینی کامل نامگذاری می‌شوند، به این دلیل که حاوی تمام این 9 اسید آمینه می‌باشند. و این موجب برتری پروتئین حیوانی بر همتای گیاهی خود شده است. علت آنکه امروزه پروتئین گیاهی را پروتئین با کیفیت پایین خطاب می‌کنند و پروتئین حیوانی را پروتئین با کیفیت بالا می‌نامند، این تفاوت در محتوای اسیدهای آمینه‌ی ضروری آنها است.

آیا این بدان معنا است که پروتئین حیوانی بهتر از پروتئین گیاهی است؟

نه اگر این واقعیت را در نظر بگیریم که منابع گیاهی پروتئین همچنین سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدانی بوده که وجود تمامی آنها برای سلامتی ما مهم می‌باشند. مهمتر آنکه پروتئین حیوانی به دلیل محتوای چربی و کلسترول بالای آن که می‌توانند موجب بروز مشکلات زیادی در سلامت از جمله فشار خون بالا و چاقی شوند، به بدی معروف می‌باشند. با در نظر گرفتن این خطرات مرتبط با سلامت، همیشه بهتر است که میزان مواد غذایی حیوانی که مصرف می‌کنید را مورد بررسی قرار دهید. از سوی دیگر میزان چربی و کلسترول مواد غذایی گیاهی بسیار پایین بوده به طوری که با در نظر گرفتن سلامت کلی خود، از آنها گزینه‌ی بهتری ساخته است. در عین واحد، پروتئین‌هایی که از مواد غذایی حیوانی بدست می‌آیند معروف بوده که محصولات فرعی را تشکیل داده که میزان فسفر آنها پس از گوارش بالا بوده و در نتیجه این زمینه را داشته که در کبد شما به حالت سنگین در آیند. به طور مشابه، مصرف بیش از حد پروتئین همچنین شناخته شده است که نیتروژن بیشتر از آنچه مورد نیاز بدن بوده را تولید کرده و این مجدداً پروتئین حیوانی را زیر ذره بین قرار می‌دهد.
استفاده از اصطلاح پروتئین کامل برای پروتئین حیوانی و پروتئین ناقص برای پروتئین گیاهی موجب ایجاد سردرگمی در بعضی افراد می‌شود، به این دلیل که آنها اوقات سختی را سپری کرده که دریابند آیا رژیم غذایی گیاه‌خواری تمام مواد مغذی ضروری مورد نیاز بدنشان را تأمین می‌سازد و یا خیر. این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که پروتئین حیوانی تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری مورد نیاز بدن را تأمین می‌سازد، اما نمی‌توانیم چشم خود را به این واقعیت ببندیم که محتوای کلسترول و چربی آن می‌تواند در دراز مدت برای بدن مضر باشد. از سوی دیگر حتی اگر هیچ ماده‌ی غذایی گیاهی به تنهایی تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری را تأمین نمی‌سازد، اما دیگر مواد مغذی مختلفی را فراهم ساخته که همچنین بدن شما را در معرض چربی و کلسترول مضر قرار نمی‌دهد.
بعد از تمام این حرفها بایستی گفت که راه ایده‌آل این است که رژیم غذایی متعادلی را برگزینید که در آن مقادیر مناسب از مواد غذایی گیاهی و حیوانی گنجانده شده باشد. اگر چاره‌ای جز انتخاب رژیم غذایی گیاه‌خواری ندارید، همیشه می‌توانید به پروتئین ترکیبی جهت مقابله با کمبود اسیدهای آمینه‌ی ضروری در پروتئین‌های گیاهی متوسل شوید. پروتئین ترکیبی بر تمرین مصرف ترکیب و آمیزه‌ای از مواد غذایی پروتئین گیاهی به شیوه‌ای تأکید می‌کند که عامل کمبود حقیقتاً تعادل کلی مواد مغذی را تحت تأثیر قرار ندهد. نمونه‌ای از پروتئین ترکیبی، خوردن لوبیا و برنج در یک وعده‌ی غذایی است که در آن کمبود لیزین (یک اسید آمینه‌ی ضروری) در لوبیا به وسیله‌ی مازاد آن در برنج جبران شود.