طهارت شرط ورود به عبادت
محبوبيت طهارت نزد خدا
خداوند متعال پس از بيان عبادتهاي غسل، وضو و تميم، مي فرمايد: راز اين دستور آن است که شما طاهر شويد: (ولکن يريد ليطهرکم) تا انسان طاهر نشود به خدايي که طيّب است نمي رسد. پس هر دستوري که خداي سبحان چه دستور عبادي و چه دستور مالي، که خود عبادي است معين مي کند، رازش همان طهارت ضمير است. و اين طهارت، محبوب ذات اقدس حق است.
مي فرمايد: تنها مسجدي که براساس تقوا بنيانگذاري شده شايسته است در آن اقامه ي نماز و قيام داشته باشيد که در اين مسجد مرداني هستند که مي خواهند طاهر شوند و طهارت را دوست دارند. طهارت نه به عنوان تکليف، بلکه به عنوان امري محبوب، براي آنها مطرح است. آنان طهارت ضمير را دوست دارند. مي خواهند پاک باشند و خدا طاهرين را دوست دارد: ( لمسجد أسّس علي التقوي من أوّل يوم أحقّ أن تقوم فيه فيه رجال يحبّون أن يتطهّروا و الله يحب المطّهّرين)(1).
اگر کوشيدند و به طهارت رسيدند محبوب خدا مي شوند. و آنگاه چيزي از جهان در برابرشان به مخالفت برنمي خيزد.
ممکن نيست انساني محبوب خدا شود و نظام آفرينش از او اطاعت نکند. چون کسي که محبوب خداست، خواسته اي جز خواسته ي خداوند ندارد و چون سراسر عالم مطيع خواسته ي حق است، پس سراسر عالم مطيع خواسته محبوب حق خواهد بود. و محبوب حق همواره پيروز است. و قطعا هيچ عاملي به او آسيب نمي رساند؛ زيرا سراسر نظام هستي سپاه حقند: (ولله جنود السّماوات و الأرض)(2) و خداوند محبوب خود را حفظ مي کند و چيزي نمي تواند بر او چيره شود.
محبوبيت طاهر نزد خدا
قرآن کريم به عنوان فيضي عظيم از طرف خداوند نازل شده است. کساني از اين قرآن سهم دارند که طاهر باشند چنانکه خداي سبحان در کتابش مي فرمايد: (انه لقرآن کريم * في کتاب مکنون * لا يمسّه الا المطهرون)(3) افراد مطهّر و پاک از معارف قرآن بهره مي گيرند.
مطهّر واقعي، اهل بيت عصمت و طهارتند. قرآن کريم در آيه ي (انما يريد الله ليذهب عنکم الرّجس أهل البيت و يطهّرکم تطهيرا)(4) اهل بيت را به عنوان «مطهّر» معرفي فرموده است. و در آيات پيش يادآوري شد که به عمق قرآن کسي جز مطهّر نمي رسد و اهل بيت عصمت و طهارت هم مطهرند. و آنها هستند که به حقيقت قرآن راه دارند و شاگردان آنها هم به اندازه ي طهارتشان بهره مي گيرند.
حکمت طهارت در آئينه ي قرآن
در تشريح تيمم مي فرمايد: (فلم تجدوا ماء فتيمّموا صعيدا طيّباً فأمسحوا بوجوهکم و أيديکم منه ما يريد الله ليجعل عليکم من حرج و لکن يريد ليطهّرکم وليتمّ نعمته عليکم لعلّکم تشکرون)(5) آنجا که آب نيافتيد از خاک طيب و پاک استفاده کرده و تيمم کنيد. چهره و دستها را از معبد روي زمين خاک آلود و مسح کنيد. خدا نمي خواهد بر شما تنگ بگيرد، ليکن اراده ي پاکي شما را نموده و مي خواهد نعمت خويش را بر شما تمام کند. باشد که سپاس گزاريد.
برخي از فقها از اينکه انسان تنها دست به سنگ صاف بزند و به صورت بکشد اشکال کرده گفته اند: چون در آيه ي کريمه آمده: (منه) پس چيزي بايد از زمين به صورت انسان بچسبد؛ بايد صورت را خاک مالي کرد تا گرد و غبار از زمين به صورت بچسبد.
آنگاه فرمود: خداوند نمي خواهد هيچ گونه دشواري بر شما تحميل کند؛ بلکه مي خواهد شما را پاک کند. معلوم مي شود انسان از اينکه در تيمم خاک را به صورتش مي مالد پاک مي شود. از چه چيزي پاک مي شود؟ بديهي است اين عمل غرور و تکبر را از انسان مي گيرد و انسان را تطهير مي کند. اگر انسان را تطهير کرد ديگر انسان در برابر خواسته ي خداوند سخني ندارد؛ نمي گويد «من نظرم آن است» پس طهارتي که مطلوب پروردگار است پاک شدن از غرور و کبر است.
همان طور که خداوند سبحان نعمتهاي ظاهري را برمي شمارد و سپس مي فرمايد: شاکر نعمت باشيد، تيمم را هم به عنوان نعمت، ذکر مي کند تا انسان در برابر اين نعمت شاکر باشد.
پي نوشت :
1- سوره ي توبه، آيه ي 108.
2- سوره ي فتح، آيه ي 4.
3- سوره ي واقعه، آيات 77-79.
4- سوره ي احزاب، آيه ي 33.
5- سوره ي مائده، آيه ي 6.
/س
