بعضي از آثار سوء بي اعتنايي به حضور در مساجد
نويسنده: محمد وحيدي
مسأله : همسايه ي مسجد اگر عذر نداشته باشد مکروه است در غير مسجد نماز بخواند.(1)
حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد : شکت المساجد الي الله تعالي الذين لا يشهدونها من جيرانها ، فأوحي الله اليها : و عزتي و جلالي لا قبلت لهم صلاه واحده ، و لا أظهرن لهم في الناس عداله ، و لا نالتهم رحمتي ، و لا جاوروني في جنتي ؛ (2)
مساجد ، از آن دسته همسايگان خود که در مسجد حاضر نمي شوند به خداوند متعال شکايت نمودند. خداوند متعال به مساجد وحي فرمود: به عزت و جلالم سوگند يک نماز را هم از آنان قبول نخواهم کرد و در ميان مردم عدالتي را از آنان آشکار نمي سازم . و رحمت من آنان را شامل نمي شود و در بهشت نزديک من نخواهد بود .
حضرت علي عليه السلام مي فرمايد : لا صلاه لجار المسجد الا في المسجد الا أن يکون له عذر أو به عله . فقيل : و من جار المسجد يا أميرالمؤمنين ؟ فقال : من سمع النداء ؛ (3)
براي همسايه مسجد نماز [ کاملي ] نيست به جز در مسجد مگر آن که عذري داشته باشد و يا مريض باشد سؤال شد همسايه ي مسجد کيست اي اميرمؤمنان ؟ حضرت فرمودند : هر کس صداي اذان مسجد را بشنود .
1. تا جايي که صداي اذان مسجد به گوش مي رسد .
2. در تعيين همسايه بايد به عرف رجوع شود .
3. همسايه ي هرکس خانه هايي است تا فاصله ي چهل ذراع از هر طرف واقع شود .
4. از هر طرف تا فاصله چهل خانه همسايه اند .
که صاحب جواهر قدس سره نظريه آخر را حمل بر تقيه نموده است . (4)
حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد : ان اناسا کانوا علي عهد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم أبطأوا عن الصلاه في المسجد ، فقال النبي صلي الله عليه و آله و سلم : ليوشک قوم يدعون الصلاه في المسجد أن نأمر بحطب فيوضع علي أبوابهم فتوقد عليهم نار فتحرق عليهم بيوتهم ؛ (5)
در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم برخي از مردم آمدن به مسجد و شرکت در نماز کوتاهي مي نمودند . رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند : نزديک است دستور دهيم خانه هاي چنين افرادي را با آتش بر سرشان بسوزانند.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد : من صلي في بيته جماعه رغبه عن المسجد فلا صلاه له و لا لکن صلي معه الا من عله تمنع من المسجد ؛ (6)
هر کس در منزلش نماز جماعت اقامه کند جهت روگرداندن از مسجد ، نمازي بر او و کساني که همراه او هستند نخواهد بود مگر عذر شرعي براي نرفتن به مسجد داشته باشد .
يکي از اصحاب امام صادق عليه السلام به آن حضرت عرض کرد : ان رجلا يصلي بنا نقتدي به فهو أحب اليک أو في المسجد ؟ قال : المسجد أحب الي ؛ (7)
شخصي از ياران ما در منزل نماز مي خواند و ما به او اقتدا مي کنيم آيا اين کار نزد شما محبوب تر است يا حضور و نماز در مسجد ؟ حضرت فرمودند : مسجد محبوب تراست.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد : يجيء يوم القيامه ثلاثه يشکون : المصحف ، و المسجد و العتره ، يقول المصحف : يا رب حرفوني و مزقوني ، و يقول المسجد : يا رب عطلوني و ضيعوني ، و يقول العتره : يا رب قتلونا و طردونا و شردونا ، فأجثو للرکبتين في الخصومه ، فيقول الله عزوجل لي : أنا أولي بذلک منک ؛ (8)
در روز قيامت سه کس ( به خداوند متعال ) شکايت مي کنند : قرآن ، مسجد و عترت يعني اهل بيت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم قرآن [ در شکايتش ] مي گويد: پروردگارا ! مرا تحريف کردند [ يعني تحريف معنوي که تفسيرهاي نادرست و برداشت هاي دور از حقيقت و واقع است و اما تحريف لفظي در قرآن به اتفاق و اجماع تمام فرقه هاي مسلمانان صورت نگرفته است ] و [ هم چنين مرا ] پاره پاره نمودند [ يعني به برخي از دستوراتم عمل کردند و برخي را رها نمودند ]. مسجد [ در شکايتش ] مي گويد: پروردگارا! مرا تعطيل کرده و ضايع نمودند [ يعني اهتمام به آمدن مسجد نداشتند و بعضي از آنها هم که مي آمدند حفظ حرمت و قداست مرا نمي کردند ]. و عترت مي گويند: خداوندا! ما را کشتند و طرد نمودند و کنار زدند . آن گاه من ، آماده ي مخاصمه با مرتکبين اعمال فوق مي شوم . خداوند متعال به من مي فرمايد : من خود با اين اشخاص مخاصمه مي کنم [ و مجازات آنان را خواهد داد ].
حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد : شکت المساجد الي الله تعالي الذين لا يشهدونها من جيرانها ، فأوحي الله اليها : و عزتي و جلالي لا قبلت لهم صلاه واحده ، و لا أظهرن لهم في الناس عداله ، و لا نالتهم رحمتي ، و لا جاوروني في جنتي ؛ (2)
مساجد ، از آن دسته همسايگان خود که در مسجد حاضر نمي شوند به خداوند متعال شکايت نمودند. خداوند متعال به مساجد وحي فرمود: به عزت و جلالم سوگند يک نماز را هم از آنان قبول نخواهم کرد و در ميان مردم عدالتي را از آنان آشکار نمي سازم . و رحمت من آنان را شامل نمي شود و در بهشت نزديک من نخواهد بود .
حضرت علي عليه السلام مي فرمايد : لا صلاه لجار المسجد الا في المسجد الا أن يکون له عذر أو به عله . فقيل : و من جار المسجد يا أميرالمؤمنين ؟ فقال : من سمع النداء ؛ (3)
براي همسايه مسجد نماز [ کاملي ] نيست به جز در مسجد مگر آن که عذري داشته باشد و يا مريض باشد سؤال شد همسايه ي مسجد کيست اي اميرمؤمنان ؟ حضرت فرمودند : هر کس صداي اذان مسجد را بشنود .
يادسپاري
1. تا جايي که صداي اذان مسجد به گوش مي رسد .
2. در تعيين همسايه بايد به عرف رجوع شود .
3. همسايه ي هرکس خانه هايي است تا فاصله ي چهل ذراع از هر طرف واقع شود .
4. از هر طرف تا فاصله چهل خانه همسايه اند .
که صاحب جواهر قدس سره نظريه آخر را حمل بر تقيه نموده است . (4)
حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد : ان اناسا کانوا علي عهد رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم أبطأوا عن الصلاه في المسجد ، فقال النبي صلي الله عليه و آله و سلم : ليوشک قوم يدعون الصلاه في المسجد أن نأمر بحطب فيوضع علي أبوابهم فتوقد عليهم نار فتحرق عليهم بيوتهم ؛ (5)
در زمان رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم برخي از مردم آمدن به مسجد و شرکت در نماز کوتاهي مي نمودند . رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند : نزديک است دستور دهيم خانه هاي چنين افرادي را با آتش بر سرشان بسوزانند.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد : من صلي في بيته جماعه رغبه عن المسجد فلا صلاه له و لا لکن صلي معه الا من عله تمنع من المسجد ؛ (6)
هر کس در منزلش نماز جماعت اقامه کند جهت روگرداندن از مسجد ، نمازي بر او و کساني که همراه او هستند نخواهد بود مگر عذر شرعي براي نرفتن به مسجد داشته باشد .
يکي از اصحاب امام صادق عليه السلام به آن حضرت عرض کرد : ان رجلا يصلي بنا نقتدي به فهو أحب اليک أو في المسجد ؟ قال : المسجد أحب الي ؛ (7)
شخصي از ياران ما در منزل نماز مي خواند و ما به او اقتدا مي کنيم آيا اين کار نزد شما محبوب تر است يا حضور و نماز در مسجد ؟ حضرت فرمودند : مسجد محبوب تراست.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد : يجيء يوم القيامه ثلاثه يشکون : المصحف ، و المسجد و العتره ، يقول المصحف : يا رب حرفوني و مزقوني ، و يقول المسجد : يا رب عطلوني و ضيعوني ، و يقول العتره : يا رب قتلونا و طردونا و شردونا ، فأجثو للرکبتين في الخصومه ، فيقول الله عزوجل لي : أنا أولي بذلک منک ؛ (8)
در روز قيامت سه کس ( به خداوند متعال ) شکايت مي کنند : قرآن ، مسجد و عترت يعني اهل بيت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم قرآن [ در شکايتش ] مي گويد: پروردگارا ! مرا تحريف کردند [ يعني تحريف معنوي که تفسيرهاي نادرست و برداشت هاي دور از حقيقت و واقع است و اما تحريف لفظي در قرآن به اتفاق و اجماع تمام فرقه هاي مسلمانان صورت نگرفته است ] و [ هم چنين مرا ] پاره پاره نمودند [ يعني به برخي از دستوراتم عمل کردند و برخي را رها نمودند ]. مسجد [ در شکايتش ] مي گويد: پروردگارا! مرا تعطيل کرده و ضايع نمودند [ يعني اهتمام به آمدن مسجد نداشتند و بعضي از آنها هم که مي آمدند حفظ حرمت و قداست مرا نمي کردند ]. و عترت مي گويند: خداوندا! ما را کشتند و طرد نمودند و کنار زدند . آن گاه من ، آماده ي مخاصمه با مرتکبين اعمال فوق مي شوم . خداوند متعال به من مي فرمايد : من خود با اين اشخاص مخاصمه مي کنم [ و مجازات آنان را خواهد داد ].
پي‌نوشت:
1. توضيح المسائل مراجع ، مسأله 896 .
2. همان ، مسأله 479 .
3. وسائل الشيعه ، ج 3 ، ص 479 .
4. جواهر الکلام ، ج 28 ، ص 41 - 44 .
5. وسائل الشيعه ، ج 3 ، ص 478 .
6. همان ، ص 480 .
7. همان ، ص 512 .
8. همان ، ص 484 .
