ناتویسم فرهنگی در دولت آقای خاتمی
چکیده:
طبقه فكری ناتویست ها یا شهروندان مدرن و ملحد جهانی، موجوداتی هستند كه مبنای اخلاق و عمل آنان، ارزش های تمدن سكولار غرب است و یا آگاهانه ایدئولوژی ناتویسم را برگزیده اند و یا ناآگاهانه از آن پیروی می كنند. رامین جهانبگلو را باید یكی از نظریه پردازان ناتویست خواند كه با مأموریت رسمی از صندوق آلمانی مارشال به عنوان پژوهشكده رسمی سازمان نظامی ناتو، كوشش كرد تا این طبقه فكری در ایران متولد شود و گسترش یابد. او در نخستین گام خود، با بهره از نفوذی كه در نهادهای شبه مدنی و مراكز دولتی داشت، ساختاری آفرید كه بتواند زلزله ای معرفتی و هستی شناختی، در ذهن و روان جوانان ایرانی به پا كند، تا جایی كه شب های قدر این جوانان كه با جان جهان و امیرالمؤمنین(ع) گره خورده است، فدای شركت در كلاس های «پدیدارشناسی روح هگل» شود. جهانبگلو، مأموریت خود را برای ساخت طبقه فكری ناتویست ها در ایران، با استفاده از سه نهاد فرهنگی پیش برد كه آن را مثلث شوم دولت اصلاحات نامیده ایم و دارای سه ضلع آشكار و یك ركن امنیتی پنهان است.
ضلع اول این مثلث شوم، خانه هنرمندان ایران بود؛ نهادی كه با پشتیبانی محمد خاتمی، عطاالله مهاجرانی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت اصلاحات)، عبدالله نوری (وزیر كشور در دولت اصلاحات) و غلامحسین كرباسچی (شهردار سابق تهران و دبیركل حزب كارگزاران ایران)، تأسیس شد و وفق مرامنامه رسمی اش، بر پایه تفكر روشنفكری قجری، شكل گرفت.1 منش و روش خانه، پهلو به همان خاستگاههای نسل نخست روشنفكران ایران می زد و برای تحقق اهداف ناتویست ها، دل به ارتجاع روشنفكری بسته بود. مأموران مخملی، كه محصول ایدئولوژی ناتویسم در آستانه هزاره سوم بودند، بدنه پنهان نظریه پردازان خانه هنرمندان ایران را می ساختند. خانه، هم از حیث ساختار شخصیتی مؤسسان و هم به لحاظ گستره فعالیت، نقطه ثقل طلایی پروژه ناتوی فرهنگی در ایران تلقی می شد. پایان دهه هفتاد، این خانه، با مدیریت بهروز غریب پور و اعضای شورای عالی2، در باغ و ساختمانی دولتی، نزدیك به چهار هزار متر، آغاز به كار كرد؛ روزهایی كه گفتمان غالب گفت وگوی تمدن ها، تمام زمزمه رسانه ها را به خود خوانده بود.
ضلع دوم مثلث، مركز بین المللی گفت وگوی تمدن ها به شمار می رفت كه با دستور محمد خاتمی، در هنگامه ریاست جمهوری اش، تأسیس شد و كسانی چون عطاءالله مهاجرانی، محسن كدیور، رامین جهانبگلو، ابراهیم نبوی، محمدحسن خوشنویس و...، در طیف نظریه پردازان آن، جای گرفتند. گفت وگوی تمدن ها را، آنتی تز نظریه برخورد تمدن های ساموئل هانتینگتون می پنداشتند، اما این آنتی تز، به سبب بن مایه لیبرالیستی طراحان و آغازگرانش، همانند تز عمل می كرد. نهادهایی كه قرار بود حامل طلایه های تمدن اسلامی برای فاضلاب تمدن سكولار باشند، كارشان به تقریر و ترجمه آراء روشنفكران ماسون زده جهان غرب، تنزل پیدا كرد. از سوی دیگر، نظریه گفت وگوی تمدن ها در روزهایی به گفتمان روشنفكران ایران راه یافت كه آمریكا عملاً نظریه برخورد تمدن ها را برگزیده بود و در پی اجرای طرح خاورمیانه بزرگ، ابتدا به افغانستان و سپس به عراق، حمله نظامی كرد. در همان روزها، كارگزاران مثلث شوم دولت اصلاحات، سنگ بنای گفت وگوی فرهنگی را با این شیطان میلیتاریست و هم پیمانانش در پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) گذاشتند! این راهبرد همچون مهندسی معكوس به ضد خود بدل شد و زمینه را برای نفوذ نرم مأموران مخملی به ایران، تسریع كرد. در حقیقت، نظریه گفت وگوی تمدن ها، اسب تراوای ایالات متحده در ایران بود و گفتمان غالب آن روزها نیز، در قامت كاربست هایی كه ناتوی فرهنگی را برای مدتی در حاشیه امن قرار می داد، ظاهر شد.
ضلع سوم مثلث، دفتر پژوهش های فرهنگی بود. مؤسسه ای كه برخلاف آیین نامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و به صورت غیرقانونی، تنها با امضای شخص احمد مسجدجامعی، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجوز فعالیت گرفت. محمدحسن خوشنویس، به ریاست این دفتر برگزیده شد و رامین جهانبگلو، مدیریت گروه اندیشه معاصر، ناصر تكمیل همایون، مدیریت گروه تاریخ، علی بلوك باشی، مدیریت گروه مردم شناسی، فریبرز رئیس دانا، مدیریت گروه اقتصاد، سهیلا شهشهانی، مدیریت گروه انسان شناسی معاصر، رعنا جوادی، مدیریت گروه عكاسی، لینا ملكمیان مدیریت گروه آمار و جمعیت شناسی ، حسین سلطان زاده ، مدیریت گروه معماری را در دفتر پژوهش های فرهنگی، برعهده گرفتند. مجلات پل فیروزه، عكسنامه، اندیشه ایرانشهر، اطلاع شناسی، اقتصاد سیاسی و نامه فلسفه، در این دفتر منتشر شدند و مركز بین المللی گفت وگوی تمدن ها نیز، در انتشار برخی از آنان مشاركت كرد. این نشریات، پاتوق های كلیدی برای نظریه پردازی ایدئولوژی ناتویسم به شمار می رفتند كه حلقه ای از روشنفكران مخملی، چون رامین جهانبگلو و كیان تاجبخش، مأمور بنیاد صهیونیستی جرج سوروس در ایران، آن را اداره می كردند.
مثلث شوم دولت اصلاحات در گسترش ایدئولوژی ناتویسم، در تعامل پیوسته با سفارتخانه های دول خارجی بود. این سفارتخانه ها كه ركن امنیتی پنهان مثلث را می ساختند، از سال 1380 تا 1386، بیش از صد نشست، همایش، سخنرانی، بزرگداشت و نمایشگاه را با همكاری سفارتخانه كشورهای چك، لهستان، فرانسه، انگلیس، هلند، آلمان، سوئیس، ایتالیا و مكزیك، برگزار كرده است. انجمن ایرانشناسی فرانسه به مثابه پاتوقی برای جاسوسان دانشگاهی، علی دهباشی، مدیر شب های مجله بخارا، مدیا كاشیگر، مترجم ویژه سفیر فرانسه در ایران، كیان تاجبخش، مشاور دفتر پژوهش های فرهنگی، در مركزیت ركن پنهان مثلث شوم، حضور داشته اند.3
رامین جهانبگلو، از نیمه اول سال 1380، در روزهایی كه به جمع تحلیلگران امنیتی ایالات متحده در بنیاد اعانه ملی برای دموكراسی (NED) راه یافته بود، در حلقه نظریه پردازان مثلث شوم نیز، ظاهر شد. او با معرفی محمدحسن خوشنویس و بهروز غریب پور، به جرگه سیاستگذاران خانه هنرمندان ایران پیوست؛ خانه ای سیاه كه به عنوان ویترین آن مثلث، با بودجه دولت اصلاحات، از سال 1380 تا سال 1386، باورهای ناتویسم را در ذهن شهروندان، پرورش داد.
رامین ابتدا، سخنرانی هایی چون «سیاست مدرنیته و مدرنیته سیاسی»، «مدرنیته و سنت گسست»، «مدارا و كثرت گرایی» و... را در خانه هنرمندان ایران، ایراد كرد، اما با آغاز سال 1383، این حضور رنگی متفاوت به خود گرفت. در این فصل، با تكیه بر رازگشایی از ایدئولوژی ناتویسم، هفت نمونه از مصادیق مداخلات هستی شناختی، كه جهانبگلو در خانه هنرمندان ایران پدیدآورده است، را بازخوانی می كنیم.
1. سنگ بنای الهیأت سكولار
می شود. اصالت وجود، به معنای این است كه انسان و تنها انسان است كه نخست موجود می شود و سپس خودش ماهیت خودش را می سازد. بر این مبنا، ایمان هزار تكه سورن كی یركه گارد كه «ایمان لحظه ای» لقب گرفته، آن قدر پوشیده در ایهام است كه حقیقت را نمی یابد و به تراژدی ای دیگر از دنیای تراژیك غرب تنزل می یابد. كی یركه گارد، در رأی جهانبگلو، فیلسوفی سرشار از سكوت در برابر حقیقتی دست نیافتنی، لقب می گیرد كه به سان ابراهیم خلیل الله «برای درك هستی خدا سكوت كرد.»
یك مسیحی حامی اصالت وجود را به جای پیامبر معنوی عصر مدرن جعل می كنند، چرا كه او، آجرهای ساختمان الهیأت سكولار را می چیند، هستی را از خدا می گیرد و به انسان می دهد. سورن كی یركه گارد هم، چون روشنفكران سكولار امروز، در آثارش منكر وجود هر حقیقت مطلقی است و می گوید «هیچ نظام فكری و فلسفی نمی تواند مدعی پژواك واقعی و بیان هستی كامل انسان باشد» و هیچ چیز برای او عجیب تر از این نبود كه «یك دین مدعی داشتن پاسخ برای همه پرسش های بشری باشد و خود را نماد حقیقت بداند.»
جهانبگلو در خانه هنرمندان ایران مدعی می شود كه كی یركه گارد، بنای رویارویی با جوهر زندگی زیباشناسانه غربی كه نومیدی و فراغت از حقیقت بود را داشت و می گوید، او در كلماتش عاشق پروردگار بود تا جایی كه خود را معاصر مسیح(ع) و همانند سقراط می دانست، منادی معنویتی فردی بود و همه سخنش را در خانه، چنین خلاصه كرد:
«كیركگارد معتقد است ایمان به صورت شرعیات نمی تواند از بیرون به فرد داده شود... ایمان وی بر معنای درونی زندگی فرد تأكید می كند و منظور او معنویتی درون گراست. قانون اخلاقی نزد كیركه گارد اصل عینی نیست. فرد نیز برای او، فرد عقلانی نیست، بلكه فردی است به اصطلاح شوالیه ایمان كه در لحظه زندگی كرده است.4 »
این نسخه كهنه غرب را برای جوانان ایران معاصر پیچیدن، نه تنها خیانت به شریعت اسلام و شرافت انسان است، بلكه نشان از عینیت مداخله كلان هستی شناسی ای دارد كه ناتویسم برپایه آن، می كوشد انسانی رمانتیك، وامانده از درك و فهم حقیقت و فارغ از مسئولیت دینی را ، دوباره در ایران معاصر بسازد.
پی نوشت:
1. برای مطالعه این مرامنامه، نك: «درباره خانه هنرمندان ایران». سایت خانه هنرمندان ایران. از:
http:..wwwiranaocom.aboutphp
2. اعضای هیأت مؤسس خانه هنرمندان ایران، عبارتند از غلامحسین امیرخانی، مرتضی ممیز، غلامحسین نامی، كامبیز روشن روان، یدالله صمدی، ایرج كلانتری، ایرج راد، محمدرضا عبدالملكیان، حمیدالله رضایی و محمدعلی نجفی. شورای عالی خانه، شامل غلامحسین امیرخانی، عزت الله انتظامی، مصطفی اسدالهی، غلامحسین نامی، محمدرضا فیروزه ای، ساعد مشكی، كامران شاهین فر، فریدون ناصری، بهروز غریب پور، نصرالله ناصح پور، ایرج راد، محمدرضا عبدالملكیان می باشد. بهزاد فراهانی، انوشه منصوری از بازرسان شورای عالی، ایرج كاظمی، مشاور حقوقی و مرتضی كاظمی، از مشاوران عالی شورای عالی خانه هستند.
3. نیمه پنهان رابطه مثلث شوم دولت اصلاحات با آژانس های امنیتی صهیونیزم، در كتابی مستقل، از سوی دفتر پژوهش های مؤسسه كیهان، منتشر خواهد شد.
4. «انسانی كه هستی دارد». سایت خانه هنرمندان ایران. 16 اردیبهشت 1383، از:
