مترجم: زهرا هدایت منش
منبع:راسخون
منبع:راسخون
میدانیم که سطح آب در لیوان تخت است. ولی اگر لیوان را بچرخانیم، مایع شروع به چرخیدن میکند و سطح آن تغییر شکل میدهد. در اثر گردش آبها در دریاها و اقیانوسها هم پدیدههای مشابهی در مقیاس بزرگ بهوجود میآیند: از آن جمله گلف استریم باعث میشود که سطح اقیانوس اطلس به میزان 30ر1 متر جابهجا شود. اقیانوسشناسان و متخصصین ژئوفیزیک دانشگاهها و مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) که در اطراف طرح عملیات موضوعی برنامهریزی شده، «دورکاوی» گرد آمدهاند، برای تجزیه و تحلیل جریان آبهای مدیترانه، به توپوگرافی (موضعنگاری) مدیترانه پرداختهاند. انجام چنین کاری به دقت زیادی احتیاج دارد زیرا ابتدا باید مسیر ماهوراه را که گیرندة ارتفاعسنج بر آن نصب شده است، دقیقاً دانست وسپس سایر عوامل تغییر شکل سطح دریا (مانند فشار جوی، جزر و مد،...) را حذف کرد. بدین ترتیب آنها توانستند نقشة سطح مدیترانه را ترسیم کنند.
این نقشه بینظمیهایی را در سطح دریا نشان میدهد که شیب نسبی آنها در حدود 4- 10 تا 5- 10 است و این البته از شیبهایی که منحصرا از جریان دریایی میتوانند ناشی شوند (حدود 6- 10 ) بسیار بیشتر است. حوزة غربی مدیترانه بین ساحل الجزایر و خلیج لیون یک شیب صعودی تقریباً 7 الی 8 متری (نسبت به زمینوارة مبنا) را نشان میدهد. از سوی دیگر در امتداد سواحل آفریقای شمالی، ریوییرای ایتالیایی و فرانسه، در نقاطی که جریانهای شدید واقعاً وجود دارند، ساختارهایی به شکل«V» مشاهده شدهاند، ولی دامنة آنها که بین 1 و 5ر1 متر است، از دامنة متعارف جریانهای معمولی تقریباً ده بار بزرگتر است. بعضی از این ناهنجاریها را توانستهاند به طور کیفی به خطوط اصلی شناخته شدة زمین ساخت (تکنونیک) در مدیترانه، نسبت دهند.
بدین ترتیب بهنظر میرسد که توپوگرافی سطح دریا بیش از هر چیز به توزیع جرم در زمین بستگی داشته باشد. ارتفاعسنجی با ماهواره به صورت یک ابزار ژئوفیزیکی داخلی درمیآید که مطالعة ساختار کف دریا را تا عمق حدوداً 100 کیلومتر و در سه بعد میسر میسازد. این روش جدید از کارایی بالایی برخوردار است و مکمل گرانیسنجی کلاسیک است که در طول مقطعهای خاص بهکار میرود. به عقیدة متخصصین ژئوفیزیک این روش خواهد توانست مدلهای ساختار داخلی زمین را سریعاً بهبود بخشد.
این نتایج در هدف اولیة محققین که مطالعة جریان آب در مدیترانه است تغییری بهوجود نمیآورد. افزایش دقت تحلیلی گیرندههای ارتفاعسنجی سبب خواهد شد که با پرتاب ماهوراههای جدید این تحقیقات بهسرعت به نتیجه برسند.